نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
پرچم رسمی نزسا
فعال۱۳۶۴–تاکنون
کشور ایران
وفاداریایران
رستهسپاه پاسداران انقلاب اسلامی
نقشنیروی زمینی
اندازه۱۰۰٫۰۰۰ نفر[۱]
بخشی ازنیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران
نام(های) مستعارنزسا
پشتیبانوزارت دفاع
سازمان جهاد خودکفایی سپاه
راهپیمایی(ها)۳۱ شهریور
تجهیزات
نبردهاجنگ ایران و عراق
فرماندهان
فرماندهسرتیپ پاسدار محمد پاکپور[۲]
جانشین فرماندهسرتیپ پاسدار روح‌الله نوری[۳]
معاون هماهنگ‌کنندهسرتیپ پاسدار علی‌اکبر پورجمشیدیان[۴]
ناوگان هوایی
بالگرد

نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (به‌اختصار: نزسا) یکی از ۵ نیروی زیرمجموعه سپاه پاسداران است، که با در اختیار داشتن بیش از ۱۰۰ هزار نفر نیروی فعال، پیکره اصلی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را تشکیل می‌دهد.[۵]

پیشینه شکل‌گیری این نیرو به سال ۱۳۶۱ و تشکیل قوای زمینی سپاه بازمی‌گردد. نیروی زمینی سپاه پاسداران به‌طور رسمی فعالیت خود را از شهریورماه ۱۳۶۴ در خلال جنگ ایران و عراق آغاز کرد و نخستین فرمانده آن یحیی رحیم‌صفوی بود.[۶] هم‌اکنون سرتیپ پاسدار محمد پاکپور فرماندهی نیروی زمینی سپاه را برعهده دارد.[۷]

در طول ۴ دهه گذشته، لشکرها و تیپ‌های نیروی زمینی سپاه به موازات یگان‌های فعال ارتش در استان‌های مختلف تشکیل شده‌است و از سال ۱۳۸۷ نیز طرح تحول این نیرو، با ادغام یگان‌های رزمی سپاه با پایگاه‌های بسیج و ایجاد سپاه‌های استانی اجرا گردید. هم‌اکنون نیروی زمینی سپاه پاسداران از ۱۰ قرارگاه منطقه‌ای تشکیل می‌شود و دارای یگان‌های زرهی، هوابرد، تکاور، پهپاد و هوانیروز است.[۸]

تاریخچه[ویرایش]

ریشه‌های تشکیل نیروی زمینی سپاه پاسداران، به زمان شکل‌گیری یگانی با عنوان «قوای زمینی سپاه» بازمی‌گردد، که فعالیت رسمی آن از بهمن‌ماه ۱۳۶۱ در خلال جنگ ایران و عراق آغاز گردید. در این دوره، سپاه در قالب قرارگاه خاتم‌الأنبیا و قرارگاه نجف، نیروهای زمینی خود را سازمان‌دهی و مدیریت می‌کرد.[۹] قرارگاه خاتم‌الانبیا از ۲ سپاه بنام‌های؛ سپاه هفتم حدید و سپاه سوم صاحب‌الزمان تشکیل می‌شد و در زیرمجموعه قرارگاه نجف نیز سپاه یازدهم قدر و لشکر ۵ نصر فعالیت می‌کردند. در این دوران با نظر فرماندهان ارشد سپاه، این مجموعه‌ها با هم ادغام و قوای زمینی سپاه پاسداران تشکیل شد. بر اساس برنامه‌ریزی آن دوران، مقرر شده بود که در زیرمجموعه قوای زمینی سپاه، چند سپاه و هر سپاه شامل چند لشکر باشد و هنگام انجام عملیات نظامی، قوای زمینی سپاه، با نام قرارگاه مقدمِ نیروی زمینی ارتش، وارد عمل شود.

با صدور فرمان سیدروح‌الله خمینی؛ رهبر وقت جمهوری اسلامی، در تاریخ ۲۶ شهریور ۱۳۶۴ وضعیت تازه‌ای بر مجموعه سپاه پاسداران حاکم گردید، رهبر جمهوری اسلامی نامه‌ای به محسن رضایی؛ فرمانده کل سپاه نوشت و دستور تشکیل نیروی زمینی سپاه، نیروی هوایی سپاه و نیروی دریایی سپاه را صادر کرد. با این دستور قوای زمینی سپاه منحل شد و نیروی زمینی سپاه پاسداران به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز نمود.

