محمد ربیعی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

محمد ربیعی
نگاره‌ای از محمد ربیعی در جوانی
نگاره‌ای از محمد ربیعی در جوانی
زاده۱۳۱۱
دره‌اسپ، دیواندره، ایران
درگذشته۱۱ آذر ۱۳۷۵
کرمانشاه، ایران
آرامگاهگورستان میناآباد، کرمانشاه
نام(های) دیگرماموستا ربیعی
پیشهنویسنده، شاعر، خطیب، امام جمعه، گویندهٔ رادیو
زمینه کاریشعر و ادب کردی، اسلامی
ملیتایرانی
سبک نوشتاریشعر، داستان کوتاه، رمان، ادبیات کودک، اسلامی
بنیانگذاراز مؤسسینِ انتشارات صلاح‌الدین ایوبی در ارومیه و نشریهٔ سروه
کتاب‌هاآئینه اسلام (۱۳۶۵)، عالیجناب گوریل (۱۳۷۲)، نقل‌ونبات (۱۳۷۲)
دیوان اشعارچهار فصل
پدر و مادرعبدالحکیم ربیعی (پدر)
وبگاه

ملامحمد ربیعی (به کردی: محەممەد ڕەبیعی) مشهور به ماموستا ربیعی (زادهٔ ۱۳۱۱ در دره‌اسپ، دیواندره – درگذشتهٔ ۱۱ آذر ۱۳۷۵ در کرمانشاه) مفتیِ مذهب شافعی، نویسنده، شاعر، قاری قرآن و گوینده در رادیوهای کردیِ کرمانشاه و تهران بود. او امام جمعه و خطیبِ مسجد جامع شافعی کرمانشاه بود که در سال ۱۳۷۵ طی کشتارِ موسوم به «قتل‌های زنجیره‌ای ایران» به قتل رسید.

زندگی‌نامه[ویرایش]

کودکی و جوانی[ویرایش]

هیئت اعزامی حکومت تازه‌تأسیس جمهوری اسلامی به کردستان برای حل مسئله کردستان در فروردین ۱۳۵۸.
از چپ به راست: [ناشناس]، [ناشناس]، محمد ربیعی، احمد مفتی‌زاده، سید محمود طالقانی، سید محمد بهشتی، اکبر هاشمی رفسنجانی، ابوالحسن بنی‌صدر، [ناشناس].
مسجد جامع شافعی کرمانشاه که محمد ربیعی برای مدت چند دهه، مسئولیت آن را عهده‌دار بوده‌است.

محمد ربیعی در سال ۱۳۱۱ در روستایِ دره‌اسب از توابع دیواندره به‌دنیا آمد. او فرزند «ملا عبدالحکیم» بود و در پنج سالگی قرآن را از پدرش یادمی‌گیرد و بعد از آن نیز کتب اولیهٔ علوم صرف و نحوِ عربی را نیز از عمویش «ملا محمود» یادمی‌گیرد. او در سال ۱۳۳۳ از سید علاءالدین حسینی در روستایِ قشلاق سفیدِ دیواندره اجازهٔ افتاء و تدریس دریافت می‌کنند. ربیعی تا سال ۱۳۴۵ و برای مدت ۱۲ سال در قشلاق سفید به تدریس طلاب، امامتِ جمعه و جماعت و هم‌چنین چرخاندن دفتر ازدواج و طلاق مشغول بود.[۱]

ربیعی در ۱۳۴۵ طی مسابقهٔ بین‌المللی قرائت قرآن که پاکستان برگزار می‌شود در میان قاریان ۲۲ کشور جهان، پس از محمود خلیل الحصری، قاری مشهور مصری، موفق به دریافت مقام دوم مسابقه می‌شود.[۲][۳] در پاییز سال ۱۳۵۷ از سوی مردم به‌عنوان خطیب و امام جمعه مسجد جامع امام شافعی کرمانشاه انتخاب می‌شود و تا هنگام کشته‌شدن نیز در همان مسجد بود.[۴][۵][۶]

سرودن و نوشتن[ویرایش]

محمد ربیعی از همان ده‌سالگی گاه و بی‌گاه به زبان کردی و فارسی شعر می‌سرود و حتی در دورانِ طلبگی، ملایی و امامتِ مسجد نیز از آن غافل نشد و ادامه می‌داد. در سال ۱۳۵۰ که اهمیت زیادتری به نوشتن و سرودن داد، دیوان اشعار خود را به سه زبان کردی، فارسی و عربی به‌نام «چهار فصل» منتشر کرد. کتاب «آینهٔ اسلام»، نخستین اثر ربیعی بود که در سال ۱۳۶۵ به چاپ رسید.[۷]

