چلچله دمگاه‌سفید - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

چلچله دمگاه سفید
یک نقاشی از دو چلچله دمگاه سفید
وضعیت حفاظت
رده‌بندی علمی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پرندگان
راسته: گنجشک‌سانان[۲]
تیره: پرستو[۳]
سرده: چلچله‌یان[۴]
گونه: چلچله دمگاه سفید[۵]
چلچله دمگاه سفید
Delichon urbicum
مناطق زرد محل تولید مثل چلچله دمگاه سفید و مناطق آبی محل گذران زمستان این پرنده را نشان می‌دهد.

چلچله دمگاه سفید (نام علمی: Delichon urbicum) یک پرنده مهاجر از راسته گنجشک‌سانان، خانواده پرستو و سرده چلچله‌ایان است که در اروپا، شمال آفریقا و مناطق گرمسیر آسیا زندگی می‌کند و در زمستان‌ها به آفریقای جنوب صحرا و جنوب شرق آسیا مهاجرت می‌کند. این پرنده حشرات را در حال پرواز شکار می‌کند و می‌خورد و معمولاً به مناطقی مهاجرت می‌کند که تعداد زیادی حشره در آن مناطق وجود دارد. قسمت سر این پرنده آبی رنگ و دمگاه و شکم آن کاملاً سفید رنگ است. این پرنده هم در طبیعت و هم در مناطق شهری یافت می‌شود. شکل ظاهری چلچله دمگاه سفید دقیقأ مشابه دو گونه دیگر خانواده چلچله‌یان است که بومی شرق و جنوب شرقی آسیا هستند. این پرنده دارای دو زیر گونه تأیید شده است.[۶] این پرنده لانه‌ای گلی و محصور می‌سازد که سوراخ مدخل آن در بالا قرار دارد. در زیر لبه پشت بامها و روی صخره‌ها آشیانه می‌سازد.[۷] چلچله دمگاه سفید در ایران و شهر تهران نیز وجود دارد.[۸]

این پرنده توسط پرندگان شکاری و بیشتر توسط لیل شکار می‌شود. همچنین توسط انگلهای داخلی و کک و کرم‌ها آسیب می‌بیند ولی با توجه به محدوده وسیع زندگی و جمعیت زیاد آن، در حال حاضر خطر خاصی جمعیت جهانی این پرنده را تهدید نمی‌کند.[۱]

طبقه بندی علمی[ویرایش]

از چلچله دمگاه سفید اولین بار در کتاب سیستما ناتورا در سال ۱۷۵۸ توسط دانشمند علوم طبیعی سوئدی، لینائوس، با نام هیروندو اوبریکا[۹] (پرستوی شهری) نام برده شده‌است.[۱۰] ولی در سال ۱۸۵۴ توسط توماس هورسفیلد آمریکائی و فردریک مور انگلیسی، نام سرده فعلی آن یعنی دلیکون[۴] (چلچله‌یان) برای این پرنده انتخاب شد.[۱۱] دلیکون در واقع یک واروواژه برای کلیدون[۱۲] است که در زبان یونانی قدیم به معنی پرستو می‌باشد.[۱۳] و نام گونه این جانور، اوربیکوم در زبان لاتین به معنی شهری یا مربوط به شهر است.[۱۴] در نتیجه نام علمی این پرنده، دلیکون اوبریکوم، به معنی چلچله شهری است.
سرده چلچله‌یان یک انشعاب از سرده پرستوی انبار[۱۵] است. سه عضو سرده چلچله‌یان از لحاظ ظاهری در قسمتهای فوقانی تنه آبی رنگ، دمگاه سفید رنگ و قسمتهای زیرین تنه که متمایل به سفید است، مشابه هستند.

منابع[ویرایش]

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ "Northern House-martin - BirdLife Species Factsheet", BirdLife International (به انگلیسی) Retrieved on 2009-12-27.
  2. Passeriformes
  3. Hirundinidae
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ Delichon
  5. Delichon urbicum
  6. Turner, ‎Angela K (1989), Swallows & Martins: an identification guide and handbook (به انگلیسی), Rose, Chris, Boston, Massachusetts, US: Houghton Mifflin{{citation}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) pp226–233
  7. پرندگان ایران
  8. همشهری آنلاین[پیوند مرده]
  9. Hirundo urbica
  10. Linnaeus, ‎C (1758), Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata. (به انگلیسی), Holmiae. (Laurentii Salvii)., p. 192{{citation}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  11. "ITIS Standard Report Page: Delichon", The Integrated Taxonomic Information System (ITIS) (به انگلیسی) Retrieved on 2008-01-23.
  12. chelīdōn
  13. "House Martin Delichon urbicum (Linnaeus, 1758)", British Trust for Ornithology (به انگلیسی) (Bird facts ed.) Retrieved on 2008-01-24.
  14. Sangster, George; Collinson, J. Martin; Helbig, Andreas J; Knox, Alan G; Parkin, David T. (2004) "Taxonomic recommendations for British birds: second report" Ibis (2004), 146, pp153–157
  15. Hirundo