در طول جنگ ایران و عراق، لشکرهای زیرمجموعه نیروی زمینی سپاه، از نیروهای داوطلب بسیج استفاده می‌کردند که با پایان گرفتن جنگ، از سال ۱۳۶۹ به‌طور رسمی نیروی مقاومت بسیج از نیروی زمینی سپاه جدا شد و به‌عنوان پنجمین نیروی زیرمجموعه سپاه پاسداران به فعالیت خود ادامه داد.

سال ۱۳۸۷ طرح تحول نیروی زمینی سپاه توسط فرمانده وقت؛ محمدعلی جعفری اجرا گردید، که بر اساس این طرح، مناطق و نواحی مقاومت بسیج، به همراه لشکرها و تیپ‌های نیروی زمینی سپاه پاسداران، سپاه‌های استانی را تشکیل دادند. هم‌اکنون نیروی زمینی سپاه کماکان از نظر نظامی تحت مدیریت ستاد مرکزی اداره می‌شود و تشکیلات و امکاناتش را در ۳۲ سپاه استانی (۳۰ سپاه استانی و ۲ سپاه استان تهران) و تحت امر ۱۰ قرارگاه مستقر کرده‌است و این قرارگاه‌ها به‌عنوان واحدهای نظامی منطقه‌ای عمل می‌کنند. هر قرارگاه دارای ساختار مستقل مرکزی است و علاوه بر استفاده از امکانات سپاه استان‌ها، از واحدهایی چون یگان پشتیبانی رزم و یگان پشتیبانی خدمات نیز برخوردار می‌باشد. در حال حاضر نیروی زمینی سپاه دارای شماری لشکر و تیپ رزمی، توپ‌خانه، یگان‌های زرهی، تکاور، هوابرد، نیروی ویژه، هوانیروز و ۱۷ رده نظامی می‌باشد.[۱۰]

فرماندهان[ویرایش]

فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران به پیشنهاد فرمانده کل سپاه و با حکم رهبر جمهوری اسلامی، در مقام فرمانده کل قوا منصوب می‌شود. از ابتدای شکل‌گیری نیروی زمینی سپاه تاکنون ۸ نفر فرماندهی این نیرو را برعهده داشته‌اند.


ر. فرمانده آغاز تصدی پایان تصدی طول دوران منبع
۱
سید یحیی صفوی
صفوی، یحییسید یحیی صفوی
(زادهٔ ۱۳۳۱)
شهریور ۱۳۶۴۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۵۰–۱ سال[۱۱]
۲
علی شمخانی
علی، شمخانیعلی شمخانی
(زادهٔ ۱۳۳۴)
۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۵شهریور ۱۳۶۷۱–۲ سال[۱۲]
سید یحیی صفوی
صفوی، یحییسید یحیی صفوی
(زادهٔ ۱۳۳۱)
سرپرست
شهریور ۱۳۶۷۲ مهر ۱۳۶۸۰–۱ سال[۱۳]
۳
مصطفی ایزدی
ایزدی، مصطفیسرتیپ پاسدار
مصطفی ایزدی
۲ مهر ۱۳۶۸۲۱ تیر ۱۳۷۱۲–۳ سال
۴
محمدعلی جعفری
جعفری، محمدعلیسرتیپ پاسدار
محمدعلی جعفری
(زادهٔ ۱۳۳۶)
۲۱ تیر ۱۳۷۱۲۹ مرداد ۱۳۸۴۱۲–۱۳ سال
۵
احمد کاظمی
کاظمی، احمدسرتیپ پاسدار
احمد کاظمی
(۱۳۸۴–۱۳۳۷)
۲۹ مرداد ۱۳۸۴۱ بهمن ۱۳۸۴ †۰–۱ سال[۱۴]
۶
محمدرضا زاهدی
زاهدی، محمدرضاسرتیپ پاسدار
محمدرضا زاهدی
(زادهٔ ۱۳۳۹)
۱ بهمن ۱۳۸۴۲۲ تیر ۱۳۸۷۱–۲ سال
۷
محمدجعفر اسدی
اسدی، محمدجعفرسرتیپ پاسدار
محمدجعفر اسدی
(زادهٔ ۱۳۴۰)
۲۲ تیر ۱۳۸۷۹ اردیبهشت ۱۳۸۸۰–۱ سال
۸
محمد پاکپور
پاکپور، محمدسرتیپ پاسدار
محمد پاکپور
۹ اردیبهشت ۱۳۸۸متصدی۱۴–۱۵ سال


