کربن منوکسید - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آن‌را از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد.

این مقاله ممکن است برای مطابقت با استانداردهای کیفی ویکی‌پدیا نیازمند بازنویسی باشد. شما هم می‌توانید در بازنویسی این مقاله کمک کنید. صفحهٔ بحث ممکن است حاوی پیشنهادهایی باشد.

کربن منوکسید
نام آیوپاک ارجح Carbon monoxide
دیگر نام‌ها Carbon monooxide Carbonous oxide Carbon(II) oxide Carbonyl
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس	۶۳۰-۰۸-۰ Y
پاب‌کم	۲۸۱ Y
کم‌اسپایدر	۲۷۵ Y
UNII	7U1EE4V452 Y
شمارهٔ ئی‌سی	211-128-3
شمارهٔ یواِن	1016
KEGG	D09706 Y
MeSH	Carbon+monoxide
ChEBI	CHEBI:17245 Y
شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس	FG3500000
مرجع بیلشتین	3587264
مرجع جی‌ملین	421
جی‌مول-تصاویر سه بعدی	Image 1
SMILES [C-]#[O+]
InChI InChI=1S/CO/c1-۲ Y Key: UGFAIRIUMAVXCW-UHFFFAOYSA-N Y InChI=1/CO/c1-۲ Key: UGFAIRIUMAVXCW-UHFFFAOYAT
خصوصیات
فرمول مولکولی	CO
جرم مولی	28.010 g/mol
شکل ظاهری	colourless gas
بوی	odorless
چگالی	789 kg/m3 liquid 1.250 kg/m3 at 0 °C 1 atm 1.145 kg/m3 at 25 °C 1 atm
دمای ذوب	−۲۰۵٫۰۲ درجه سلسیوس (−۳۳۷٫۰۴ درجه فارنهایت؛ ۶۸٫۱۳ کلوین)
دمای جوش	−۱۹۱٫۵ درجه سلسیوس (−۳۱۲٫۷ درجه فارنهایت؛ ۸۱٫۶ کلوین)
انحلال‌پذیری در آب	27.6 mg/1 L (25 °C)
انحلال‌پذیری	soluble in کلروفرم، استیک اسید، اتیل استات، اتانول، هیدروکسید آمونیوم، بنزن
ضریب شکست (nD)	1.0003364
گشتاور دوقطبی	0.122 D
ترموشیمی
آنتروپی مولار استاندارد So298	198 J·mol-1·K-1
آنتالپی استاندارد تشکیل ΔfHo298	-110.5 kJ·mol-1
خطرات
MSDS	ICSC 0023
شاخص ئی‌یو	۰۰۶-۰۰۱-۰۰-۲
طبقه‌بندی ئی‌یو	Highly flammable (F+) Very toxic (T+)
کدهای ایمنی	R۶۱ R۱۲ R۲۶ R48/23
شماره‌های نگهداری	S53 S45
لوزی آتش
نقطه اشتعال
دمای خودآتشگیری
ترکیبات مرتبط
مرتبط با carbon oxides	کربن دی‌اکسید کربن سابوکسید Oxocarbon
به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
Y (بررسی) (چیست: Y/N؟)
Infobox references

کربن منوکسید یا منوکسید کربن^[۱][۲][۳](به انگلیسی: Carbon monoxide)، (با فرمول شیمیایی CO). اگر فرایند سوختن با کمبود اکسیژن همراه شود (سوختن ناقص) به‌جای CO2 و بخار آب، گاز CO و دیگر فراورده‌ها تولید می‌شود. این گاز بسیار سمی بوده و واکنش‌پذیری زیادی دارد، به همین خاطر ناپایدار است اما رنگ و بوی خاصی ندارد. میل به واکنش کربن منوکسید با هموگلوبین خون حدود ۲۰۰ برابر بیشتر از میل واکنش با اکسیژن است. در خون انسان حدود ۵ درصد کربن منوکسید وجود دارد امّا اگر این مقدار به ۲۰ درصد برسد سبب مرگ خواهد شد.

تأثیر کربن مونوکسید[ویرایش]

وقتی کربن مونوکسید وارد سیستم تنفسی شخصی شود، بلافاصله با هموگلوبین‌های خون ترکیب شده و ماده‌ای به نام کربوکسی هموگلوبین را به وجود می‌آورد باعث می‌شود که اکسیژن کمتری به بافت‌های بدن برسد، این ویژگی باعث مسمومیت و فلج کردن سامانهٔ عصبی می‌شود، به طوری که فرد توانایی انجام کاری را نخواهد داشت. اولین عارضه این مسئله در ابتدا سوزش چشم‌ها و پس از سپری شدن زمانی بین ۱ الی ۲ ساعت بسته به غلظت گاز کربن منواکسید موجود در مکان فرد احساس خواب‌آلودگی و خستگی مفرط می‌کند. در این حالت در اعضای بدن احساس درد (به زبان عامیانه گزگز کردن) ایجاد می‌شود، و اگر بدن شخص حساس باشد دچار خونریزی بینی می‌شود. اگر شخص سعی کند سرپا بایستد دچار سرگیجه به همراه حالت تهوع شده و چشم‌ها در این حالت اغلب سیاهی می‌رود. در ادامه ممکن است شخص دچار بیهوشی شود. البته روند تمام این عوامل بستگی دارد به شرایط فیزیکی بدن فرد و شرایط محل سکون عواملی از جمله شرایط زندگی فرد مورد نظر از جمله سیگاری بودن محیط کاری و … که باعث تغییر در عملکرد ریه‌ها و دیگر نقاط بدن بستگی دارد اما باز هم نتایج و روند مسمومیت در افراد مختلف با تمام شرایط بالا متغیر است و حتمی نیست.

