زبان‌های کاریبی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

کاریبی
پراکنش:شمال آمریکای جنوبی، جنوب کارائیب و آمریکای مرکزی
تبار:جه-توپی-کاریبی؟
  • کاریبی
زیرگروه‌ها:
—
گلاتولوگcari1283[۱]
{{{mapalt}}}
موقعیت کنونی زبان‌های کاریبی

زبان‌های کاریبی خانواده‌ای از زبان‌های بومی شمال شرقی آمریکای جنوبی هستند. آن‌ها در شمالی‌ترین بخش‌های آمریکای جنوبی، از دهانه رود آمازون تا آند کلمبیا، گسترده هستند و در گروه‌های کوچکی در برزیل مرکزی نیز گفتگو می‌شوند. زبان‌های کاریبی نسبتاً به هم نزدیک هستند و بیشتر آن‌ها فقط دارای چند صد گویشور هستند. بزرگترین زبان کاریبی ماکوشی است که ۳۰٬۰۰۰ نفر گویشور دارد.

واژگان[ویرایش]

مقایسه واژگان چند زبان کاریبی.

زبان شاخه سر چشم دندان مرد یک دو سه
Yaruma Xingú u-vite ye-nguru u-én yó
Bakairí Xingú x-ináraxu x-ánu x-yéri aguróto tokolele asage ahágetokólo
Nahukwá Xingú u-víterö u-vínuru u-vire utoto álechi atake etila
Kuikutl Xingú u-ritöl u-ínuru u-íl utóto
Kalapalo Xingú u-íköre u-ínoru
Yamarikuná Xingú u-ínoru u-igl utóto
Arára Arára muchína oñuruma yéri ukone náne atag ataganané
Parirí Arára mũchí unguru heéngo l'ügóro nané atág atáganane
Apingi Arára i-montxi angrungo yeri ukone toiné asakoro aséruao
Palmela Palmela na-ápo óno yeré óka aropé aha ohehua
Pimenteira Pimenteira baburi önthuburü yari chä
Pijao Pijao lu:n tínki oréma
Opone Opone yu-úh yéu xór okír seneároko sá sáura
Carare Opone sü-oko yeo
Guaque Carijona xutuye yeri gire
Carijona Carijona utuhé yénuru yéri kire téui sekeneré seaueré
Umáua Carijona bútuhe yenu:ru ye:li gelé téui sakénele dyelauele
Patagon Patagon
Yupe Motilon o-hárza áno kiíko kürpa tukumarkó kosárko koserárko
Chaque Motilon o-harza anó kiíko kürpa kumarko kasarko kosera
Macoa Motilon yu-wasá anu kiyi:ko mashá kumárko kósak koséra
Maraca Motilon yu-wasa yo-nu
Parirí Motilon yu-wása yá-nu kiʔiko kipantu kumárku kósaʔ
Shapáru Motilon yu-wása yá-nu yi kumárko kósa
Iroca Motilon tʔkúma:
Tamanaco Tamanaco prutpe yanuru yeri ipáliche tevin achake achilove
Chayma Tamanaco putpo yer uaikiri tivin achak achorao
Cumanagota Tamanaco puyar enur yer uaikíri tivin asakve asorau
Tivericoto Tamanaco o-putpa o-neana ovin oko orwa
Palenque Tamanaco
Yao Yao boppe vokre hioseli tewin tage terewaw
Shebayi Shebayi wa-kewüri wa-daköli nu-yeri
Decuána Maquiritaré u-huhé énu yéde tokomo to:ni hake aduáne
Yecuaná Maquiritaré hóuf u-yenuru ye:ri areifhe tauíni ake hedáue
Cunuaná Maquiritaré hú-ha
Ihuruána Maquiritaré hú-he ye:de
Mapoyo Mapoyo uastari xene-yonuru xe-ñeiri tokomo tóskena sakane tominiakeré
Yauarána Mapoyo exne-oaixtéli exne-nuru exne-yéli tokúnu enix-péte asáke petomeyákele
Panáre Panáre oʔó yoʔón
Taurepán Taurepán upai yénu u-yé kurai teukinán sákeʔené seulúana
