مهاجرت مردمان ترک - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

مهاجرت مردمان ترک به گسترش ترکان از آسیای مرکزی به خاورمیانه و اروپا در میان سده‌های ۶ و ۱۱ میلادی می‌پردازد. این گسترش توسط قبایل هون با هویت ترک آغاز شد. قبایل نیاترک (به انگلیسی Proto-Turkic) ریشهٔ تاریخی‌شان به قسمت شرقی منطقهٔ آسیای میانه، منطقهٔ شین‌جیانگ چین، سیبری و مغولستان داخلی بازمی‌گشت. قبایلی که به‌طور قطع ترک شناخته می‌شدند، میان سده‌های ۶ و ۱۰ میلادی در آسیای مرکزی ساکن بودند. ترکان سلجوقی که طایفه‌ای از ترکان اغوز بودند، در سدهٔ یازدهم میلادی یک امپراتوری[۱] تشکیل دادند که از آمودریا تا خلیج فارس و از هندوستان تا دریای مدیترانه گسترش داشت.[۲] این امپراتوری شامل بیشتر مناطق ایران، بین‌النهرین، سوریه و فلسطین بود. پیشرفت آن‌ها نشانگر آغاز قدرت ترک‌ها در خاورمیانه بود و به مرور موجب اسکان آن‌ها شد.[۳] در زمان سلطنت آلپ ارسلان و ملکشاه، امپراتوری سلجوقی گسترش یافت تا تمام ایران و میان‌رودان و سوریه از جمله فلسطین را شامل شود. در سال ۱۰۷۱ میلادی، آلپ آرسلان ارتش قدرتمند امپراتوری بیزانس را در نبرد ملازگرد شکست داد[۴] و رومانوس چهارم (امپراتور بیزانس) را به اسارت گرفت. این پیروزی راه را برای اسکان اقوام ترکمن در آناتولی باز کرد[۵] و در ادامه توسط قبایل ترک زبان آناتولی، امپراتوری عثمانی ایجاد شد که در سده‌های پانزدهم و شانزدهم یکی از قدرتمندترین کشورها در جهان بود.[۶] دورهٔ امپراتوری عثمانی بیش از ششصد سال به طول انجامید. این امپراتوری در اوج خود بر بخش اعظم جنوب شرقی اروپا تا دروازه‌های وین و از جمله مجارستان، منطقه بالکان، یونان، اوکراین و بخش‌هایی از خاورمیانه شامل عراق، سوریه، اسرائیل و مصر، شمال آفریقا تا الجزایر و بخش‌های بزرگی از شبه‌جزیرهٔ عربستان حکومت می‌کرد[۷] که در نهایت به تشکیل جمهوری ترکیه ختم شد. قبایل دیگر ترک آسیای مرکزی نیز نهایتاً دولت‌های مستقلی مثل قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان و ترکمنستان را تشکیل دادند. از دیگر قبایل ترک، اویغورها نیز اکنون بخشی از کشور چین و یاکوت‌ها نیز در جمهوری یاکوتستان روسیه ساکن هستند.

قلمرو امپراتوری سلجوقی در اوج قدرت از کوه‌های هندوکش تا مدیترانه[۳]
نقشهٔ توزیع اقوام ترک در دیوان کاشغری سدهٔ ۱۱ میلادی

منشأ و خاستگاه اولیه[ویرایش]

