شبستر - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

شبستر
شبستر
کشور	ایران
استان	آذربایجان شرقی
شهرستان	شبستر
بخش	مرکزی
نام(های) پیشین	چیچستر (چیچست نام تاریخی دریاچه ارومیه است)
سال شهرشدن	۱۳۰۸
مردم
جمعیت	۲۹٬۱۸۱ نفر
جغرافیای طبیعی
ارتفاع	۱۵۰۰
آب‌وهوا
میانگین بارش سالانه	۲۶۸میلی‌متر
اطلاعات شهری
شهردار	میکائیل توحیدی
ره‌آورد	گردو، بادام، آلبالو، زردآلو،; گیلاس و هلو
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۴۱
وبگاه	شهرداری
شناسهٔ ملی خودرو	ایران ۲۵ ن
کد آماری	۱۲۱۰
	شبستر روی نقشه ایران; ۳۸°۱۰′۴۹″شمالی ۴۵°۴۲′۱۰″شرقی / ۳۸٫۱۸۰۲۷۸°شمالی ۴۵٫۷۰۲۷۷۸°شرقی

شَبِستَرچهاردهمین شهر از لحاظ جمعیت در استان آذربایجان شرقی و یکی از شهرهای غربی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان شبستر است. این شهر در ۶۵ کیلومتری شمال غرب تبریز واقع شده‌است.^[۲] شبستر به دلیل همجواری با تبریز دومین شهرستان صنعتی استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود.^[۳] و به دلیل فعالیت چندین دانشگاه در سطح این شهرستان، شبستر به شهر دانشگاهی استان معروف است. ^[۴]

نام[ویرایش]

برخی بر این باورند که نام شبستر عربی شده چوستر يا چَوسِتَر يا چيستر و يا چي چستر است و چی چست (چیچست)در زبان پهلوی به معنای کوه و کوهسار است و تر پسوند آن است و روی هم رفته معنی کوهپایه می‌دهد. در زبان های ایرانی به شب شو میگویند . این واژه از دو کلمه ی شو و استر یا استار تشکیل شده به معنای شب پر ستاره.^[۵]

پیشینه[ویرایش]

برپایهٔ اسناد و آثار تاریخی همچون تپهٔ حسنلو در روستای دیزج‌خلیل و مکان‌های باستانی روستای تیل که تاریخی فراتر از حد دارند که متأسفانه میراث فرهنگی هیچ حفاری در آن انجام نداده‌است و شهرکوزه کنان: «شهری است در حدود ده فرسخی تبریز» با جمعیتی در حدود ۱۰۰۰۰ نفر. این شهر در قسمت غربی شهرستان شبستر و در بخش موسوم به گونئی مرکزی قرار دارد. گونئی به معنای آرانک و در نهایت ارونق می‌باشد. یاقوت حمدی در معجم البلدان آورده‌است که در کوزه کنان ۷۵۰۰۰ خانوار زندگی می‌کنند. و کول‌تپه در قره‌تپه ثابت شده که منطقهٔ شبستر پیش از ورود آریایی‌ها به فلات ایران مسکونی بوده و حکومت‌های محلی اورارتو و ماننا بر این منطقه تسلط داشته‌اند. همچنین آرامگاه شیخ محمود شبستری درگذشتهٔ سال ۷۲۰ هجری در شبستر قرار دارد و نیز تیمور لنگ پس از فتح تبریز در سال ۷۷۸ هجری وارد شبستر شده و در این باره می‌نویسد:^[۶]

در روزهای آخر جنگ تبریز، شیخ مسعود نوهٔ شیخ محمود شبستری از شبستر نزد من آمد و مثل دیگران شفاعت سکنهٔ تبریز را کرد و از من خواهش نمود که بعد از غلبه بر تبریز، شهر را مورد قتل‌عام و تاراج قرار ندهم و چون قسمتی از سکنهٔ شهر یعنی اهالی محلهٔ شام بر سلطان احمد شوریدند، دورهٔ جنگ کوتاه شد. من از این‌که تبریز را گشودم و از قتل‌عام و تاراج صرف‌نظر نمودم، قبل از این‌که وارد آذربایجان شوم، میل داشتم که اگر روزی قدم به آن سرزمین گشودم، به شبستر بروم و بر سر مزار شیخ محمود شبستری فاتحه بخوانم و برای وی طلب آمرزش کنم؛ چون آن مرد نیکوکار بر گردن من حق داشت؛ زیرا من از خواندن کتاب او به‌نام گلشن راز خیلی چیزها آموختم و شیخ محمود شبستری در آن کتاب مرا با اسرار ازلی و ابدی آشنا کرد. کتاب او با این‌که کوچک است، اما چون گوهر می‌باشد و با وجود کوچکی قیمت بسیار دارد.