یگان‌ها[ویرایش]

یگان‌های رزمی نیروی زمینی سپاه پاسداران، در طول ۴ دهه گذشته، به موازات لشکرهای فعال نیروی زمینی ارتش، به‌صورت لشکر و تیپ‌های مستقل، در استان‌های ایران سازماندهی شده‌اند، که از سال ۱۳۸۷ با اجرای طرح تحول نزسا، این یگان‌ها در مواقع بحرانی تحت فرماندهی سپاه‌های استانی فعالیت خواهند کرد. در فهرست زیر نام برخی از این لشکرها و تیپ‌های مستقل و محل استقرار قرارگاه فرماندهی و پادگان نظامی هر یک درج شده‌است.

سپاه‌های استانی

رده‌های سازمانی[ویرایش]

بر اساس تقسیم‌بندی جدید در مدیریت امکانات نیروی زمینی سپاه پاسداران، با توجه به تقسیمات کشوری، مدیریت تقریبی کلیه نیروی انسانی و امکانات موجود مربوط به نیروی زمینی، همچنین نیروی مقاومت بسیج در هر استان، به‌طور متمرکز و با افزایش اختیارت در درون همان استان و با یک ستاد فرماندهی انجام می‌شود. محمدعلی جعفری فرمانده وقت سپاه در زمان تشکیل سپاه‌های استانی و اعمال تغییرات ساختاری در سازمان نیروی زمینی سپاه، مأموریت اصلی سپاه‌های استانی را دفاع از انقلاب اسلامی و مقابله با تهدیدات نرم فرهنگی و امنیتی اعلام کرد. در تاریخ ۳ اسفند ۱۳۹۴ یگان هوانیروز سپاه، با الگوگیری از هوانیروز ارتش، به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های نیروی زمینی سپاه تشکیل شد.[۲۲]

دانشگاه‌ها[ویرایش]

دانشگاه علوم و فنون زمینی امیرالمؤمنین[ویرایش]

دانشگاه علوم و فنون زمینی امیرالمؤمنین، دانشگاه افسری نیروی زمینی سپاه پاسداران است، که سال ۱۳۸۵ به‌منظور ساماندهی آموزش‌های عالی مورد نیاز نیروی زمینی سپاه با تصویب ستاد کل نیروهای مسلح فعالیت خود را در اصفهان آغاز کرد. نخستین دوره دانش‌آموختگان این مجتمع به استعداد ۳۶۰ نفر بود. به منظور ساماندهی به آموزش‌های مورد نیاز نیروی زمینی سپاه و با تصویب ستادکل نیروهای مسلح، طرح تجمیع دانشکده‌های پیاده، توپخانه و با راه‌اندازی دانشگاه امیرالمؤمنین تهیه و ابلاغ شده‌است.

دانشکده علوم و فنون زرهی[ویرایش]

دانشکده علوم و فنون زرهی، در شهر شیراز در جاده شیراز به اصفهان، روبروی شهرک زیباشهر واقع شده‌است. این دانشکده وظیفه تربیت و آموزش پرسنل زرهی نیروی زمینی سپاه پاسداران را برعهده دارد. هم‌اکنون سرتیپ‌دوم پاسدار اسکندر دانشمندی فرمانده این دانشکده می‌باشد.[۲۳][۲۴]

معاونت‌ها[ویرایش]

نیروی زمینی سپاه توسط یک ستاد مرکزی اداره می‌شود. در راس این ستاد، فرمانده نیروی زمینی قرار دارد. در زیرمجموعه فرمانده نیروی زمینی، جانشین فرمانده نیروی زمینی که توسط فرمانده کل سپاه منصوب می‌شود و معاونت‌های هماهنگ‌کننده، عملیات، اطلاعات، آموزش، نیروی‌انسانی، روابط عمومی و تبلیغات، محرومیت‌زدایی و بهداری، فعال می‌باشند.[۱۰]

  • معاونت اطلاعات
  • معاونت عملیات
  • معاونت آموزش
  • معاونت هماهنگ‌کننده
  • معاونت نیروی انسانی
  • معاونت روابط عمومی و تبلیغات
  • معاونت محرومیت‌زدایی و بهداری

