شیخعلی میرزا - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

شیخعلی میرزا ملقب به شیخ‌الملوک پسر نهم فتحعلی‌شاه قاجار بود که مدت بیست و شش سال حکومت ملایر و تویسرکان را به عهده داشت.

شیخعلی میرزا در شیراز متولد شد و چون مادرش دختر شیخعلی‌خان زند و از سلسله زندیه و اصالتاً منسوب به ملایر بود، در سال ۱۲۲۴ قمری به حکومت ملایر منصوب شد. او در جنگ‌های ایران و روسیه فرماندهی جبهه قبه و بادکوبه را به عهده داشت، ولی کاری از پیش نبرد.^[۱]

دوران حکومت[ویرایش]

وزارت شیخعلی میرزا در حکومت ملایر نخست با خانلر خان زند (پسر علیمرادخان زند) بود ولی از آن جا که هر از چندگاه میان شیخعلی میرزا و برادرش محمدعلی میرزا دولتشاه که حاکم کرمانشاه بود، درگیری‌هایی رخ می‌داد و خانلرخان هربار مجبور بود میان آن‌ها صلح برقرار کند، از وزارت استعفاء داده و فتحعلی‌شاه مهرعلی‌خان قاجار را به جای او به وزارت ملایر منصوب کرد. مهرعلی‌خان که شخصی کارآمد و آگاه بود، به امور مالی و حکومتی ملایر سامان داد و تا حدی از زیاده‌روی‌های شیخعلی میرزا جلوگیری کرد.

منطقه غرب ایران در طول دهه ۱۲۴۰ قمری، صحنه زد و خورد شاهزادگان حاکم بود. در این جنگ‌ها شیخعلی میرزا با برادرانش محمدتقی میرزا حسام‌السلطنه (حاکم بروجرد و چاپلق و سیلاخور) محمود میرزا (حاکم نهاوند) و برادرزاده‌اش محمدحسین میرزا حشمت‌الدوله وارد منازعه شد. در این جنگ‌ها شیخعلی میرزا با حشمت‌الدوله و محمود میرزا علیه حسام‌السلطنه هم‌پیمان بودند.

بناها[ویرایش]

شیخعلی میرزا در ملایر چندین بنا برپا کرد. از جمله باغ جنّت و مسجد جامع شیخ الملوک.

در نگاه دیگران[ویرایش]

ملک‌ایرج میرزا پسر فتحعلی‌شاه، دربارهٔ شیخعلی میرزا می‌نویسد:

«شاهزاده از مردم ملایر زن‌های متعدد داشت می‌خانه و خرابات برپا کرده بودند و روز شنبه بایستی با ساز و نواز بروند می‌خانه… در زبان ایشان لکنت زیاد بود. خود را «شیر عراق» نام نهاده بودند.»^[۲]

و همچنین می‌نویسد که شیخعلی میرزا به آزار و اذیت مردم ملایر و شیخ‌الاسلام شهر می‌پرداخت تا خراج هنگفتی را که سالی هشتادهزار تومان بود به او پرداخت کنند. به همین خاطر در اواخر سلطنت فتحعلی‌شاه ملایریان به اصفهان رفتند و به سید محمدباقر شفتی شکایت بردند و او شکایت مردم را به گوش فتحعلی‌شاه رسانید. شاه به سید محمدباقر شفتی سپرد که مراقب اعمال و رفتار شاهزاده باشد و او نیز «ملا احمد خراسانی» را از شاگردان خود به ملایر فرستاد تا هم به ترویچ شرعیات بپردازد و هم بر امور حکومت شاهزاده نظارت کند.

بازماندگان[ویرایش]

شیخعلی میرزا صاحب چهل و هفت فرزند بود که بیست و شش تن پسر و بیست یک تن دختر بودند. از جمله:

• نظرعلی‌میرزا، حاکم تویسرکان، که مادرش از نوادگان نادرشاه افشار بود. محمدصادق میرزا از دختر توشمال کریم رییس ایل پیرحیاتی
• احمد میرزا (از دختر حاتم خان بیات)
• الب‌ارسلان میرزا ملقب به سالار که مادرش از ارمنی‌های گرجستان بود. دختری داشت به نام زینت‌السلطنه معروف به «سالاری» که با ناصرالدین‌شاه قاجار ازدواج کرد.
• قزل‌ارسلان میرزا (از مادر الب‌ارسلان میرزا)
• سلطان‌سنجر میرزا (از مادر الب‌ارسلان میرزا)
• محمدرحیم میرزا (از مادر احمد میرزا)
• دختری که با حاج‌عیسی خان بیگلربیگی قاجار ازدواج کرد و صاحب شش پسر و سه دختر شد
• دختر دیگر با میرزا فخرالدین ازدواج کرد و صاحب دو پسر شد

شیخعلی میرزا دختری هم به نام «گوهرالملوک» داشته که عمارت گوهرالملوک در کنار قصر بهشت‌آئین که از بناهای شیخ‌الملوک بود، به او منسوب است.^[۳]

منابع[ویرایش]