روان‌شناسی ریاضی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

روان‌شناسی ریاضی رویکردی برای تحقیقات روانشناختی است که مبتنی بر مدل‌سازی ریاضی فرایندهای ادراکی، تفکری، شناختی و حرکتی و برپایی قوانینی قانون مانند است که ویژگی‌های محرک کمی را با رفتار کمی تعیین می‌کند. رویکرد ریاضی با هدف استخراج فرضیه‌های دقیق تر مورد استفاده قرار می‌گیرد و در نتیجه اعتبارسنجی تجربی سخت‌تر به دست می‌آید. رفتار کمی که معمولاً توسط کارکرد اجرایی تشکیل می‌شود.

کاربرد ریاضیات در روانشناسی می‌تواند حداقل به قرن هفدهم بازگردد، هنگامی که دانشمندان مانند کپلر و گالیله در حال بررسی قوانین فرایند ذهنی بودند.[۱] در آن زمان، روانشناسی حتی به عنوان یک موضوع مستقل از علم شناخته نشده بود. کاربردهای ریاضیات در روانشناسی تقریباً به دو بخش تقسیم می‌شود: یکی مدل‌سازی ریاضی تئوریهای روانشناختی و پدیده‌های تجربی که منجر به روانشناسی ریاضی می‌شود، دیگری رویکرد آماری شیوه‌های سنجش کمی در روانشناسی که منجر به روان سنجی می‌شود[۲][۳]

در روانشناسی ریاضی پنج حوزه اصلی تحقیق وجود دارد: یادگیری و حافظه، ادراک و روانشناسی ، انتخاب و تصمیم‌گیری، زبان و تفکر و اندازه‌گیری و مقیاس بندی.[۴][۵]

از آنجا که کمیت رفتار در این تلاش اساسی است، نظریه اندازه‌گیری یک موضوع اصلی در روانشناسی ریاضی است؛ بنابراین، روانشناسی ریاضی ارتباط نزدیکی با روان سنجی دارد. با این حال، در جایی که روان سنجی به تفاوت‌های فردی (یا ساختار جمعیت) در اکثر متغیرهای ایستایی مربوط می‌شود، روانشناسی ریاضی بر مدل‌های فرایندی فرایندهای ادراکی، شناختی و حرکتی تمرکز دارد که از «فرد عادی» استنباط می‌شود. علاوه بر این، در جایی که روان سنجی ساختار وابستگی تصادفی بین متغیرهایی را که در جمعیت مشاهده شده‌است، مورد بررسی قرار می‌دهد، روانشناسی ریاضی تقریباً منحصراً بر الگوسازی داده‌های به دست آمده از پارادایم‌های آزمایشی متمرکز است و بنابراین حتی بیشتر با روان‌شناسی تجربی، روان‌شناسی شناختی و روان‌شناسی مرتبط است. نظریه علوم روانشناسی محاسباتی و اقتصادسنجی و نظریه روانشناسی ریاضی اغلب از بهینه آماری به عنوان یک اصل راهنما استفاده می‌کند، با فرض اینکه مغز انسان برای حل مشکلات به روش بهینه تکامل یافته‌است.

روانشناسان ریاضی در بسیاری از زمینه‌های روانشناسی به ویژه در روان‌شناسی، احساس و ادراک، حل مسئله، تصمیم‌گیری، یادگیری، حافظه و زبان فعال هستند، که به صورت کلی به عنوان روان‌شناسی شناختی و تجزیه و تحلیل کمی رفتار شناخته می‌شوند. همچنین در روان‌شناسی بالینی، روان‌شناسی اجتماعی و روان‌شناسی موسیقی هم کاربرد دارند.

روانشناسان ریاضی تأثیرگذار[ویرایش]

تئوری‌ها و مدل‌های مهم[۶][ویرایش]

احساس، ادراک و روانشناسی[ویرایش]

  • قانون قدرت استیونز
  • قانون وبر - فنر

تشخیص و تبعیض محرک[ویرایش]

  • نظریه ردیابی علامت

شناسایی محرک[ویرایش]

  • مدل‌های انباری
  • مدل‌های انتشار
  • شبکه‌های عصبی / مدل‌های اتصال دهنده
  • مدل‌های مسابقه
  • فرضیه گام تصادفی
  • مدلهای تجدید

تصمیم ساده[ویرایش]

  • مدل آبشار
  • مدل مسابقه و تغییر سطح
  • مدل استخدام
  • اس پی آر تی
  • تئوری زمینه تصمیم‌گیری

اسکن حافظه، جستجوی بصری[ویرایش]

  • نظریه زبانها و ماشینهای پشته ای
  • سریال جستجوی جامع (SES)

زمان پاسخ خطا[ویرایش]

  • مدل حدس سریع

اثرات متوالی[ویرایش]

  • مدل عملگر خطی

یادگیری[ویرایش]

  • مدل عملگر خطی
  • نظریه یادگیری تصادفی

نظریه اندازه‌گیری[ویرایش]

  • تئوری اندازه‌گیری پیوسته

مجلات و سازمانها[ویرایش]

مجلات مرکزی ژورنال روان‌شناسی ریاضی و مجله انگلیسی روانشناسی ریاضی و آماری هستند. سه کنفرانس سالانه در این زمینه وجود دارد، نشست سالانه انجمن روانشناسی ریاضی در ایالات متحده، نشست سالانه گروه روانشناسی ریاضی اروپا در اروپا و کنفرانس روان‌شناسی ریاضی استرالیا.

منابع[ویرایش]

  1. ↑ Estes, W. K. (2001-01-01), Smelser, Neil J.; Baltes, Paul B. (eds.), "Mathematical Psychology, History of", International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, Pergamon: 9412–9416, doi:10.1016/b0-08-043076-7/00647-1, ISBN 978-0-08-043076-8, retrieved 2019-11-23
  2. ↑ "Psychometrics", Wikipedia (به انگلیسی), 2019-10-26, retrieved 2019-11-24
  3. ↑ Batchelder, William H. (2015-01-01), Wright, James D. (ed.), "Mathematical Psychology: History", International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition), Elsevier: 808–815, doi:10.1016/b978-0-08-097086-8.43059-x, ISBN 978-0-08-097087-5, retrieved 2019-11-24
  4. ↑ Batchelder, William H. (2015-01-01), Wright, James D. (ed.), "Mathematical Psychology: History", International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition), Elsevier: 808–815, doi:10.1016/b978-0-08-097086-8.43059-x, ISBN 978-0-08-097087-5, retrieved 2019-11-24
  5. ↑ "PsycNET". psycnet.apa.org (به انگلیسی). Retrieved 2019-11-24.
  6. ↑ Luce, R. Duncan (1986). Response Times: Their Role in Inferring Elementary Mental Organization. Oxford Psychology Series. Vol. 8. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-503642-5.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=روان‌شناسی_ریاضی&oldid=36411322»