شاخه زرین - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

شاخهٔ زرین

تابلو شاخهٔ زرین اثر ویلیام ترنر، نقاش بریتانیایی، که الهام‌بخش جیمز فریزر در نگارش اثرش بود.
نویسنده(ها)	جیمز جورج فریزر (۱۸۵۴ ـ ۱۹۴۱)
برگرداننده(ها)	کاظم فیروزمند
زبان	انگلیسی
موضوع(ها)	پژوهشی در جادو و دین
تاریخ نشر	۱۸۹۰ میلادی در بریتانیا

شاخهٔ زرین (The Golden Bough) نام کتابی از جیمز جورج فریزر (۱۸۵۴ ـ ۱۹۴۱) پژوهشگر و مردم‌شناس شهیر اسکاتلندی است.

نویسندهٔ کتاب[ویرایش]

سر جیمز جورج فریزر در سال ۱۸۵۴ میلادی در شهر گلاسگو در اسکاتلند به‌دنیا آمد. پدرش دانیل فریزر، داروساز بود و مادرش کاترین باگل، از خانواده‌های اصیل انگلیسی به‌شمار می‌رفت. در سال ۱۸۶۹ وارد دانشگاه گلاسگو شد و زیر نظر ویلیام تامسون به خواندن فیزیک روی آورد. سپس به ترینیتی کالج کمبریج رفت و بین سال‌های ۱۸۷۴ تا ۱۸۷۸ به مطالعهٔ فلسفه و متون کلاسیک پرداخت. در سال ۱۸۷۹ برای پایان‌نامه‌ای که دربارهٔ افلاطون نگاشت، با رتبهٔ ممتاز به عضویت ترینیتی کالج برگزیده شد. در سال ۱۸۸۲ به مقام وکالت رسید، اگر چه هیچ‌گاه از آن استفاده نکرد. در سال ۱۸۹۶ با یک بیوهٔ فرانسوی با نام لیلی‌گرو (لیدی فریزر) ازدواج کرد که دو دختر داشت.^[۱] شهرت جهانی جیمز فریزر به‌سبب نگارش کتاب ۱۲ جلدی «شاخهٔ زرین» است. از دیگر آثار وی می‌توان به : «توتمیسم و برون همسری» (۴ جلد)؛ ترجمه و تفسیر «توصیف یونان» اثر پوزانیاس (۶ جلد)؛ «دانش عوام در عهد عتیق» (۳ جلد)؛ «رشد نظریهٔ مثل افلاطون» و ... اشاره کرد. جیمز فریزر در اواخر عمر نابینا شد و در تاریخ ۷ ماه مه ۱۹۴۱ درگذشت؛ با فاصلهٔ چند ساعت همسرش نبز بدو پیوست و هر دو در گورستان سنت‌گیلز در کمبریج آرام گرفتند. وی علاوه بر استادی دانشگاه کمبریج، در سال ۱۹۱۰ کرسی مردم شناسی اجتماعی دانشگاه لیورپول را نیز به‌دست آورد.^[۲] او همچنین به جهت خدمات ارزشمندی که به دولت بریتانیا ارائه کرد، به افتخار لقب سر نائل آمد.

شاخهٔ زرین[ویرایش]

شاخهٔ زرین عنوان یکی از برجسته‌ترین آثار جیمز فریزر است که دارای شهرت جهانی است. شاخهٔ زرین یک پژوهش تطبیقی است که با رویکردی اجتماعی، با تکیه بر دو محور اسطوره و دین، به تحقیق در مبانی خرافه‌پرستی، ادیان ابتدایی و اعتقادات و مناسک مردمان اولیه می‌پردازد و در صدد اثبات این ادعاست که سیر اندیشهٔ انسان‌ها برای توجیه وقایع زندگی و طبیعت پیرامون‌شان، و نیز برای گره‌گشایی یا گریز از پیچیدگی‌های حیات، چگونه ابتدا به جادو و خرافه‌ها روی آورد و بعد از آن به دین گروید و سرانجام از دین به علم متمایل گشت. او در این کتاب، به دنبال یافتن وجه مشترک ادیان و اساطیر مردمان جهان است. عنوان شاخهٔ زرین، برگرفته از تابلویی با همین نام از ویلیام ترنر (۱۷۷۵ - ۱۸۵۱‍‍‍) نقاش نامدار بریتانیایی است و در واقع اشاره به درختی مقدس است که شکنندهٔ شاخه‌ای از آن می‌توانست برای تصاحب منصب کهانتِ معبد دایانا در ایتالیا، با کاهن پیشین معبد مبارزه کند.^[۳][۴] شاخهٔ زرین در نخستین چاپ در سال ۱۸۹۰ در ۲ جلد منتشر شد؛ در ویرایش دوم در سال ۱۹۰۰ به ۳ جلد رسید و در ویرایش سوم که به شکلی تفصیلی بین سال‌های ۱۹۰۶ تا ۱۹۱۵ به‌وسیلهٔ مؤلف انجام شد، با افزودن شواهد و نمونه‌های بسیار به کتاب به ۱۲ جلد رسید. جیمز فریزر در سال‌های پایانی عمرش پیوستی به کتاب افزود که شمار مجلدات کتاب را به عدد ۱۳ رساند.^[۵] در سال ۱۹۹۰ خلاصه‌ای از کتاب شاخهٔ زرین با مقدمه، ویرایش و گزینش دقیق رابرت فریزر (نوهٔ نویسنده) در یک جلد منتشر شد. کتاب اخیر به‌وسیلهٔ کاظم فیروزمند ترجمه شد تا پس از گذشت ۱۱۴ سال از چاپ اولیهٔ اثر، نخستین برگردان شاخهٔ زرین به زبان فارسی انتشار یابد. شاخهٔ زرین اثری ارزشمند و محققانه است که ستایش‌ها و نکوهش‌های بسیاری را به‌دنبال داشته اما در کل، تأثیر عمیق کتاب بر نویسندگان و پژوهشگران بعدی این حوزه را نمی‌توان نادیده گرفت.

پانویس[ویرایش]

منابع[ویرایش]

• شاخهٔ زرین (پژوهشی در جادو و دین). جیمز جورج فریزر، ترجمهٔ کاظم فیروزمند، چاپ دوم، تهران، آگاه، ۱۳۸۴.
• شاخه زرین فریزر و ملاحظات ویتگنشتاین بر آن عطیه زندیه، حکمت و فلسفه، زمستان ۱۳۸۶، شماره ۱۲.
• شاخه زرین مریم سادات عربی، کتاب ماه دین، آبان و آذر ۱۳۸۳، شماره ۸۵ و ۸۶.
• نگاهی به شاخه زرین از انجیر هندی اثر جیمز جورج فریزر علیرضا خدادوست، اخبار ادیان، دی و بهمن ۱۳۸۴، شماره ۱۷.