اگزوزوم - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

اگزوزوم‌ها (به انگلیسی: Exosome) وزیکول‌های کوچک دارای غشا و در اندازهٔ ۳۰ تا ۱۰۰ نانومتر هستند که در مایعات بدن نظیر بزاق، خون، ادرار، مایع منی، سرم و غیره یافت می‌شوند. اگزوزوم‌ها به‌خاطر اندازهٔ کوچک، توانایی عبور از غشا و محافظت از تجزیه شدن پروتئین‌ها و آران‌ای‌های محصور در آن‌ها، پتانسیل انتقال ترکیبات مختلف را به سلول دارند. اگزوزوم‌ها در فعالیت‌های زیستی مختلفی نظیر پاسخ ایمنی و التهاب، انعقاد خون، بارداری و رگ‌زایی نقش مهمی دارند. اگزوزوم‌ها به‌دلیل ویژگی‌هایی نظیر اختصاصیت گیرنده، تحریک نکردن سیستم ایمنی و از همه مهم‌تر مهندسی کردن آن‌ها به‌عنوان حامل دارو، به‌عنوان یک عامل جدید برای انتقال مواد ژنتیک و درمان بیماریها معرفی شده‌اند. در سال‌های اخیر تکنیک‌های مختلفی جهت تخلیص اگزوزوم‌ها ایجاد شده‌است که پرکاربردترین آن‌ها اولتراسانتریفیوژ (به انگلیسی: Ultracentrifuge) است.^[۱]

اگزوزوم‌ها از سلول‌های بسیاری از جمله سلول‌های بنیادی ترشح می‌شوند. این وزیکول‌ها حاوی مولکول‌های مختلفی هستند.

از محتویات اگزوزوم‌ها می‌توان به فاکتورهای رشد، پروتئین‌ها، اسیدهای نوکلئیک شکسته‌شده، ریزآران‌ای‌ها و آران‌ای‌های پیام‌رسان اشاره کرد. اگزوزوم‌ها براساس منشأ سلولی که از آن رها می‌شوند محتویات متفاوتی دارند.

مطالعات نشان می‌دهند که اگزوزوم‌ها می‌توانند به داخل آکسون‌ها نفوذ کرده تا مکانیسم‌های داخلی ترمیم عصبی را تنظیم کنند و در ترمیم اعصاب محیطی و بهبود ناحیهٔ آسیب‌دیده دخالت کنند. بدین منظور انتظار می‌رود استفاده از اگزوزوم‌ها قابلیت ترمیم بسیاری از سلول‌ها از جمله سلول‌های عصبی را تقویت کند. سلول‌های بنیادی پالپ دندانی توانایی تکثیر و تمایز داشته و ترشحات آن‌ها شامل فاکتورهای مختلف رشد عصبی، فاکتور رشد اندوتلیال عروقی و فاکتور رشد مشتق از پلاکت هستند. سلول‌های بنیادی پالپ دندانی دارای پتانسیل بالایی در درمان بیماری‌های با منشأ تروما و بیماری‌های دژنراتیو عصبی هستند. توانایی بالای درمانی در بیماری‌های با منشأ عصبی، از ویژگی‌های منحصر به فرد این سلول‌هاست.

منابع[ویرایش]

Stoorvogel W, Kleijmeer MJ, Geuze HJ, Raposo GJT. The biogenesis and functions of exosomes. 2002;3(5):321-30 .2

3. Phinney DG, Pittenger MFJSC. Concise review: MSC‐derived exosomes for cell‐free therapy. 2017;35(4):851-8.

4. Harrell CR, Markovic BS, Fellabaum C, Arsenijevic A, Djonov V, Arsenijevic N, et al. Therapeutic Potential of Mesenchymal Stem Cell-Derived Exosomes in the Treatment of Eye Diseases. ۲۰۱۸.

5. Venugopal C, Rai KS, Pinnelli VB, Kutty BM, Dhanushkodi AJCgt. Neuroprotection by Human Dental Pulp Mesenchymal Stem Cells: From Billions to Nano. ۲۰۱۸;۱8(5):۳۰۷–۲۳.

6. Lopez‐Verrilli MA, Picou F, Court FAJG. Schwann cell‐derived exosomes enhance axonal regeneration in the peripheral nervous system. 2013;61(11):1795-806.

7. Salehi-Nik N, Rezai Rad M, Kheiri L, Nazeman P, Nadjmi N, Khojasteh AJSci. Buccal fat pad as a potential source of stem cells for bone regeneration: a literature review. ۲۰۱۷;۲۰۱۷.