پیشنهادها برای خاستگاه اولیه اقوام تُرک و زبان آنان از شرق دریای خزر گرفته تا آسیای شمال شرقی (منچوری) متفاوت است.[۸]به گفته یونسبایف و همکارانش(۲۰۱۵)، شواهد ژنتیکی قومیت ترک از مناطقی نزدیک سیبری جنوبی و مغولستان به عنوان خاستگاه آنان حکایت دارد.[۹]به طور مشابه چندین زبان شناس، از جمله Juha Janhunen، Roger Blench و Matthew Spriggs پیشنهاد می کنند که مغولستان سرزمین اصلی زبان ترکی اولیه بوده است.[۱۰]به گفته Robbeets، اقوام ترک از مردمانی بودند که در منطقه ای زندگی می کردند که از سیبری جنوبی و مغولستان امروزی گرفته تا حوزه غرب رودخانه لیائو (منچوری امروزی) ادامه داشته است.[۱۱]جو-یوپ لی و شونتو کوانگ، پس از ده سال پژوهش ژنتیکی بر روی مردم ترک و تجزیه و تحلیل آن اظهار نمودند که ترکان نخستین و قرون وسطی، گروه قومی ناهمگنی بودند و ترکی شدن اوراسیا در نتیجه مهاجرت یک قوم و جمعیت یکسان نبوده، بلکه به سبب انتشار زبانی رخ داده است.[۱۲]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. «دانشنامه بریتانیکا». ص. founded an "empire" that included Mesopotamia, Syria, Palestine, and most of Iran٫ Their advance marked the beginning of Turkish power in the Middle East٫.
  2. "Oğuz | people". Encyclopedia Britannica (به انگلیسی). Retrieved 2020-06-06.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ "Seljuq | History & Facts". Encyclopedia Britannica (به انگلیسی). Retrieved 2020-06-06.
  4. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام :21 وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  5. «Encyclopaedia Britannica». ص. Under the sultans Alp-Arslan and Malik-Shāh, the Seljuq empire was extended to include all of Iran and Mesopotamia and Syria, including Palestine٫ In ۱۰۷۱ Alp-Arslan defeated an immense Byzantine army at Manzikert and captured the Byzantine emperor Romanus IV Diogenes٫ The way was open for Turkmen tribesmen to settle in Asia Minor٫.
  6. «دانشنامه بریتانیکا». ص. Ottoman Empire, empire created by Turkish tribes in Anatolia (Asia Minor) that grew to be one of the most powerful states in the world during the ۱۵th and ۱۶th centuries.
  7. "Ottoman Empire | Facts, History, & Map". Encyclopedia Britannica (به انگلیسی). Retrieved 2020-06-06.
  8. Yunusbayev, Bayazit; Metspalu, Mait; Metspalu, Ene; Valeev, Albert; Litvinov, Sergei; Valiev, Ruslan; Akhmetova, Vita; Balanovska, Elena; Balanovsky, Oleg (2015-04-21). "The Genetic Legacy of the Expansion of Turkic-Speaking Nomads across Eurasia". PLOS Genetics. 11 (4): e1005068. doi:10.1371/journal.pgen.1005068. ISSN 1553-7390. PMC 4405460. PMID 25898006. The origin and early dispersal history of the Turkic peoples is disputed, with candidates for their ancient homeland ranging from the Transcaspian steppe to Manchuria in Northeast Asia,
  9. Yunusbayev, Bayazit; Metspalu, Mait; Metspalu, Ene; Valeev, Albert; Litvinov, Sergei; Valiev, Ruslan; Akhmetova, Vita; Balanovska, Elena; Balanovsky, Oleg (2015-04-21). "The Genetic Legacy of the Expansion of Turkic-Speaking Nomads across Eurasia". PLOS Genetics. 11 (4): e1005068. doi:10.1371/journal.pgen.1005068. ISSN 1553-7390. PMC 4405460. PMID 25898006. Thus, our study provides the first genetic evidence supporting one of the previously hypothesized IAHs to be near Mongolia and South Siberia.
  10. Blench, Roger; Spriggs, Matthew (2003-09-02). Archaeology and Language II: Archaeological Data and Linguistic Hypotheses (به انگلیسی). Routledge. ISBN 9781134828692. Archived from the original on 2022-10-18. Retrieved 2020-10-03.
  11. "Transeurasian theory: A case of farming/language dispersal". ResearchGate. Archived from the original on 2019-02-19. Retrieved 2019-03-13.
  12. Lee (18 Oct 2017). "A Comparative Analysis of Chinese Historical Sources and y-dna Studies with Regard to the Early and Medieval Turkic Peoples". Brill. 19 (2): 197–239. doi:10.1163/22105018-12340089. S2CID 165623743. Archived from the original on 4 March 2020. Retrieved 9 January 2020.