قضاوت - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

قضاوت یا داوری در بافت حقوقی، برابر است با یافتن راست و درست در درگیری میان دو یا چند تن یا بنگاه یا نهاد کشوری که سرانجام به دادنامه[۱] ای از سوی نهاد سرپرست دادرسی و دارای پشتوانه قانونی از سوی حکومت برای پایان دادن به ناسازگاری میان آن‌ها می انجامد.[۲]

به‌طور کلی قضاوت، ستاندن حق از شخص خاطی به شخص شاکی توسط نهاد حکومتی قضائی در صورت موثق بودن ادعا گفته می‌شود.

تاریخ قضاوت در ایران[ویرایش]

در دوره هخامنشی قوه قضاییه یعنی قضاوت و داوری تحت نظر شاه صورت می‌پذیرفت. مغان و رهبران دینی مجری قانون و مسئول صدور احکام بودند. مغان نزد ایرانیان از فرزانگان محسوب می شدند بطوریکه حتی کسی پیش از آموختن تعالیم مغان به سلطنت نمی‌رسید. کل قدرت و اختیارات از جمله امر داوری زیر نفوذ شاهنشاه بود شاه امر قضاوت و گزینش قضاوت را به یکی از علمای سالخورده می‌سپرد. محاکم به دو دسته عالی و محلی تقسیم می‌شدند محاکم عالی از هفت نفر قاضی تشکیل می‌شد.[۳]

تفاوت و کاربرد قضاوت و داوری[ویرایش]

داوری یک فرآیند حل اختلاف مورد تایید در جوامع حقوقی و بازرگانی جهانی است. در این فرآیند، طرفین اختلاف، به جای تصمیم گیری توسط یک قاضی قانونی، از داورانی که از طرف خود انتخاب می‌کنند، برای حل و فصل اختلافات استفاده می‌کنند.

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های داوری با قضاوت، منشا حقانیت داوران است که از اراده طرفین مشتق می‌شود. این به طرفین امکان مشارکت فعال در انتخاب داوران و تعیین محل داوری را می‌دهد.

داوری به خصوص در حوزه بازرگانی از قرن نوزدهم به شکل چشم‌گیری گسترش یافته و به عنوان یکی از شیوه‌های متداول حل اختلاف در معاملات بین‌المللی شناخته می‌شود. از مزایای این روش می‌توان به سرعت و کاهش هزینه نسبت به دادرسی عادی اشاره کرد، به ویژه در موارد بین‌المللی.

داوری بین المللی[ویرایش]

به علاوه، داوری بین‌المللی وقتی مورد استفاده قرار می‌گیرد که یکی از طرفین در خارج از کشور سکونت داشته باشد یا محل تجارت یکی از طرفین در خارج از کشور باشد و یا محل اجرای بخش مهمی از تعهدات در خارج از کشور باشد.

در داوری، داوران دارای مأموریت قضایی خصوصی هستند و وظیفه آن‌ها حل و فصل اختلافات با صدور تصمیمی به نام "رأی داوری" است. این رأی عمدی و حیاتی است و به تسویه نهایی اختلافات منجر می‌شود.

همچنین با پیشرفت تکنولوژی، داوری الکترونیک نیز به وجود آمده و در ایران نیز پلتفرم‌هایی به نام داوری الکترونیک برای حل اختلافات در دنیای دیجیتال تشکیل شده است.

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]