Arecuna Taurepán pu-pai yenú u-yé uarati täukináng sakeine isélehaúvane
Camaracoto Taurepán pupai-to enu-to warato taʔakin tsagane etserau
Ingarico Taurepán u-paí u-yenú u-yé orauó teukíng atsalongkong etseuluaong-kóng
Uaica Taurepán ienuru
Acawai Taurepán yu-popo yenuru yu wínow tidzyine asakró asorwo
Macusi Macusi po-pai tenu u-yeká uaratáe tiwing sagaré siruane
Keseruma Macusi yenu pemóngó tivín
Purucoto Macusi hau-pupe hau-yenú hau-yée walaitó aleini iniperkuru inialé
Wayumara Macusi i-hubé yenurú i-yelé totó tueviné asále eseuluó
Paraviyana Macusi i-pupá e-rénialö e-lelö meimun teuén aköunien olaulé
Zapará Macusi une-kapú u-yonú topúpesó itxemené tulekalenó oláno
Yauapery Yauapery ki-yó kembá ki-äri marabá asiki usono
Uaimiri Yauapery ki-fó kopanamare: ki-eri kumutare: uniono: tukunumá uruano:
Orixaná Yauapery u-pai u-ini u-yeté itiamon tuimo sananeburé sarsiua
Pauishana Pauishana pu:po yo:no ye yungwei níkena:na ata:re ãná-moka:re
Waiwai Waiwai a-tipiri e-oru ko-yóri tata chewñé asakí chorohoko
Parucoto Waiwai o-yúla ko-yali tukinkaré asakené serkuané
Uaiboi Waiwai ku-nurú kamuhí
Hishcariana Waiwai kui-kuturu ku-yo tamushi tonishá sakó sorowão
Bonari Waiwai iri-opó nuru-bá yoré ukeré abané pademaká uruá
Chiquena Chiquena ya-nũru yoli soto winali asaga sorawau
Saluma Chiquena yiwu-tupuli ye-nu
Pauxi Chiquena toto
Uayeué Chiquena vu-turú u-yari totó
Cachuena Chiquena yo-soru yo-núru yoré totó tuinarí asáki osoruaul
Mutuan Chiquena ko-nofati yurú
Trio Trio í-pútupo ye-nuru i-yeri kirí tinki ökönö voyerau
Urucuyena Trio putpí i-eú yi-e:da okirí wanána shakené heruáu
Wama Trio wi-pupo ye-nuru ye-ri
Tliometesen Trio oba-tuwiri en-nuru oli: enkili tonikini sokororo ebemüni
Ocomayana Trio u-nu ye
Pianocoto Trio ye-nei yu-tali okirí
Rangú Trio
Waiana Eastern e-putiü ye-nuru yére okiri uaptö hakené eheruaé
Upurui Eastern e-putpiʔi ye-nuru yére okiri
Rucuyene Eastern ité-puru e-nuru yeré okiri tavené sakené héléuʔau
Apalai Eastern u-pupu anu deri eritua seni asakoro eseuʔau
Aracajú Eastern seresa apükaua
Caraib Western búpu é-hulu yeri uakuri ábama bíama eleva
Galibi Western u-pupu e-nuru yeré okiri awín okuo tereva
Caribisi Western ye-pupo ye-nuru wokiri ówé oko orwá
Caribe Western ada-puxo dhere buköre óbin óko órwa
Cariniaco Western é-nuru yeri okiri owi uariri orowa
Carif Western nábulu tágu bári ugíri ábana biáma íruwa

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Cariban". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. {{cite book}}: Invalid |display-editors=4 (help)

پیوند به بیرون[ویرایش]

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=زبان‌های_کاریبی&oldid=34361832»