وسایل[ویرایش]

سلاح‌های سازمانی انفرادی:

تجهیزات[ویرایش]

یونیفرم‌ها[ویرایش]

استتار سرباز
یونیفرم سبز افسران سپاه

خودروها[ویرایش]

  • ارس و کاماز
  • سفیر
  • کویران
  • سپهر
  • سمندر
  • نینوا
  • ذواجناح
  • نفربر کیا
  • خودروی ضد مین و ضد کمین (امرپ) طوفان[۲۵]

قرارگاه‌ها[ویرایش]

تیپ‌ها و لشکرهای نیروی زمینی سپاه پاسداران، تحت نظر ۱۰ قرارگاه منطقه‌ای فعالیت می‌کنند. قرارگاه‌های ده‌گانه نیروی زمینی سپاه پاسداران، قرارگاه‌های منطقه‌ای می‌باشند، که در زمان بحرانی، هر یک چند تیپ یا لشکر را در زیرمجموعه خود دارند. نوعی شبکه فرماندهی مستقل منطقه‌ای، با اختیارات و واحدهای خاص که عمدتاً لشکرها و تیپ‌های نظامی و گردان‌های امنیتی سپاه و بسیج که زیرمجموعه سپاه‌های استانی می‌باشند، تحت امر آنها قرار می‌گیرند.

شبکه قرارگاه‌های منطقه‌ای سپاه، در چارچوب یک شبکه سراسری برای نخستین بار در دوران فرماندهی سرلشکر پاسدار محمدعلی جعفری بر سپاه، در نیمه دوم دهه ۱۳۸۰ ایجاد شد. اگرچه برخی از آنها قبل از این تاریخ و حتی از دهه ۱۳۶۰ نیز وجود داشتند (مانند قرارگاه‌های کربلا، حمزه، ثارالله و نجف) در اواسط دهه ۱۳۸۰ راهبرد کلی سپاه پاسداران تمرکز بر نبرد نامتقارن بود، که از آن به بعد، به‌عنوان راهبرد کلی نیروهای مسلح ایران معرفی شد.

قرارگاه حمزه[ویرایش]

قرارگاه حمزه سیدالشهدا، یکی از مهم‌ترین قرارگاه‌های نیروی زمینی سپاه است، که مرزهای غربی و استان‌های آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه را پوشش می‌دهد. سابقه تأسیس این قرارگاه به ۱۳۶۱ بازمی‌گردد. قرارگاه حمزه نقش مهمی در سرکوب شورش‌های کردستان داشت. هم‌اکنون فرماندهی قرارگاه حمزه برعهده سرتیپ پاسدار محمدتقی اصانلو می‌باشد.[۲۶]

قرارگاه کربلا[ویرایش]

قرارگاه کربلا در منطقه جنوب‌غربی ایران، با تمرکز بر استان‌های خوزستان، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد فعالیت دارد. این قرارگاه شامل قرارگاه حضرت ابوالفضل در شهر اهواز است، که ماموریت‌های امنیتی و اجتماعی گسترده‌ای با هدف تسلط بر فعالیت‌های اجتماعی و طایفه‌ای در این استان و مقابله با فعالیت قومیت‌ها و اقلیت‌ها را برعهده دارد. هم‌اکنون فرماندهی قرارگاه حمزه برعهده سرتیپ پاسدار احمد خادم سیدالشهدا می‌باشد.[۲۷]

قرارگاه ثامن‌الائمه[ویرایش]

قرارگاه ثامن‌الائمه در منطقه شمال‌شرق کشور، با تمرکز بر استان‌های خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی فعالیت دارد. این قرارگاه در سال ۱۳۹۶ به فرمان سیدعلی خامنه‌ای و با هدف حفاظت از مرزهای شرقی ایران ایجاد شد. به گفته فرمانده پیشین قرارگاه ثامن‌الائمه؛ سرتیپ پاسدار قدرت‌الله منصوری، تأسیس این قرارگاه به دلیل ضعف دولت مرکزی افغانستان و جلوگیری از تهدید بالقوه‌ای که برای ایران پس از ظهور دولت اسلامی (داعش) در آن کشور وجود داشت، لازم بود. هم‌اکنون فرماندهی قرارگاه ثامن الائمه برعهده سرتیپ‌دوم پاسدار سیدحسین مرتضوی می‌باشد.[۲۸]