کتاب «عالیجناب گوریل» عنوانِ رمان فارسی از اوست که در سال ۱۳۷۲ چاپ شد و هم‌چنین در سال ۱۳۸۵ توسط انتشارات پرتو بیان بازنشر یافت.[۸] در سال ۱۳۸۷ توسط جلال رئوفی به کردی با نام «ماف و لاف» ترجمه شده‌است[۹] و هم‌چنین سال ۱۳۹۳ توسط عبدالعزیز سلیمی به زبان عربی نیز ترجمه شده‌است.[۱۰] کتاب «محکمهٔ حیوانات» نوشته محمدعلی دشتی نیز براساس اقتباسی از کتاب در سال ۱۳۸۹ نوشته شده‌است.[۱۱]

کشته‌شدن و اعتراضات پس‌از آن[ویرایش]

پیشینه و علت قتلِ ربیعی به پخشِ مجموعهٔ تلویزیونی «امام علی» از صداوسیما برمی‌گردد که موجب اعتراضاتِ جامعهٔ اهل‌سنت ایران در آن‌زمان شد.[۱۲][۱۳][۱۴] او نامه‌ای به مسئولین وزارت اطلاعات، آموزش و پرورش و دیگر مسئولین می‌نویسد و نسبت به «عواقب اختلاف‌افکنی بین شیعه و سنی» و «ایجاد آشوب و تفرقه» به آنان هشدار می‌دهد؛ او در کنفرانس وحدت اسلامی که در سال ۱۳۷۵ در تهران برگزار شد سخنرانی‌ای انتقادی ایراد می‌‌کند.[۱۳][۵]

محمد ربیعی ساعت ۱۲:۳۰ ظهر روز یکشنبه ۱۱ آذر ۱۳۷۵ به قصد رفتن به محل کارش در صداوسیمایِ کرمانشاه از خانه خارج شد و هرگز به خانه برنگشت. بعد از آن حوالی ساعت یک شب، جنازهٔ او در کنار ماشینش در ترمینال سنندج-تهران به‌طوری‌که عمامه‌اش زیر سر و عینک و عبایش بر روی سینه او بوده‌است، پیدا می‌شود.[۵]

عایشه مفاخری همسر ملامحمد ربیعی در گفت‌وگو با رادیوفردا آخرین مکالمهٔ تلفنی خود با همسرش را این‌گونه بازگو می‌کند:[۱۵]

ابتدا پزشکی قانونی اعلام کرد او از طریق «آمپول» و «سم» کشته‌شده، اما بلافاصله این را تکذیب و اعلام کرده که «او به مرگ طبیعی درگذشته‌است».[۵][۱۶]در اعتراض به کشته‌شدنِ ربیعی و در مراسم خاک‌سپاری او در ۱۳ام آذر، یک «جنبش اجتماعی» در منطقه [استان کرمانشاه و کردستان] ایجاد شد؛ مردم دست به اعتراض زدند که با دخالت یگان‌های نظامی و ضدشورش مواجهه یافت و اعتراضات به سایر شهرهای کردنشین نیز کشیده شد.[۱۶][۵]

کرمانشاه یک هفته تعطیل شد و تعدادی کشته، مجروح و زندانی شدند. در این اعتراضات یک افسر پلیس به‌نام «علی‌اکبر نجفی» در کرمانشاه کشته شد. فضای شهرهای سنندج، کامیاران و مریوان نیز متشنج شده‌بود.[۱۶] در پاوه «۲۶ نفر»[۱۷] و در جوانرود «۱۴ نفر» کشته و در روانسر نیز دانشجوی جوانی به نام «داریوش محمدی» به ضرب گلوله کشته شدند.[۱۶][۵][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲]

تحت فشار نیروهای امنیتی؛ بیانیه‌ای از سوی پانزده نفر از امامانِ جمعهٔ «وابسته به حکومت» و افراد سرشناسِ اهل‌سنتِ منطقه [استان کرمانشاه و کردستان] صادر شد که در روزنامهٔ جمهوری اسلامی شمارهٔ ۲۶ آذر ۱۳۷۵[۵] و هفته‌نامهٔ باختر نسخهٔ چهارم دی‌ماه ۱۳۷۵[۱۶] به انتشار یافت؛ در اطلاعیه این‌گونه آمده‌است:[۱۶][۵]

سعید امامی در سخنرانی‌اش در سال ۱۳۷۵ که دانشگاه بوعلی سینای همدان می‌باشد؛ در مورد قتلِ ملامحمد ربیعی که متنش در کتابِ «تراژدی دموکراسی در ایرانِ» عمادالدین باقی نیز آمده‌است؛ این‌گونه می‌گوید:[۲۳][۲۴]

