لهجه جهرمی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

لهجه جهرمی یکی از لهجه‌های زبان فارسی است.^[۲][۳] مردم جهرم در استان فارس به این لهجه صحبت می‌کنند. لهجهٔ سایر مردم ساکن در شرق استان فارس، تا حد زیادی شبیه به این لهجه می‌باشد.^[۴] مهم‌ترین ویژگی این لهجه حذف یک یا دو حرف صامت از آخر کلمات و داشتن واو معرفه است.

ویژگی‌ها[ویرایش]

لهجه جهرمی دارای ویژگی‌های زیر است:

• حذف یک یا دو حرف صامت از آخر کلماتی که تنها تلفظ می‌شوند و به کلمه‌های دیگر اضافه نمی‌شوند؛ مثلاً کلماتی مانند «بود»، «گفت»، «رفت» به ترتیب به شکل «بو»، «گُ» و «رَف» تلفظ می‌شوند.
• آوردن مصوت «و» در آخر اسم نکره برای معرفه کردن؛ مانند «درختو» که بر معرفه بودن آن درخت دلالت می‌کند. اگر این اسم مفرد به «اِ» یا «آ» ختم شود، به «او» (ow) تبدیل می‌شود، مانند «قرقرو».
• اسم‌های مختوم به مصوت بلند «آ» اگر در جمله مضاف یا موصوف واقع شوند، مصوت «آ» همراه با کسرهٔ اضافه به مصوت مرکب «ای» (ey) بدل می‌شود؛ مثلاً «جایِ»، «صدایِ» و «کوچه‌هایِ» به ترتیب به شکل «جِی»، «صدِی» و «کوچه‌هِی» تلفظ می‌شوند.
• در کلمات مختوم به «اه» هنگام اضافه شدن به «ی»، گاه «اه» حذف و حرف قبل از «ی» به دو صورت مکسور و مضموم تلفظ می‌شود؛ مثلاً «سیاهی» و «بخواهی» به ترتیب «سیِی» و «بخِی» تلفظ می‌شوند.
• گاهی صامت «ق» به صامت «خ» و همچنین «د» به «ذ» تبدیل می‌شود؛ مثلاً «وخت» و «اذبار» همان «وقت» و «ادبار» هستند.
• ضمیر متصل «ش» در این لهجه به شکل خاصی به جای ضمیر منفصل «او» به کار می‌رود؛ مثلاً «شَ رفت» به معنی «او رفت» است.
• در لهجهٔ جهرمی «اَ» به جای حرف اضافهٔ «به» به کار می‌رود؛ مثلاً «اَ من» به معنی «به من» است.

لهجه کوشکک[ویرایش]

در محله کوشکک جهرم ضمائر مفعولی متصل به فعل را با انجام تغییراتی قبل از فعل می‌آورند:

• در کلماتی که به حروف بیصدا ختم می‌شود، حرف آخر ساقط یا خیلی خفیف به گوش می‌رسد مانند:(پَ = پس) و (گف = گفت).^[۵]

نمونه شعر محلی[ویرایش]

جستارهایی وابسته[ویرایش]

• جهرم

منابع[ویرایش]

• بهرام شعبانی. «نگاهی به مجموعه شعر محلی جهرمی «نسیم تارُونه»، اثر سید عبدالرسول عقیلی» (PDF). فصلنامه ادبیات و زبان‌های محلی ایران زمین.