مجله دسترسی آزاد - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

مجله دسترسی آزاد(به انگلیسی: Open Access journal) به مجله‌ای گفته می‌شود که با حمایت مالی شخص یا سازمان خاصی منتشر می‌شود و خوانندگان بدون پرداخت حق اشتراک، به صورت آزاد یا رایگان به آن مجله دسترسی پیدا می‌کنند. به دیگر سخن، مجله دسترسی آزاد به مجله‌ای گفته می‌شود که خواننده بدون پرداخت هزینه اشتراک بتواند مقاله‌های دلخواه خود را مطالعه، ذخیره یا چاپ نماید. قابل توجه است که این مجله‌ها رایگان نیستند، زیرا شخص یا سازمان خاصی هزینه چاپ و انتشار آن‌ها را پرداخت می‌کند، البته برای خوانندگان رایگان هستند.

این مجلات بعضاً از نویسندگان مبالغ هنگفتی دریافت می‌کند. استاد دانشگاه کلرادو از این وضعیت چنین نشریاتی انتقاد کرده‌است.[۱]

یکی از مجراهای دسترسی به تولیدات علمی، مجلات دسترسی آزاد است که به دنبال گسترش اینترنت و اختراع وب به وجود آمده و روزبه روز بر شمار آنها افزوده می‌شود. با توجه به اینکه هزینه اشتراک مجلات علمی هر سال در حال افزایش است و یکی از موانع اصلی دسترسی به نتایج یافته‌های علمی محسوب می‌شود، الگوی دسترسی آزاد به اطلاعات و نشر مجلات دسترسی آزاد، برای مقابله با افزایش دائمی هزینه اشتراک، مورد توجه جامعه دانشگاهی و پژوهشی سراسر جهان قرار گرفته‌است. این روند، به ویژه به نفع کشورهای در حال توسعه است که در حالت عادی به دلیل بالا بودن هزینه اشتراک، امکان دسترسی به مجلات علمی را ندارند و بدین وسیله می‌توانند خلأ دسترسی به اطلاعات را تا حدودی جبران نمایند.[۲]

مشخصات[ویرایش]

مشخصات این مجلات عبارتند از:

  1. پژوهشی هستند (داستانها، مجلات عامه‌پسند، کتاب‌های خودآموز، و مانند اینها خارج از این مقوله هستند).
  2. به‌طور رایگان دسترس‌پذیر می‌باشند.
  3. دیجیتال هستند.
  4. دسترسی به آنها از طریق اینترنت میسر است.
  5. آنها از مکانیسم‌های کنترل کیفیت مانند مجلات متعارف بهره‌جویی می‌کنند.
  6. به مؤلفان امکان حفظ حق تألیف خود را می‌دهند.
  7. به مؤلفان مقالات این مجلات حق‌الزحمه‌ای پرداخت نمی‌شود.[۳]

مجلات دسترسی آزاد در ایران[ویرایش]

اغلب مجله‌های انگلیسی زبان در ایران به صورت دسترسی آزاد منتشر می‌شوند. که عبارت‌اند از:

مجلات دسترسی آزاد در رشته‌های مختلف[ویرایش]

فهرستی از مجلات دسترسی آزاد در رشته‌های مختلف علمی در زیر آمده‌است:

چند رشته‌ای (میان رشته‌ای)[ویرایش]

کشاورزی[ویرایش]

ستاره‌شناسی[ویرایش]

اخلاق زیستی[ویرایش]

زیست‌شناسی[ویرایش]

علم شیمی[ویرایش]

علوم کامپیوتر[ویرایش]

رقص[ویرایش]

اقتصاد و امور مالی[ویرایش]

آموزش[ویرایش]

انرژی[ویرایش]

مهندسی[ویرایش]

جغرافیا و مطالعات محیطی[ویرایش]

علوم انسانی و دیگر مجلات[ویرایش]

قانون[ویرایش]

زبان و زبان‌شناسی[ویرایش]

کتابداری و اطلاع‌رسانی[ویرایش]

علم مواد[ویرایش]

ریاضیات[ویرایش]

پزشکی، داروسازی و علوم سلامت[ویرایش]

موسیقی[ویرایش]

تغذیه[ویرایش]

فلسفه[ویرایش]

فیزیک[ویرایش]

علوم سیاسی[ویرایش]

روباتیک[ویرایش]

علوم اجتماعی[ویرایش]

پانویس[ویرایش]

  1. ↑ "Beall's List of Predatory, Open-Access Publishers" (PDF). 2012. Archived from the original (pdf) on 2 May 2013. Retrieved 2012-09-18. {{cite web}}: Text "authorBeall Jeffrey" ignored (help)
  2. ↑ «مجله‌های دسترسی آزاد و نقش آنها در گسترش دانش و پیشرفت علمی ایران». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۱۵.
  3. ↑ سعادت, رسول (2011-05-22). "مجلات دسترسی آزاد: مفاهیم و کاربرد". فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات. 22 (1): 126–145. ISSN 0503-2252. Archived from the original on 18 May 2019. Retrieved 18 May 2019. {{cite journal}}: Check |issn= value (help)
  4. ↑ "List of open-access journals". Wikipedia (به انگلیسی). 2019-05-09.

پیوند به بیرون[ویرایش]

راهنمای مجلات دسترسی آزاد (DOAJ)

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=مجله_دسترسی_آزاد&oldid=37779985»