قحطی ۱۲۵۱–۱۲۴۹ ایران - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

قحطی ۱۲۵۱–۱۲۴۹ ایران
کشورایران قاجاری
دوره۱۲۵۱–۱۲۴۹ خورشیدی
(۱۸۷۲–۱۸۷۰ میلادی)
مرگ و میر کل۰٫۲ تا ۳ میلیون نفر
پیش ازقحطی ۱۲۹۸–۱۲۹۶ ایران

قحطی ۱۲۵۱–۱۲۴۹ در ایران دوره گرسنگی و بیماری دسته‌جمعی در ایران بین سال‌های ۱۲۴۹ تا ۱۲۵۱ خورشیدی (۱۸۷۰ تا ۱۸۷۲ میلادی) تحت حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار بود. این قحطی تقریباً کل کشور را تحت تأثیر قرار داد، با این حال برخی از شهرها مانند شاهرود، کرمان و بیرجند موفق شدند از این فاجعه جلوگیری کنند.[۲]

علت‌ها و عوامل مؤثر[ویرایش]

به عقیده گزاویه دو پلانو، این قحطی نتیجه «فاجعه‌های آب و هوایی ترکیبی بود که توسط مدیریت ضعیف و عوامل انسانی بدتر شد». نیویورک هرالد قحطی را به افزایش قیمت پنبه نسبت داد که باعث شد کشاورزان کشت غلات را رها کنند و به جای آن پنبه بکارند.[۳]

شوکو اوکازاکی (ستاد بخش ایران‌شناسی دانشگاه مطالعات خارجی اوساکا) معتقد است که دو سال متوالی خشکسالی شدید عامل اصلی این قحطی بوده و افزایش تولید تریاک و پنبه به قحطی کمک کرده است. او همچنین «دیوان‌سالاران ارشد، مالکان، فروشندگان غلات و مقامات عالی‌رتبه مذهبی» که به احتکار و دستکاری بازار مشغول بودند را مقصر می‌داند.[۴] Cormac Ó Gráda مورخ اقتصادی اهل ایرلند نیز این دلیل را تأیید می‌کند.[۵]

شمار تلفات[ویرایش]

در مورد تعداد کل کشته‌شدگان در طول این قحطی بین پژوهشگران توافقی وجود ندارد، اگرچه گمان می‌رود که این قحطی باعث کاهش قابل توجهی در جمعیت ایران شده است.[۶] در میان پژوهشگران معاصر، فردریک جان گلدسمید رقم ۰٫۲ تا ۰٫۳ میلیون مرگ را بیان کرده است، در حالی‌که الیور جان مجموع تلفات این قحطی را ۰٫۵ میلیون نفر عنوان کرده است. به گفته جیمز باست در این قحطی ۳ میلیون نفر جان خود را از دست داده‌اند و جی. بلو که در آن دوره در ایران سفر می‌کرد، شمار تلفات را ۱٫۵ میلیون نفر ذکر کرده است. میرزا ابراهیم خان تفرشی ملقب به بدایع‌نگار، ایران‌شناس آن زمان، ۲٫۵ میلیون مرگ را تخمین زده است.[۶]

فریدون آدمیت تعداد مرگ و میر این قحطی را حدود ۲ میلیون نفر محاسبه کرده است. محاسبه دیگری کاهش جمعیت تخمینی ایران از ۱۰ میلیون نفر در سال ۱۸۵۰ به ۶ میلیون نفر در سال ۱۸۷۳ را به این فاجعه نسبت می‌دهد.[۶] تخمین دیگری توسط Gad G. Gilbar حدود ۱٫۵ میلیون مرگ را نشان می‌دهد که بین ۱۵ و ۲۰ تا ۲۵ درصد جمعیت ایران در آن زمان است. این تخمین توسط شوکو اوکازاکی و چارلز ملویل (استاد تاریخ ایران در دانشکدهٔ مطالعات خاورمیانه و آسیایی دانشگاه کمبریج) تأیید شده است.[۱][۴]

پانویس[ویرایش]

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Melville 1988.
  2. ↑ de Planhol 2012.
  3. ↑ "Image 7 of The New York herald (New York [N.Y.]), July 30, 1871". Library of Congress, Washington, D.C. 20540 USA. Retrieved 2021-10-06.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Okazaki 1986.
  5. ↑ Ó Gráda 2007, p. 6.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ Seyf 2010.

منابع[ویرایش]

  • Seyf, Ahmad (2010), "Iran and the Great Famine, 1870–72", Middle East Studies, Taylor & Francis, 46 (2): 289–306, doi:10.1080/00263201003616584
  • Melville, Charles (December 1988), "Persian Famine of 1870–1872: Prices and Politics", Disasters, Overseas Development Institute, 12 (4): 309–325, doi:10.1111/j.1467-7717.1988.tb00685.x
  • Okazaki, Shoko (February 1986), "The great Persian famine of 1870–71", Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, 49 (1): 183–192, doi:10.1017/S0041977X00042609
  • Ó Gráda, Cormac (November 2007), Famines and Markets (PDF) (Working Paper Series), UCD Centre for Economic
  • de Planhol, Xavier (24 January 2012) [15 December 1999]. "Famines". In Yarshater, Ehsan (ed.). Encyclopædia Iranica. Fasc. 2. Vol. IX (Online ed.). New York City: Bibliotheca Persica Press. pp. 203–206.
  • مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Persian famine of 1870–1872». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۲۴.
آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد تاریخی مرتبط با ایران است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=قحطی_۱۲۵۱–۱۲۴۹_ایران&oldid=39369943»