ملامحمد ربیعی از قربانیانِ قتل‌های زنجیره‌ای ایران به‌شمار می‌رود[۲۵] و نام او بارها در سال‌های ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۰ در مطبوعات ذکر می‌شد و هم‌چنین در گزارش گزارشگر ویژه سازمان ملل در ایران در ۲۸ دی ۱۳۷۸ نیز به کشته‌شدن علمایِ اهل‌سنت اشاره شده‌است.[۵][۱۶] برخی قتلِ ربیعی را توطئه محمدرضا رحیمی؛ استاندار وقتِ کردستان و معاون اول احمدی‌نژاد عنوان می‌کنند.[۱۶]

آثار[ویرایش]

آثار مکتوب محمد ربیعی:[۲۶][۲۷][۲۸]

  1. آیینهٔ اسلام، ۱۳۶۴ (فارسی)
  2. تفسیر سروهٔ فاتحه، ۱۳۷۰ (کردی)
  3. باقیات صالحات در فقه امام شافعی، ۱۳۷۰ (فارسی)
  4. عالیجناب گوریل، نشر صلاح‌الدین ایوبی، ۱۳۷۲
  5. نقل و نبات (بیان حیات انبیاء ویژهٔ کودکان و نوجوانان)، ۱۳۷۲
  6. ترجمهٔ کتاب «حلال و حرام» از یوسف قرضاوی، ۱۳۷۲
  7. به‌چکه‌ی بنیاده‌م در فلسفه، پرتو بیان، ۱۳۸۷ (کردی)
  8. سراب عشق و اعتیاد، پرتو بیان، ۱۳۸۹
  9. هشتِ اردیبهشت (نثر و نظم)
  10. الاحسان فی تجوید القران (عربی)
  11. چهار فصل (کردی، فارسی، عربی)
  12. تفسیر جزءاول سوره بقره (کردی)
  13. خانوادهٔ کوچک (فارسی)
  14. دکان‌داران طریقت (کردی)
  15. گنجینهٔ گوهر در حدیث (کردی)
  16. منظومه کشف الضلال عن الهلال در ۲۴۰۰ بیت
  17. «عشقی که بی‌پایانه» یا «عشق پایان‌ناپذیر» (فارسی)
  18. موج اف‌ام (فارسی)
  19. رسالة القارعة در طلاق
  20. معالم اسلامی (اطلاعات عمومی)
  21. وتاری ئایینی (گفتارهای دینی)
  22. سنت و بدعت
  23. مسائل و دلائل
  24. مالکیت در اسلام
  25. راهنمای ازدواج
  26. داستان
  27. حضرت عثمان
  28. امپریالیست و سوسیال امپریال
  29. کارنامهٔ نیکوکاران
  30. علم‌الیقین در تلقین
  31. علم‌الیقین در سنت
  32. داستان کوتاه
  33. هزار پند
  34. لغز و معما به
  35. مال و میراث

نمونه‌ای از اشعار[ویرایش]

دو نمونه از اشعار فارسی محمد ربیعی:[۶]

نمونهٔ اول:

بلبلا هم‌قفس زاغ سیاهی چه عجب!که در این باغ کسی گلبن بی‌خار ندید
گر ز نادانی و نااهلی او در عجبیغیرخوناب، طبیب از دل بیمار ندید

نمونهٔ دوم:

هر جا که دلی هست دل‌آزاری هستهرجا که گلی هست در آن خاری هست
گویند به هر جای که باشد گنجیافسوس که اندر کنفش ماری هست

