نشانه‌های زیروزبری - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

نشانه‌های زیروزِبَری^[۱][۲] نوعی از علائم نگارشی هستند که بالای، زیر یا کنار یک حرف قرار می‌گیرد تا نحوه تلفظ آن را مشخص کند.

کاربردهای نشانه‌های زیروزبری:

• تغییر کامل تلفظ حرف: مانند ‹ä› ،‹ö› و ‹ü› در زبان آلمانی
• تعیین طولِ تلفظ: مانند اکسانِ تیز و اکسانِ کند در زبان فرانسوی
• تعیین طولِ مصوت: مانند خطوط کوتاه و بلند بالای Ó، Ő، Ú، Ű و دیگر مصوت‌ها در زبان مجاری
• تعیین محلِ تأکیدِ کلمه: مانند اکسانِ تیز در زبان‌های رومی‌تبار (نمونه از اسپانیایی: Gaudí، Álvarez, Cádiz, Martínez, García Márquez)
• تعیینِ نواخت صدا در زبان‌هایِ نواخت‌بَر: مانند زبان ماندارینِ استاندارد و ویتنامی
• جداگانه تلفظ کردنِ حروف: مانند ترِما در زبان‌های هلندی، آفریقایی، فرانسوی، اسپانیایی و یونانی

گاه نشانه‌های زیروزبری برای تلفظ ضروری نیست و فقط به دلایلِ ریشه‌شناسی استفاده می‌شود، مانند اکسانِ خمیده در کلمه فرانسویِ maître. گاه برای تشخیصِ هم‌نگاشت‌ها از نشانه‌های زیروزبری استفاده می‌شود، مانند اکسانِ کند در کلماتِ فرانسویِ ou (یا) و où (کجا).

در خط عربی از حرکات کسره و فتحه و ضمه و تنوین و سکون (ــَـ، ــِـ، ــُـ، ...) و مانند آن‌ها استفاده می‌شود که به این امر، اِعراب‌گذاری^[۳] در نحو عربی به تغییر حرکت آخرین حرف کلمه گفته می‌شود^[۴] می‌گویند و از نظر تعریف و کاربرد با تعریف نشانه‌های زیروزبری در زبان‌شناسی تفاوت دارد. و در الفبای عبری از نقطه‌گذاری.

پاره‌ای از نشانه‌های زیروزبری الفبای لاتین عبارت هستند از:

• ماکرون
• ماکرون پایین
• اکسان اگو
• اکسان گراو
• اکسان اگوی دوتایی
• اکسان گراو دوتایی
• هَشتَک
• هفتک
• نقطه
• دونقطه
• حلقه
• بریو
• مَدّک
• آپاستروف
• ویرگول
• کروشه بالا
• سِدیل
• اگنک

کاربرد در نویسه‌گردانی[ویرایش]

یکی از موارد کاربرد حرکات در لاتین، نویسه‌گردانی خط‌های غیرلاتین به این خط است. برای نمونه، در نویسه‌گردانیِ زبان عربی به لاتین، از حروف ṣ, ṭ, ẓ, ḥ, ḍ (به‌ترتیب از چپ نمایانگرِ «ص»، «ط»، «ض»، «ح» و «ض») برای نشان‌دادن مخارج حروف ویژهٔ این زبان بهره می‌برند. یا برای نشان‌دادن نواخت در پین‌یین (الفبای استانداردی برای نویسه‌گردانی چینی استاندارد به لاتین) از ā, á, ǎ, à استفاده می‌شود.

منابع[ویرایش]

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Diacritic». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۹.
• Wikipedia-bijdragers, "Diakritisch teken," Wikipedia, de vrije encyclopedie, https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Diakritisch_teken&oldid=64544808 (accessed maart 23, 2024).

جستارهای وابسته[ویرایش]

حرکت‌گذاری عربی و فارسی