قرارگاه نجف[ویرایش]

قرارگاه نجف اشرف در منطقه مرکزی ایران، با تمرکز بر استان‌های ایلام و همدان فعالیت می‌کند. این قرارگاه در زمان جنگ ایران و عراق، مسئولیت عملیات‌های اطلاعاتی در ۳ استان را پوشش می‌داد. هم‌اکنون سرتیپ پاسدار محمدنظر عظیمی فرمانده قرارگاه نجف اشرف می‌باشد.[۲۹]

قرارگاه قدس[ویرایش]

قرارگاه قدس از سال ۱۳۹۳ و با واگذاری تأمین امنیت مرزهای جنوب‌شرقی ایران به سپاه، نقش محوری‌تری پیدا کرده‌است. این قرارگاه تأمین امنیت در استان سیستان و بلوچستان و مبارزه با مخالفان مسلح جمهوری اسلامی در مرزهای شرقی ایران با پاکستان و افغانستان را برعهده دارد. قرارگاه قدس در این زمینه از همکاری قرارگاه جنوب شرقی نیروی زمینی ارتش نیز بهره می‌برد ولی این همکاری منحصر به تأمین امنیت در مناطق مرزی می‌باشد. هم‌اکنون فرماندهی قرارگاه قدس برعهده سرتیپ‌دوم پاسدار محمد کرمی می‌باشد.[۳۰]

قرارگاه غدیر[ویرایش]

قرارگاه غدیر در منطقه شمال ایران، با تمرکز بر استان‌های مازندران، گلستان و گیلان، فعالیت دارد. تاریخ شکل‌گیری اولیه این قرارگاه به سال ۱۳۶۴ و در خلال جنگ ایران و عراق بازمی‌گردد. در این زمان سه استان مذکور در غالب لشکر ۲۵ کربلا به صورت مشترک فعالیت اطلاعاتی داشتند و تحت عنوان قرارگاه منطقه‌ای غدیر، تحت کنترل نیروی زمینی سپاه بودند. هم‌اکنون سرتیپ‌دوم پاسدار علی شالیکار فرمانده قرارگاه الغدیر است.[۳۱]

قرارگاه مدینه[ویرایش]

قرارگاه مدینه منوره در منطقه جنوب کشور، با تمرکز بر استان‌های فارس، بوشهر و هرمزگان فعالیت می‌کند. هم‌اکنون سرتیپ پاسدار محمد مارانی فرماندهی قرارگاه مدینه را برعهده دارد.[۳۲]

قرارگاه عاشورا[ویرایش]

قرارگاه عاشورا در شمال‌غربی کشور، استان‌های آذربایجان شرقی، زنجان و اردبیل را کنترل می‌کند. این قرارگاه شامل قرارگاه فضای مجازی در شرق آذربایجان نیز می‌باشد. هم‌اکنون سرتیپ‌دوم پاسدار جلیل بابازاده قانع فرمانده قرارگاه عاشورا می‌باشد.[۳۳]

قرارگاه صاحب‌الزمان[ویرایش]

قرارگاه صاحب‌الزمان در مناطق مرکزی ایران، با تمرکز بر استان‌های مرکزی، سمنان، قم و قزوین، فعالیت دارد. در حال حاضر سرتیپ‌دوم پاسدار مرتضی کشکولی فرمانده قرارگاه صاحب‌الزمان است.[۳۴]

قرارگاه سیدالشهدا[ویرایش]

قرارگاه سیدالشهدا با تمرکز بر استان‌های اصفهان، چهارمحال و بختیاری و یزد فعالیت دارد. این قرارگاه لشکر ۱۴ امام حسین، لشکر ۸ نجف، تیپ ۴۴ قمر بنی‌هاشم، تیپ ۱۸ الغدیر، گروه موشکی ۱۵ خرداد، تیپ ۴۰ مهندسی صاحب‌الزمان، مراکز آمادی و پشتیبانی از جمله مجتمع آموزشی امیرالمؤمنین و بیمارستان شهید صدوقی و ۳۰ گردان بسیجی را تحت فرماندهی دارد. هم‌اکنون سرتیپ پاسدار جواد استکی فرمانده قرارگاه سیدالشهدا است.[۳۵]

یگان‌های ویژه[ویرایش]

یگان‌های ویژه نیروی زمینی سپاه پاسداران از ۳ بخش تشکیل می‌شود، که شامل گروه پهپادی، هوانیروز سپاه و یگان تکاور صابرین می‌باشد.