یکی از نشانه‌های مسمومیت با کربن منوکسید این است که وقتی شخص محیط خود را تغییر می‌دهد، بهبودیافته و در قرار گرفتن مجدد در محیط دچار حالات پیشین می‌گردد. اگر غلظت کربن منوکسید در خون بیشتر از ۳۰ درصد شود ضربان قلب شخص نیز افزایش می‌یابد. در غلظت‌های بیش از ۴۰ درصد اختلالت حرکتی، سرگیجه، کاهش حافظه و ناتوانی در حرکت اندام‌ها می‌شود.

تمامی وسایل و دستگاه‌هایی که وظیفه سوزاندن چیزی را به عهده دارند (مانند یک بخاری گازی یا نفتی، یک آب‌گرم‌کن یا حتی موتور یک خودرو) تا حدودی CO تولید می‌کنند.

افرادی که در یک فضای سربسته در معرض استشمام این گاز قرار می‌گیرند ابتدا احساس سستی و خواب آلودگی می‌کنند و در صورتی که هرچه سریع‌تر مکان را ترک نکنند یا هوای تازه تنفس نکنند دچار بیهوشی و در نهایت خفگی می‌شوند.

برای دوری از خطرهای این گاز در بخاری‌های گازی منازل حتماً از دودکش‌های شکل H استفاده شود.

CO از هوا سبک‌تر بوده و در قسمت‌های فوقانی محل‌های سرپوشیده بیشتر تجمع می‌کند. در این مولکول یک پیوند سه‌گانه کربن و اکسیژن را بهم متصل می‌نماید که طول آن حدود ۱۱۲/۸ پیکومتر است.

پادزهر اثرات کربن منوکسید[ویرایش]

محققان در آزمایشگاه با استفاده از نوروگلوبین پادزهری برای مقابله با این سم ساختند. نوروگلوبین پروتئینی که معمولاً در مغز و شبکیه چشم یافت می‌شود. این پروتئین به وسیله اتصال اکسیژن و نیتریک اکسید از سلول‌ها در برابر آسیب‌ها دفاع می‌کند. این آزمایش روی موش‌ها با موفقیت اجرا شد. در این مطالعه که روی موش شد، دسته‌ای از نوروگلوبین‌ها تغییر یافته‌ای که اتصال با CO آن‌ها ۵۰۰ بار قوی‌تر از اتصالات هموگلوبین بود را استفاده کردند. مولکول‌های CO-laden از طریق کلیه‌ها دفع می‌شدند. به گزارش این گروه، در طی ۵ دقیقه که موش در معرض این سم کشنده بود، نوروگلوبین تا ۸۷ درصد موجب نجات موش شد. با این حال، مسمویت منوکسید کربن یک سری مسیرهای ایمنی‌شناختی را فعال می‌کند که موجب آسیب‌های شدید به سیستم‌های قلب و اعصاب می‌شود.^[۴]

تاریخ[ویرایش]

پیشتاریخ[ویرایش]

انسان‌ها از زمان اولین یادگیری کار با آتش در حدود ۸۰۰۰۰۰ سال پیش از میلاد، رابطه پیچیده‌ای با CO داشته‌اند. انسان‌های اولیه احتمالاً سمیت کربن منوکسید را با وارد کردن آتش به خانه‌های خود کشف کردند. توسعه اولیه مهندسی‌مواد و فن‌آوری‌های ذوب که در حدود ۶۰۰۰ سال پیش میلاد تا عصر برنز ظهور کردند، به همین ترتیب بشر را در معرض کربن منوکسید گرفتار کرد. جدا از این نیز، بومیان آمریکا ممکن است خواص اختلال عصبی کربن مونوکسید را از طریق مراسم شامانیستی در کنار آتش تجربه کرده باشند.[۲]

آمار مرگ و میر[ویرایش]

بر اساس گزارش‌های رسمی کشور، سالانه در حدود ۱۰۰۰ نفر بر اثر گاز گرفتگی، جان خود را از دست می‌دهند.

منابع[ویرایش]

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کربن منوکسید موجود است.

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Carbon monoxide». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۴.