فرهنگ[ویرایش]

شبستر زادگاه شاعران و عارفان بسیاری نظیر محمد خیابانی و میرزا علی معجز شبستری شاعر طنز سرای برجسته آذربایجان است.^[۷]^[۸] شیخ محمود شبستری صاحب آثاری همچون حق‌الیقین، سعادت‌نامه و مثنوی گلشن راز از مهم‌ترین مشاهیر این شهر محسوب می‌گردد؛ به گونه‌ای که مرتضی مطهری در کتاب اسلام‌شناسی راجع به وی می‌نویسد:^[۶]

شیخ محمود شبستری آفرینندهٔ منظومهٔ عرفانی بسیار عالی موسوم به گلشن راز بوده که این اثر یکی از کتب بسیار عالی به‌شمار می‌آید و نام سرایندهٔ خویش را جاوید ساخته‌است.

مردم[ویرایش]

جمعیت[ویرایش]

براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰، جمعیت شهرستان شبستر در حدود ۱۲۴۴۹۹ نفر (۳٫۳ درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان ۱۵۶۶۳ نفر برآورد شده‌است. جمعیت شهری این شهرستان ۶۰۳۹۳ نفر و جمعیت روستایی آن ۶۴۱۰۶ نفر و تعداد خانوار آن ۳۷۳۸۶ خانوار است.^[۹]

زبان[ویرایش]

مردم شبستر به زبان ترکی آذربایجانی یا ترکی آذری سخن می‌گویند.

جاذبه‌های گردشگری[ویرایش]

دریاچه ارومیه و جزایر و بنادر آن، آبشار عیش‌آباد و ارتفاعات منطقه از جاذبه‌های طبیعی شهرستان شبستر محسوب می‌شوند. بناهای تاریخی و دیدنی متعدد حکایت از قدمت تاریخی منطقه دارند. مساجد شبستر در ردیف مکان‌های دیدنی به‌شمار می‌آیند. در تسوج مسجد زیبایی وجود دارد که مسجد یادگار شاه نامیده می‌شود. هم چنین قبور عارفان و مشاهیر مانند: مقبره شیخ محمود شبستری و مزار پیررجب در کنار روستای تاریخی سیس و مقبره شیخ اسماعیل سیسی از مکان‌های دیدنی منطقه به‌شمار می‌آیند.

آبشارعیش آباد - شبستر: این آبشار در قسمت کوهستانی میشوغربی در نزدیکی روستای عیش‌آباد واقع شده‌است. بخشی از جاده منتهی به محوطه آبشار اتومبیل رو وبخشی دیگر خاکی است. آبشار عیش‌آباد حدود ۱۵ متر ارتفاع دارد. محوطه پیرامون آبشار را کوه و دره زیبایی دربر گرفته‌است.^[۶]

محوطه آرامگاه شیخ محمود شبستری

جستارهای وابسته[ویرایش]

یادداشت‌ها[ویرایش]

↑ آمار بر اساس سرشماری ۱۳۹۵ است و بر همین اساس، جمعیت شهر شبستر ۲۲٬۱۸۱ تن و استان آذربایجان شرقی ۳٬۹۰۹٬۶۵۲ تن بوده‌است.

مجله (های) علمی[ویرایش]

مجله International Journal of Forest, Soil and Erosion از آبان ماه ۱۳۹۰ در شبستر به صورت فصلنامه منتشر می‌شود.

پیوند به بیرون[ویرایش]

سایت گروه زیست‌محیطی یاشیل می‌شو درگاه اینترنتی شهرستان شبستر

منابع[ویرایش]

↑ نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵ بایگانی‌شده در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine وبگاه مرکز آمار ایران
↑ «شهرستان شبستر - پایگاه اطلاع‌رسانی استانداری آذربایجان شرقی». www.ostan-as.gov.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۲۸.
↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان |. «شهرستان شبستر دومین شهر صنعتی استان آذربایجان شرقی». خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | YJC. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۲۲.
↑ "شبستر، شهر دانشگاهی آذربایجان شرقی" (به انگلیسی). Retrieved 18-12-1400. {{cite news}}: Check date values in: |تاریخ بازبینی= (help)
↑ «معرفی شهرستان شبستر». شبستر مهد زیبایی و فرهنگ. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اكتبر ۲۰۲۳. دریافت‌شده در 1401/01/11. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی=،|archive-date= را بررسی کنید (کمک)
↑ ^۶٫۰ ^۶٫۱ ^۶٫۲ «موقعیت تاریخی و فرهنگی شبستر». سازمان بازرگانی استان آذربایجان شرقی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۶ دسامبر ۲۰۰۹.
↑ «معرفی شهرستان شبستر | درگاه الکترونیکی شهرداری شبستر». www.shabestar.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ اكتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در 2018-11-22. تاریخ وارد شده در |archive-date= را بررسی کنید (کمک)
↑ «شبستر زادگاه گلشن راز+ تصاویر- اخبار ویژه نامه‌ها - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۲۲.
↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۳.