گروه پهپادی[ویرایش]

گروه پهپادی یا فرماندهی پهپادی نزسا، یگان پشتیبانی و رزم پهپادی نیروی زمینی سپاه پاسداران است، که در سال ۱۳۸۴ تحت عنوان مدیریت پهپاد زیرمجموعه معاونت اطلاعات نیروی زمینی سپاه شکل گرفت. در سال ۱۳۸۶ به یگان پهپادی تغییر نام پیدا کرد و نخستین پایگاه آن در همان سال با همکاری نیروی هوایی سپاه در اهواز راه‌اندازی شد. هم‌اکنون بعنوان یک یگان مستقل زیرمجموعه فرمانده نزسا و تحت عنوان فرماندهی پهپادی به فعالیت خود ادامه می‌دهد. هم‌اکنون سرهنگ پاسدار اکبر کریم‌لو فرماندهی گروه پهپادی نیروی زمینی سپاه را برعهده دارد.[۳۶]

هوانیروز سپاه[ویرایش]

هوانیروز سپاه پاسداران، یگان هواپیمایی زیرمجموعه نیروی زمینی سپاه پاسداران است، که با دارا بودن بالگردهای رزمی، امدادی و هواپیمای سبک، مسئولیت مأموریت‌های هوایی پشتیبانی از نیروی زمینی سپاه را برعهده دارد. این یگان دارای ۲ پایگاه بنام‌های پایگاه فتح کرج و پایگاه سیدالشهدای شیراز می‌باشد. هم‌اکنون سرتیپ دوم پاسدار خلبان محمد رحمانی فرماندهی هوانیروز سپاه را برعهده دارد.[۳۷]

یگان تکاور صابرین[ویرایش]

