توقات - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

توقات
توقات
شهرداری
	Yeşilırmak River (Yeşilırmak) and Tokat views.
	توقات
	مختصات: ۴۰°۱۸′۵۰″ شمالی ۳۶°۳۳′۱۵″ شرقی / ۴۰٫۳۱۳۸۹°شمالی ۳۶٫۵۵۴۱۷°شرقی
کشور	ترکیه
استان	استان توقات
مدیریت
• شهردار	Eyüp Eroğlu
• فرماندار	Cevdet Can
مساحت
• منطقه	۱۹۲۳٫۰۱ کیلومتر مربع (۷۴۲٫۴۸ مایل مربع)
جمعیت (2012)
• شهری	۱۳۲٬۴۳۷
• منطقه	۱۸۲٬۲۲۵
• منطقه تراکم	۹۵/کیلومتر مربع (۲۵۰/مایل مربع)
کد پستی	60100, 60200
پیش‌شماره(های) تلفن	+90 356
وبگاه	www.tokat.bel.tr : www.tokat.com www.tokat.gov.tr

توقات (به ترکی استانبولی: Tokat)، نام شهری در شمال ترکیه، با ۱۵۰٬۰۰۰ تن جمعیت^[۳] و مرکز استان توقات، در شمال آناتولی مرکزی در قسمت درونی بخش میانی منطقه دریای سیاه واقع است.

یشیل ایرماق و کلکیت چای از رودهایی هستند که در این استان جریان دارند. آب و هوای توقات تحت تأثیر آب و هوای منطقه دریای سیاه و آناتولی مرکزی است.

نام توقات[ویرایش]

نام توقات در منابع بیزانسی ائودکسیاس، و در منابع ارمنی به صورت یودوکیا آمده است که احتمالاً به سرزمین ارمنستان کوچک تعلق داشته‌است.

توقات قبل از میلاد[ویرایش]

دیرینگی زندگی انسان در این منطقه به عصر مس و سپس به عصر مفرغ بازمی‌گردد. تاریخ آن با تاریخ فریگیایی‌ها، کیمریان، مادها و هخامنشیان پیوستگی داشته‌است. در دورهٔ پادشاهی پنتوس شهر کومانا پونتیکای باستان که امروزه ویرانه‌های آن در نزدیکی روستای گومنک در ۹ کیلومتری شمال شرقی توقات واقع است، از شهرهای مهم آن پادشاهی به شمار می‌رفت و دژ و استحکامات سوق‌الجیشی دازی مون در آن برپا بود. این شهر در ۶۶ قبل از میلاد به تصرف امپراتوری روم درآمد و توقات به سبب واقع شدن بر سر راههای ارتباطی آناتولی در قرون وسطی از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی رو به توسعه نهاد.

توقات پس از میلاد[ویرایش]

پس از جنگ ملازگرد (در ۴۶۴ق) ترکان سلجوقی به آسیای صغیر راه یافتند و این سرزمین در قلمرو مسلمانان قرار گرفت و به پاس نقش مؤثر ملک دانشمند احمد غازی در فتح توقات حکومت این شهر به او واگذار شد.^[۴] و نخستین مدرسه و مسجد را در آناتولی دانشمندیان در توقات و سیواس تأسیس کردند.

توقات بعد از حاکمیت دانشمندیان تحت سیطرهٔ سلجوقیان آناتولی درآمد^[۵] و با قلعه مستحکم خود در مرتبه و موقعیت ممتازی قرار گرفت. بناهای این شهر افزایش یافت که برجسته‌ترین آن‌ها مدرسه گوک است که به عنوان یک مدرسه علوم دینی پایه‌گذاری شد و امروزه موزه‌ای است که یافته‌های باستان‌شناسی منطقه در آن نگهداری می‌شود. از دیگر بناهای آن روزگار زاویه سنبل بابا و پل سنگی چهارطاقی بر روی یشیل ایرماق است. به نظر می‌رسد معین‌الدین پروانه وزیر قدرتمند سلجوقیان روم در جنگ با ملک ظاهر بیبرس در آناتولی به توقات عقب نشینی کرده باشد.^[۶] خانقاه فخرالدین عراقی شاعر و عارف ایرانی قرن هفتم نیز در توقات به اشارت مولانا جلال الدین و توسط معین الدین سلیمان پروانه ساخته شد و همین موضوع باعث شد تا این شاعر و عارف ایرانی برای مدتی (تا زمان قتل معین الدین به دست مغولان) در این شهر ساکن باشد.^[۷]

مولانا جلال‌الدین بلخی که در قونیه در میانه آناتولی می‌زیسته در کتاب فیه ما فیه به توقات اشاره کرده‌است: «فرمود که جانب توقات می‌باید رفتن که آن طرف گرمسیر است، اگر چه انطالیه گرمسیر است، اما آنجا اغلب رومیانند، سخن ما را فهم نکنند.»^[۸]^[۹]

نگارخانه[ویرایش]

پانویس[ویرایش]

↑ "Area of regions (including lakes), km²". Regional Statistics Database. Turkish Statistical Institute. 2002. Retrieved 2013-03-05.
↑ "Population of province/district centers and towns/villages by districts - 2012". Address Based Population Registration System (ABPRS) Database. Turkish Statistical Institute. Retrieved 2013-02-27.
↑ سرشماری سال ۱۳۸۵
↑ آق‌سرایی، محمود، مسامرة الاخبار و مسایرة الاخیار، به کوشش عثمان توران، تهران، ۱۳۶۲ش
↑ ابن بی‌بی، حسین، سلجوق‌نامه، به کوشش محمدجواد مشکور، تهران، ۱۳۵۰ ش
↑ آق‌سرایی، محمود، مسامرة الاخبار و مسایرة الاخیار
↑ زرین کوب، عبدالحسین، دنباله جستجو در تصوف ایران، تهران، ۱۳۶۲ ش
↑ فیه ما فیه^{^{[پیوند مرده]}}. فصل یازدهم.
↑ بلخی، مولانا جلال‌الدین: مقالات مولانا. ویرایش متن: جعفر مدرس صادقی. نشر مرکز. چاپ پنجم. ۱۳۸۳. ص۱۴۸.