[2] آمار بر اساس سرشماری ۱۳۹۵ است و بر همین اساس، جمعیت شهر شبستر ۲۲٬۱۸۱ تن و استان آذربایجان شرقی ۳٬۹۰۹٬۶۵۲ تن بوده‌است.

[نتایج_سرشماری_سال_۱۳۹۵-1] نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵ بایگانی‌شده در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine وبگاه مرکز آمار ایران

[3] «شهرستان شبستر - پایگاه اطلاع‌رسانی استانداری آذربایجان شرقی». www.ostan-as.gov.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۲۸.

[4] YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان |. «شهرستان شبستر دومین شهر صنعتی استان آذربایجان شرقی». خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | YJC. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۲۲.

[5] "شبستر، شهر دانشگاهی آذربایجان شرقی" (به انگلیسی). Retrieved 18-12-1400. {{cite news}}: Check date values in: |تاریخ بازبینی= (help)

[6] «معرفی شهرستان شبستر». شبستر مهد زیبایی و فرهنگ. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اكتبر ۲۰۲۳. دریافت‌شده در 1401/01/11. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی=،|archive-date= را بررسی کنید (کمک)

[Bazargani-7] ۶٫۰ ^۶٫۱ ^۶٫۲ «موقعیت تاریخی و فرهنگی شبستر». سازمان بازرگانی استان آذربایجان شرقی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۶ دسامبر ۲۰۰۹.

[8] «معرفی شهرستان شبستر | درگاه الکترونیکی شهرداری شبستر». www.shabestar.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ اكتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در 2018-11-22. تاریخ وارد شده در |archive-date= را بررسی کنید (کمک)

[9] «شبستر زادگاه گلشن راز+ تصاویر- اخبار ویژه نامه‌ها - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۲۲.

[10] «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۳.

[۱]