یگان تکاور صابرین، مجموعه‌ای از گردان‌های تکاوری نیروی زمینی سپاه است، که نیروی انسانی آن به منظور انجام عملیات‌های ویژه آموزش داده می‌شوند. این یگان در سال ۱۳۷۹ با هدف مبارزه با تروریسم تأسیس شد. هم‌اکنون سرتیپ‌دوم پاسدار صادق محمودی فرماندهی تیپ تکاور صابرین را برعهده دارد.[۳۸]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. «جایگاه ارتش ایران در رده‌بندی جهانی + آمار و جزئیات». باشگاه خبرنگاران جوان.
  2. «سردار پاکپور: امنیت خوبی در مرزهای غربی کشور حاکم است». خبرگزاری مشرق. ۵ مهر ۱۳۹۸.
  3. «آئین تکریم و معارفه جانشین و معاونین سپاه پاسداران». خبرگزاری فارس. ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۸.
  4. «سردار پورجمشیدیان معاون هماهنگ‌کننده نیروی زمینی سپاه شد». ایسنا. ۲ مهر ۱۳۹۵.
  5. «Military Size By Country 2021». worldpopulationreview.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۵.
  6. «نیروی زمینی سپاه و قرارگاه‌های وابسته به آن». ایران وایر.
  7. «سپاه پاسداران؛ تنها سازمان تروریستی جهان که نیروی زمینی و دریایی دارد». العربیه.
  8. البرز دماوندی. «عروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران». پژواک ایران.
  9. «نقش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در تداوم انقلاب اسلامی». خبرگزاری حوزه.
  10. ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ «نیروی زمینی سپاه و قرارگاه‌های وابسته به آن». ایران‌وایر.
  11. فردی، محمد (زمستان ۱۳۹۵). «تشریح کلیات عملیات والفجر ۸: سردار سرلشکر سید رحیم صفوی» (PDF). نگین ایران. تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس. ۱۵ (۵۸): ۷۱. دریافت‌شده در ۲۸ تیر ۱۳۹۷.
  12. «گزارش ۱۱»، روزشمار دفاع مقدس، ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۵
  13. Directory of Iranian Officials: A Reference Aid (PDF), Central Intelligence Agency, November 1988, p. 22, retrieved 3 July 2018
  14. "Plane crash kills Iran commander". BBC News. 9 January 2006. Retrieved 25 December 2011.
  15. https://tasnimnews.com/fa/news1401/04/25/2743741/ مصاحبه-فرمانده-گروه-مهندسی-رزمی-و-پدافند-غیر-عامل-اصفهان
  16. «تیپ تکاور امام سجاد محله بیشاپور کازرون». نقشه و مسیریاب بلد. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۱۲.
  17. «درمانگاه انصار فسا». contract.jafamhis.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ اكتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در 2021-09-12. تاریخ وارد شده در |archive-date= را بررسی کنید (کمک)
  18. «پادگان امام رضا سپاه پاسداران کازرون». نقشه و مسیریاب بلد. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۰۲.
  19. «آمادگاه شهید چمران کازرون‎». همگردی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۳-۰۳.
  20. نشان، نقشه. «آمادگاه و پادگان شهید چمران - نقشه نشان». آمادگاه و پادگان شهید چمران. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۳-۰۳.
  21. https://irna.ir/amp/84483729/رونمایی_تندیس_شهید_سلیمانی_در_سیرجان
  22. «سپاه پاسداران 'هوانیروز' تشکیل می‌دهد». BBC Persian. ۳ اسفند ۱۳۹۴.
  23. https://farsnews.ir/amp/13990318001109/ بایگانی‌شده در ۱۳ نوامبر ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine تودیع-و-معارفه-فرمانده-جدید-دانشکده-علوم-و-فنون-زرهی-سپاه
  24. https://irna.ir/amp/7463506/دانشکده-علوم-و-فنون-زرهی-محل-آموزشهای-نظامی
  25. «نیروی زمینی سپاه «موشکی» شد/ تحویل انبوه «الماس» به نزسا- اخبار نظامی | دفاعی | امنیتی - اخبار سیاسی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۱۸.
  26. «نشان فتح به فرمانده قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ع) اهدا شد». ایرنا. ۳ خرداد ۱۴۰۰.
  27. «فرمانده قرارگاه کربلا در جنوب غرب: همکاری مردم شرط اصلی ریشه‌کنی کرونا است». ایرنا. ۵ فروردین ۱۳۹۹.
  28. «انتصاب فرمانده قرارگاه ثامن الائمه نزسا». خبرگزاری مشرق. ۱۸ تیر ۱۳۹۸.
  29. «روایت فرمانده قرارگاه نجف نیروی زمینی سپاه از مدیریت جهادی شهید سلیمانی در سوریه». خبرگزاری تسنیم. ۱۷ دی ۱۳۹۸.
  30. «فرمانده جدید قرارگاه قدس جنوب شرق سپاه معرفی شد». خبرگزاری تسنیم. ۴ اسفند ۱۳۹۸.
  31. «فرمانده قرارگاه غدیر سپاه: با همه ظرفیت برای کمک به مدافعان سلامت وارد میدان مقابله با کرونا شده‌ایم». خبرگزاری تسنیم. ۱۵ شهریور ۱۴۰۰.
  32. «سردار مارانی فرمانده قرارگاه مدینه منوره سپاه شد». خبرگزاری مکران. ۷ اسفند ۱۳۹۸.
  33. «تودیع و معارفه فرمانده قرارگاه منطقه‌ای عاشورا نیروی زمینی سپاه». باشگاه خبرنگاران جوان. ۱۰ مرداد ۱۴۰۰.
  34. «یادواره شهدای اطلاعات قرارگاه صاحب الزمان نیروی زمینی سپاه ۲۷ مهرماه برگزار می‌شود». خبرگزاری میزان. ۱۹ مهر ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اكتبر ۲۰۲۱. تاریخ وارد شده در |archive-date= را بررسی کنید (کمک)
  35. «فرمانده قرارگاه منطقه‌ای سیدالشهدا: سپاه با صلابت‌تر از همیشه در عرصه خدمت‌رسانی حضور دارد». خبرگزاری تسنیم. ۳ اردیبهشت ۱۳۹۹.
  36. «گفتگوی تفصیلی با فرمانده پهپادی نیروی زمینی سپاه». خبرگزاری تسنیم. ۸ اردیبهشت ۱۳۹۹.
  37. «دستاوردهای هوانیروز سپاه». خبرگزاری فارس. ۳۰ خرداد ۱۳۹۹.
  38. «با تکاوران ویژه سپاه پاسداران بیشتر آشنا شوید». خبرگزاری میزان. ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژانویه ۲۰۲۲.

پیوند به بیرون[ویرایش]

سپاه نیوز - پایگاه رسمی اطلاع‌رسانی سپاه پاسداران