بن مضارع - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

بُن حال، سِتاک حال، مادهٔ حال، ریشهٔ حال یا بن مضارع یکی از دو گونه بن در دستور زبان فارسی است که برای ساختن فعل زمان حال و گونه‌هایی از اسم و صفت (کلمات خویشاوندِ فعل) به‌کار می‌رود.امیر

ساختار[ویرایش]

بن مضارع، ساده‌ترین شکل یک فعل در زمان حال است که با حذف وندهای اصلی (پیشوندها و پسوندها) به‌دست می‌آید. فعل مضارع در زبان فارسی به صورت زیر ساخته می‌شود:

فعل مضارع = می- (پیشوند) + بن مضارع + ضمیر فعلی (پسوند)

برای نمونه، فعل می‌روند به صورت زیر تجزیه می‌شود:

می‌روند = می (پیشوند) + رو (بن مضارع) + ـ ند (پسوند)

البته یک راه ساده‌تر نیز وجود دارد که فعل را به حالت امری (مفرد) تبدیل کرده و سپس حرف «ب» را در صورت حضور حذف کنید. برای نمونه: می‌رانم -->بران-->ران --> «ران» در اینجا بن مضارع است.

همچنین اگر از سر کارواژهٔ دستوری واک همخوان «ب» را برداریم، آنچه می‌ماند بن اکنون است. برو --> رو، بگو --> گو، بِوَرز --> وَرز، بشو --> شو، بران --> ران. بخوان --> خوان. بدم --> دم.

ساختارهای وصفیِ ساخته‌شده از بن مضارع[ویرایش]

چند گونه صفت از بن مضارع ساخته می‌شود:

ساختارهای اسمیِ ساخته‌شده از بن مضارع[ویرایش]

مصدر مضارع، یکی از گونه‌های اسمی است که از بن مضارع ساخته می‌شود. برخی از ساختارهای اسمیِ مرکب نیز با بن مضارع ساخته می‌شوند:

منابع[ویرایش]

• انوری، حسن و احمدی گیوی، حسن (۱۳۷۵)، دستور زبان فارسی ۲، تهران: انتشارات فاطمی، ویرایش دوم، صص۱۹–۲۰.
• فرشیدورد، خسرو، فعل و گروه فعلی و تحول آن در زبان فارسی (پژوهشی در دستور تاریخیِ زبان فارسی)، تهران: انتشارات سروش، ۱۳۸۴، ص۹۱.

جستارهای وابسته[ویرایش]

• بن (دستور زبان)
• بن ماضی
• فعل