میرزا مهدی استرآبادی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

میرزا مهدی خان منشی استرآبادی فرزند محمد نصیر، منشی نادرشاه افشار و از مورخان دوره‌ افشاریه است که دو کتاب مشهور جهانگشای نادری و دره نادره را دربارهٔ نادر شاه نوشته‌است. نثر میرزا مهدی بسیار سنگین و مصنوع و دشوار و در عین حال مختصر است و در آن واژه‌های عربی بسیاری به کار رفته‌است. به نظر می‌رسد که تحصیلات او در اصفهان صورت گرفته باشد. او زبان‌های فارسی و عربی را به خوبی می‌دانسته‌است. میرزا مهدی از آیات قرآن به زیبایی در نوشته‌های خود استفاده کرده‌است. میرزا مهدی خان در سرایش شعر نیز دست داشته‌است و تخلص او نیز کوکب بوده‌است. محمدعلی خان تربیت، میرزا احمدخان معتضدالدوله وزیری و داریوش صفوت از نوادگان میرزا مهدی خان هستند.

فرهنگنامه ترکی به فارسی سنگلاخ یکی از مهمترین کتابهای میرزا مهدی خان است. این کتاب در سال ۱۱۷۲ یا ۱۱۷۳ (میلادی ۱۷۶۰–۱۷۵۸) تألیف شده‌است.

میرزا محمد مهدی خان از (پدر گرامیش) محمد نصیر بارفروشی مشهور به ملا نصیرا دعوت کرد تا در مجلس موسسانی که نادر شاه افشار در کلات نادری (اطراف دشتمغان) و در اسفند سال ۱۱۴۸ هجری قمری با حضور علمای طراز اول استان ها ترتیب داده بود شرکت کند، مرحوم ملا نصیرا به عنوان مجتهد طراز اول مازندران و شخصیت ممتاز این منطقه در آن مجلس حاضر بود. ضمنا برخی منابع اصالت پدر محمد مهدی استرآبادی را از منطقه دهستان چلاو آمل که حد مرزی بابل دهستان فیروزجاه و آمل است می دانند.

آثار[ویرایش]

• جهانگشای نادری
• دره نادری
• منشآت، انشاء نامه
• سنگلاخ
• دیوان اشعار
• وقایع نادری
• ظواهر الطبیعه
• درة الاصغر

نسب‌نامه[ویرایش]

آنچه بدون واسطه از نسب و گذشته خانوادگی میرزا مهدی خان می‌توان بیان کرد فقط نام پدریش است، و آنهم به دلیل استفاده خود ایشان در معرفی خودش بوده‌است. نظرات مختلفی در مورد وابستگی قومی میرزا مهدی خان وجود دارد که در اینجا آنها را بیان می‌کنیم.

• وابستگی نسبی به صفویان
• وابستگی نسبی به بیگدلی - شاملو

منابع[ویرایش]

• نوایی، عبدالحسین، متون تاریخی به زبان فارسی، سازمان سمت، ۱۳۷۵. (ص ۹–۱۸۵)
• عنایت الله شکیباپور (۱۳۴۸)، اطلاعات عمومی، کتابفروشی اشراقی، ص. ۴۶