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ ابراهیم‌محمدی (شپول)، زانایانی کورد، ۱۳۳–۱۳۵.
  2. ↑ «چهاردهمین سالگرد شهادت استاد ملا محمد ربیعی». شورای مرکزی اهل سنت (شمس). ۱۲ آذر ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۵.
  3. ↑ ابراهیم‌محمدی (شپول)، زانایانی کورد، ۱۳۳–۱۳۵.
  4. ↑ ابراهیم‌محمدی (شپول)، زانایانی کورد، ۱۳۳–۱۳۵.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ ۵٫۵ ۵٫۶ ۵٫۷ ۵٫۸ «یک سرگذشت: محمد ربیعی». حقوق بشر و دموکراسی برای ایران (بنیاد برومند). بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۵.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ «گذاری کوتاه به زندگینامهٔ استاد علامه «محمد ربیعی»». وبگاه نوگرا. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ نوامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۳ نوامبر ۲۰۱۵.
  7. ↑ ابراهیم‌محمدی (شپول)، زانایانی کورد، ۱۳۳–۱۳۵.
  8. ↑ «کتاب عالیجناب گوریل نوشتهٔ محمد ربیعی، ویراستاری عبدالستار نقشبندی». وبگاه آدینه‌بوک. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۵.
  9. ↑ ربیعی، محمد. «کتاب عالیجناب کوریل کردی - ماف و لاف:نوویسینی محه‌ممه‌د ره‌بیعی؛ وه‌رگیرانی جه‌لال ره‌ئووفی». وبگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۵.
  10. ↑ ربیعی، محمد. «کتاب اشرف‌المخلوقات فی محکمه‌الحیوانات/ تصنیف محمد ربیعی؛ تعریب عبدالعزیز سلیمی». وبگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۵.
  11. ↑ «کتاب محکمهٔ حیوانات: با اقتباس از کتاب عالیجناب گوریل نوشتهٔ محمد ربیعی از محمدعلی دشتی». وبگاه آدینه‌بوک. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۵.
  12. ↑ صنوبری، حسن. «پروندهٔ روزی روزگاری تلویزیون؛ صفحهٔ یازدهم: جستار: نقد و بررسی سریال «امام علی»، ساخته «داود میرباقری»». وبگاه مجلهٔ میدان آزادی. دریافت‌شده در ۲۹ نوامبر ۲۰۲۳.
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ «حکومت سرکوب: وضعیت مسلمانان اهل سنت در ایران». مرکز اسناد حقوق بشر ایران. نهم بهمن‌ماه ۱۴۰۰. دریافت‌شده در 29 نوامبر 2023. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  14. ↑ «مولوی عبدالحمید: از ایرانیان گلایه‌مندیم»؛ همراهی روحانیان اهل سنت با معترضان و گلایه از سکوت علمای شیعه، وبگاه زیتون؛ ۳ آبان ۱۴۰۱.
  15. ↑ قاضی، فرشته (۱۶ آذر ۱۳۹۹). «قتل‌های زنجیره‌ای؛ جنازه ماموستا ربیعی را که پیدا کردند، هنوز گرم بود». رادیوفردا. دریافت‌شده در ۲۹ نوامبر ۲۰۲۳.
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ۱۶٫۲ ۱۶٫۳ ۱۶٫۴ ۱۶٫۵ ۱۶٫۶ ۱۶٫۷ فتاحی، احسان (۲ دسامبر ۲۰۱۷). «٢١ سال از قتل علامه ربیعی گذشت! (قتل‌هایی زنجیره‌ای)». ایران‌گلوبال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ نوامبر ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۹ نوامبر ۲۰۲۳.
  17. ↑ «مقالهٔ «درود بر مردم کرمانشاه، پاوه، روانسر و جوانرود»». نشریهٔ «حقیقت»، دورهٔ دوم، شمارهٔ ۲۶. بهمن‌ماه ۱۳۷۵. بایگانی‌شده از اصلی در 26 مه 2009. دریافت‌شده در 29 نوامبر 2023. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  18. ↑ «۱۲ آذر ماه سالگرد شهادت علامه محمد ربیعی رحمة الله علیه». سنی نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ دسامبر ۲۰۰۸.
  19. ↑ «ماموستا». ایران فردا. اسفند ۱۳۷۸. ص. صفحه ۷۰–۷۱. پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک)
  20. ↑ «Proteste sunnite in Iran Morti e arresti di massa»، کوریره دلا سرا، ۱۹۹۶
  21. ↑ «Iran Unrest Dissipates». Associated Press. ۷ دسامبر ۱۹۹۶.[پیوند مرده]
  22. ↑ «Iranian City Calm After Clashes»، واشینگتن پست، ۸ دسامبر ۱۹۹۶[پیوند مرده]
  23. ↑ «سخنرانی سعید امامی در دانشگاه همدان (ص. ۳۰۵)» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۲ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۹ نوامبر ۲۰۲۳.
  24. ↑ باقی، عمادالدین (چاپ چهارم (۱۳۷۹)). تراژدی دموکراسی در ایران (بازخوانی قتل‌های رنجیره‌ای) (ویراست چهارم). نشر نی. ص. ۱۷۳. شابک ۹۶۴۳۱۲۴۹۰۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  25. ↑ «سازمان دانش آموختگان ایران اسلامی ادوار تحکیم وحدت». دریافت‌شده در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۸۸.[پیوند مرده]
  26. ↑ «مروری کوتاه بر زندگی ماموستا ملا محمد ربیعی رحمةالله». وبگاه رسمی جماعت دعوت و اصلاح ایران. ۱۱ آذر ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۵.
  27. ↑ «استاد علامه محمد ربیعی». صلاح‌الدین. نت. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ آوریل ۲۰۰۹.
  28. ↑ ابراهیم‌محمدی (شپول)، زانایانی کورد، ۱۳۳–۱۳۵.
  • ابراهیم‌محمدی (شپول) (۱۳۷۹). زانایانی کورد. تهران: چاپه‌مه‌نی سه‌قز.

پیوند به بیرون[ویرایش]

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=محمد_ربیعی&oldid=39280470»