[یادداشت ۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

ن ب و استان آذربایجان شرقی
مرکز	تبریز
شهرستان‌ها (و بخش‌ها)	آذرشهر (حومه، گوگان، ممقان) • اسکو (مرکزی، ایلخچی) • اهر (مرکزی، فندقلو) • بستان‌آباد (مرکزی، تیکمه‌داش) • بناب (مرکزی) • تبریز (مرکزی، باسمنج، خسروشاه) • جلفا (مرکزی، سیه‌رود) • چاراویماق (مرکزی، شادیان) • خداآفرین (مرکزی، گرمادوز، منجوان) • سراب (مرکزی، مهربان) • شبستر (مرکزی، تسوج، صوفیان) • عجب‌شیر (مرکزی، قلعه‌چای) • کلیبر (مرکزی، آبش‌احمد) • مراغه (مرکزی، سراجو) • مرند (مرکزی، کشکسرای، یامچی) • ملکان (مرکزی، لیلان) • میانه (مرکزی، ترکمانچای، کاغذکنان، کندوان) • ورزقان (مرکزی، خاروانا) • هریس (مرکزی، خواجه) • هشترود (مرکزی، نظرکهریزی) • هوراند (مرکزی، چهاردانگه)
شهرها	آبش‌احمد • آچاچی • آذرشهر • اربطان • آقکند • اسفهلان • اسکو • اهر • ایلخچی • باسمنج • بخشایش • بستان‌آباد • بناب • بناب مرند • تبریز • ترک • ترکمانچای • تسوج • تیکمه‌داش • تیمورلو • جلفا • جوان‌قلعه • خاروانا • خامنه • خداجو • خسروشاه • خمارلو • خواجه • خوشه‌مهر • داریان • دوزدوزان • دیزج حسین‌بیگ • زرنق • زنوز • سراب • سردرود • سهند • سیس • سیه‌رود • شبستر • شربیان • شرفخانه • شندآباد • صوفیان • عاشقلو • عجب‌شیر • علیشاه • قره‌آغاج • کردکندی • کشکسرای • کلوانق • کلیبر • کوزه‌کنان • گوگان • لاریجان • لاهیجان • لیلان • مبارک‌شهر • مراغه • مرند • ملکان • ممقان • مهربان • میانه • نظرکهریزی • وایقان • ورزقان • هادیشهر • هریس • هشترود • هوراند • یامچی
دهستان‌ها (محال‌ها)	آبش‌احمد • آجی‌چای • آذغان • آغمیون • آلان برآغوش • آلمالو • ابرغان • اردلان • ارزیل • ارسی • ازومدل جنوبی • ازومدل شمالی • اسپران • اوجان شرقی • اوجان غربی • اوچ‌تپه شرقی • اوچ‌تپه غربی • اوچ‌هاچا • باروق • باویل • بدوستان شرقی • بدوستان غربی • بروانان شرقی • بروانان غربی • بروانان مرکزی • بزکش • بسطاملو • بکرآباد • بناب • بناجوی شرقی • بناجوی شمالی • بناجوی غربی • پیغان‌چایی • تازه‌کند • تیرچایی • تیمورلو • جزیره • جوشین • چاراویماق جنوب شرقی • چاراویماق جنوب غربی • چاراویماق شرقی • چاراویماق شمال شرقی • چاراویماق مرکزی • چله‌خانه • چهاردانگه جنوبی • چهاردانگه شمالی • چهرگان • حومه • خانمرود • خضرلو • داران • دستجرد • دودانگه • دولت‌آباد • دیزجرود شرقی • دیزجرود غربی • دیزمار شرقی • دیزمار غربی • دیزمار مرکزی • دیکله • ذوالبین • رازلیق • رودقات • زنوزق • سراجوی جنوبی • سراجوی شرقی • سراجوی شمالی • سراجوی غربی • سردصحرا • سلوک • سهند • سهندآباد • سیدان • سیس • سینا • شبلی • شجاع • شربیان • شورکات جنوبی • شهرک • شیخ‌درآباد • شیرامین • صایین • عباس شرقی • عباس غربی • علی‌آباد • قاضی‌جهان • قافلانکوه شرقی • قافلانکوه غربی • قبله‌داغی • قرانقو • قره‌ناز • قزل‌اوزن • قشلاق • قشلاق • قوریگل • قوری‌چای شرقی • قوری‌چای غربی • کاغذکنان شمالی • کاغذکنان مرکزی • کشکسرای • کله‌بوز شرقی • کله‌بوز غربی • کندوان • کوهسار • کوهستان • کیوان • گاودول شرقی • گاودول غربی • گاودول مرکزی • گرمادوز شرقی • گرمادوز غربی • گرمه جنوبی • گرمه شمالی • گنبر • گونی شرقی • گونی غربی • گونی مرکزی • گویجه‌بل • لاهیجان • لیلان جنوبی • لیلان شمالی • ملایعقوب • منجوان شرقی • منجوان غربی • مواضع‌خان شرقی • مواضع‌خان شمالی • مولان • مهرانرود جنوبی • مهرانرود مرکزی • مهران‌رود • میدان‌چای • میشاب شمالی • میشو جنوبی • میشه‌پاره • نظرکهریزی • نقدوز • نوجه‌مهر • ورقه • ورگهان • هرزندات شرقی • هرزندات غربی • یالقوزآغاج • یکانات • ینگجه • ییلاق
جاذبه‌های گردشگری	آبشار آسیاب‌خرابه • آبشار پیربالا • آبشار سرکنددیزج • آبشار عیش‌آباد • آبشار گل‌آخور • آرامگاه شیخ شهاب‌الدین اهری • آرامگاه شیخ محمود شبستری • ارگ علیشاه • بازار تبریز • برج خلعت‌پوشان • برج مدور • بوستان ایل‌گلی • پارک جنگلی مره خونی • پل دختر میانه • پل‌های خداآفرین • خانه مشروطه • دریاچه ارومیه • دریاچه قوریگل • رصدخانه مراغه • روستای اشتبین • روستای کندوان • روستای مجارشین • سد امند • سنگ‌نوشته رازلیق • کتیبه سقندل • غار قدمگاه • غار کبوتر • قلعه آوارسین • قلعه بابک • قلعه پشتاب • قلعه ضحاک • کاخ شهرداری تبریز • کلیسای استپانوس مقدس • کلیسای هوهانس مقدس • گنبد الله الله • گنبد سرخ • گنبد غفاریه • گنبد کبود • مسجد استاد و شاگرد • مسجد جامع تبریز • مسجد جامع سراب • مسجد جامع مرند • مسجد جامع مهرآباد • مسجد حسن پادشاه • مسجد سنگی ترک • مسجد صاحب‌الامر • مسجد کبود • معبد مهر • مقبرةالشعرا • مقبرةالعرفا • مقبرةالوزرا • موزه آذربایجان • موزه سنجش • قیزلار کورپوسی • گویجه قلعه
فهرست‌ها	حوزه‌های انتخابیه • شهرستان‌ها • بخش‌ها • شهرها • شهرک‌ها • دهستان‌ها نمایندگان ولی فقیه در استان • استانداران
رده

ن ب و مراکز شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی
کلان‌شهرها	تبریز
شهرهای بزرگ	میانه مراغه مرند
شهرهای میانی	اهر بناب سراب آذرشهر هادیشهر (جلفا) عجب‌شیر ملکان شبستر بستان‌آباد هشترود
شهرهای کوچک	اسکو هریس کلیبر قره‌آغاج (چاراویماق) ورزقان هوراند
روستا-شهرها	خمارلو (خداآفرین)