منابع[ویرایش]

ابوبکر طهرانی، دیاربکریه، به کوشش نجاتی لوغال و فاروق سومر، آنکارا، ۱۹۶۲م
ابوالفدا، تقویم البلدان، به کوشش رنو و دوسلان، پاریس، ۱۸۴۰م
اولیا چلبی، سیاحت‌نامه، استانبول، ۱۸۹۷م
حمدالله مستوفی، نزهة القلوب، به کوشش لسترنج، لیدن، ۱۹۱۳م
رشیدالدین فضل‌الله، جامع التواریخ، به کوشش محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران، ۱۳۷۳ ش
همو، مکاتبات رشیدی، به کوشش محمدشفیع، لاهور، ۱۹۴۵م
قاضی‌احمد قمی، خلاصه التواریخ، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ ش
عبدالحسین زرین کوب، دنباله جستجو در تصوف ایران، تهران، ۱۳۶۲
نقشه راهنمای ترکیه، گیتاشناسی، تهران، شماره ۱۶۲

[distr-area-1] "Area of regions (including lakes), km²". Regional Statistics Database. Turkish Statistical Institute. 2002. Retrieved 2013-03-05.

[population-2] "Population of province/district centers and towns/villages by districts - 2012". Address Based Population Registration System (ABPRS) Database. Turkish Statistical Institute. Retrieved 2013-02-27.

[3] سرشماری سال ۱۳۸۵

[4] آق‌سرایی، محمود، مسامرة الاخبار و مسایرة الاخیار، به کوشش عثمان توران، تهران، ۱۳۶۲ش

[5] ابن بی‌بی، حسین، سلجوق‌نامه، به کوشش محمدجواد مشکور، تهران، ۱۳۵۰ ش

[6] آق‌سرایی، محمود، مسامرة الاخبار و مسایرة الاخیار

[7] زرین کوب، عبدالحسین، دنباله جستجو در تصوف ایران، تهران، ۱۳۶۲ ش

[8] فیه ما فیه^{^{[پیوند مرده]}}. فصل یازدهم.

[9] بلخی، مولانا جلال‌الدین: مقالات مولانا. ویرایش متن: جعفر مدرس صادقی. نشر مرکز. چاپ پنجم. ۱۳۸۳. ص۱۴۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

ن ب و استان توقات
مرکز: توقات
شهرستان‌ها	آرتووا · آلموس · اربعه · باش‌چفتلیک · بازار · تورهال · رشادیه · زیله · سولوسرای · نیکسار · یشیل‌یورت
دیدنی‌ها	غار بالیجه · گوک‌مدرسه · مدرسه خاتونیه · مرقد ابوالقاسم طوسی · مشهد هویوق

ن ب و شهرهای اصلی ترکیه منبع
	رتبه	نام شهر	استان	جمعیت	رتبه	نام شهر	استان	جمعیت
استانبول آنکارا	۱	استانبول	استانبول	۱۴٬۸۰۴٬۰۰۰	۱۱	مرسین	مرسین	۱٬۰۰۵٬۴۵۵
	۲	آنکارا	آنکارا	۴٬۸۷۱٬۸۸۴	۱۲	شانلی‌اورفه	شانلی‌اورفه	۹۲۱٬۹۷۸
	۳	ازمیر	ازمیر	۲٬۹۳۸٬۵۴۶	۱۳	اسکی‌شهر	اسکی‌شهر	۷۵۲٬۶۳۰
	۴	بورسا	بورسا	۲٬۰۷۴٬۷۹۹	۱۴	دنیزلی	دنیزلی	۶۳۸٬۹۸۹
	۵	آدانا	آدانا	۱٬۷۵۳٬۳۳۷	۱۵	قهرمان‌مرعش	قهرمان‌مرعش	۶۳۲٬۴۸۷
	۶	غازی عینتاب	غازی‌ عینتاب	۱٬۶۶۳٬۲۷۳	۱۶	صامسون	صامسون	۶۵۲٬۴۱۰
	۷	آنتالیا	آنتالیا	۱٬۳۱۱٬۴۷۱	۱۷	ملطیه	ملطیه	۶۱۸٬۸۳۱
	۸	قونیه	قونیه	۱٬۱۳۰٬۲۲۲	۱۸	ازمیت	قوجاایلی	۵۷۰٬۰۷۷
	۹	قیصریه	قیصریه	۱٬۱۲۳٬۶۱۱	۱۹	آداپازاری	سقاریه	۴۹۲٬۰۲۷
	۱۰	دیاربکر	دیاربکر	۱٬۰۴۷٬۲۸۶	۲۰	ارزروم	ارزروم	۴۲۲٬۳۸۹

داده‌های کتابخانه‌ای
کتابخانه‌های ملی	آلمان اسرائیل
سایر	منطقهٔ موزیک‌برینز