سپندی سمرقندی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

ملا عبدالکریم سپندی سمرقندی
ملا عبدالکریم سپندی سمرقندی
نام اصلی	Мулло Абдулкарим Сипандии Самарканди
زاده	۱۸۲۹ میلادی; سمرقند ازبکستان
محل زندگی	سمرقند;
درگذشته	۱۹۰۹ میلادی; سمرقند
پیشه	شاعر
سبک نوشتاری	غزل، مخمس و رباعی
فرزند(ان)	عبدالجلیل سپندی سمرقندی شاعر و خوشنویس

سپندی سمرقندی (زاده در ۱۲۰۸ خورشیدی - درگذشته به ۱۲۸۸ خورشیدی) از شاعران پارسی‌گوی و مردمان تاجیک اهل سمرقند در ازبکستان است که در قالب‌های غزل، مخمس و رباعی شعر سروده‌است. او به شاعری دوزبانه‌بودن شهره است.

وی از شاعران معروف زمان خود بوده و دیوان اشعاری در حدود ۲٫۵۰۰ بیت داشته که اکنون در دسترس نیست.^[۱] سپندی سمرقندی همچنین هجوهٔ کل‌ابراهیم را نیز سروده‌است.

نمونه شعرها[ویرایش]

شب که آن دلبر مرا با خویشتن دمساز کرد		چشم‌شوخیّ و به اندازهٔ نیازم ناز کرد.
باغبانِ حُسن، سَروِ قامتِ نازِ تو را		در میانِ نونهالانِ چمن ممتاز کرد.
در حریمِ بزمِ وصلت، رخصتِ نظّاره نیست،		گر به روی مهر نتوان چشم حیرت باز کرد.
از شکستِ ساغرِ دل ناله‌ای آمد به گوش،		چینیِ فغفور هم نتواند این آواز کرد.
در دمِ پیری هم از جورِ فلک غافل مباش،		باز در انجام سازد آنچه در آغاز کرد.
بهر او خود را «سپندی» سوختم چندان که چرخ،		صدهزار آینه از خاکسترم پرداز کرد.

و:

قَدَت، سَروِ گُلِستانِ نَزاکت		لَبَت، لعلِ بَدَخشانِ نزاکت
اگر آیی به گُلشَنْ گُل نَماید		نثارِ مقدمت، جانِ نزاکت
رخِ تو صفحه‌ی مُشکات خوبی		خَطَتْ تَصویرِ قُرآنِ نزاکت
یکی زین گلعذاران چون تو نَبوَد		به مُلکِ حُسن، سُلطانِ نزاکت
چه گویم وَصفِ تو، هر تارِ مویَت		به چَشمِ ناز، مِژگانِ نزاکت
اشارت‌های ابروی تو بر ما		دلیلِ لطف و برهانِ نزاکت
نِشانِ نامِ او دارد «سپندی»		سَرِ هر بیتِ دیوانِ نزاکت

و:

یار از یک سو، بهار از یک طرف		شد به من این دو دچار از یک طرف
می‌رسد در بوستان وقت خزان		نونهال سوگوار از یک طرف
قُمری از یک سو به فریاد و فغان		بلبل شیدای زار از یک طرف
سرزنش سازد گل پژمرده را		گلبن از یک سو و خار از یک طرف
عقربِ زلفش ز یک سو می‌گَزَد		کاکلِ مُشکینْ چو مار، از یک طرف
زلفش از یک سو به دامش می‌کشد		خطِّ سبزِ مُشکبار از یک طرف
مرغ دل در دامش از یک سو فِتاد		این «سپندی» بی‌قرار از یک طرف

و:

مژده ای دل که شب آن ماه‌نسب می‌آید		می‌رود شام غم و صبح طرب می‌آید
ماه من گر ز رجب زودتر آید، گویا		رمضان پیش‌تر از ماه رجب می‌آید
زودتر آی که از بهر نثار قدمت		هر نفس، جان من از سینه به لب می‌آید
شُکر کان شوخِ جفاپیشه به آیینِ وفا		کرده تَرکِ سخن خود، به ادب می‌آید
چو سحر چهره بخت سیه‌ات باد سفید		آفتاب تو «سپندی» که به شب می‌آید

و:

نگار من که سراپا کرشمه و ناز است		میان تازه‌نهالان که سرو ممتاز است
ادای ز امر تبسم چو دید از لب تو		دهان غنچه ز هجرت چون چشم من باز است
ظرافتی که به طبع ظریف نازک توست		کرامت ازلی یا نشان اعجاز است
مرا که وصف تو شد کشف معنی مبهم		مگر به خط تو مضمون گلشن راز است
جمال تو گُل و منْ بُلبلِ نواسَنجَم		زبان طوطی ز آیینه نکته‌پرداز است
اصولِ حکمتِ علمِ کلامْ را همه دم		لبت به خنده و چشمت به غمزه دمساز است
نهاد بر سر هر بیت، حرفی از نامت		سپندی، گرچه نه از لطف تو سرافراز است

که سرحرف‌های ابیات نام «ناظم‌جان» را می‌سازد.

و:

ای شوخ به یک نگاه کارم کردی		با ناوک غمزه‌ای فگارم کردی
در آتش مجمر غمت افگندی		بگداختی و سپندوارم کردی

و:

امشب شکری گر از لبت نوش کنم		در عشق تو کی پند کسی گوش کنم
غیر تو اگر پری است از خاطر تو		باشد، که ز خاطرم فراموش کنم

و:

از شمع رخت چو روشن این کاخ شود		دل خادم و چون خسته طباخ شود
نبود عجب از وفور لطف کرمش		با خواجه اگر غلام گستاخ شود

و:

امروز نه آن سرو سمن کرد وداع		بل قمری عقل و دین ز من کرد وداع
هوش از سر و قوّت از میان رفت دریغ		هم جان و دل از فرسدنت کرد وداع

منابع[ویرایش]

↑ مسلمانیان قبادیانی، رحیم. «پسندی سمرقندی». بنیاد دائرةالمعارف اسلامی. دریافت‌شده در ۲۴ مرداد ۱۳۹۱.

[1] مسلمانیان قبادیانی، رحیم. «پسندی سمرقندی». بنیاد دائرةالمعارف اسلامی. دریافت‌شده در ۲۴ مرداد ۱۳۹۱.

[۱]