اکبر صارم‌الدوله - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

اکبر میرزا صارم‌الدوله (مسعود)
اکبر میرزا صارم‌الدوله (مسعود)
وزارت امور خارجه
پادشاه	احمدشاه قاجار
نخست‌وزیر	محمدولی خان تنکابنی
اطلاعات شخصی
زاده	۱۲۶۴
درگذشته	۱۳۵۴ (۹۰ سال)
ملیت	ایران
همسر(ان)	افتخار اعظم اتابک

اکبر میرزا صارم‌الدوله (۱۲۶۴–۱۳۵۴ ش) که نام خانوادگی مسعود برگزید، از رجال دورهٔ قاجار و اوایل دورهٔ پهلوی بود. وی هشتمین پسر شاهزاده ظل‌السلطان و نوهٔ ناصرالدین شاه قاجار بود.

فعالیت[ویرایش]

وی پس از اتمام تحصیلات مقدماتی در اصفهان همراه دیگر فرزندان درباریان به کالج اصفهان یا همان استیوارت مموریال کالج اصفهان که بعدا به دبیرستان ادب تغییر نام یافت ثبت نام و پس از فراگرفتن دروس مختلف و زبان انگلیسی برای ادامه تحصیل به انگلستان رفت و قبل از مشروطیت به ایران بازگشت. صارم الدوله روابط نزدیکی با انگلیسی‌ها داشت.در آن عهد تنها دبیرستان که معلمین خارجیان بودند و آموزش دروس نیز به زبان انگلیسی بود در اصفهان همین کالج ادب برای پسران و کالج دختران بهشت آیین بود و محصلین در این مدارس اعزام به فرنگستان را قطعی می‌دانستند

وی پس از درگذشت شوهر خواهرش قهرمان میرزا سردار اعظم به لقب صارم الدوله ملقب شد.^[۱] در سال ۱۲۹۴ خورشیدی وزیر فواید عامه شد و چند ماه پس از آن به وزارت امور خارجه منصوب شد. در سال ۱۲۹۶ والی اصفهان شد و در سال ۱۲۹۷ در کابینهٔ حسن وثوق‌الدوله با صلاح‌دید سفارت انگلیس وزیر مالیه شد. وی در این سمت به همراه وثوق‌الدوله و فیروز نصرت‌الدوله قرارداد ۱۹۱۹ را که انگلیس پشتیبان و خواهان آن بود امضاء نمود و در پیشبرد آن تلاش کرد.

صارم‌الدوله پس از کنار رفتن کابینهٔ وثوق‌الدوله در سال ۱۲۹۹ والی کرمان و در ۱۳۰۰ به ترتیب حکمران کرمانشاه و همدان بود. سپس از ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۳ والی فارس شد. در زمان انتخابات مجلس پنجم رضا خان به صارم‌الدوله والی فارس نامه نوشت و از او خواست نامزدها را معرفی کند و مسلک و مرام آنها را توضیح دهد تا او دستور دهد کدامیک باید انتخاب شوند.^[۲] صارم‌الدوله بار دیگر در زمان رضاشاه والی فارس شد. در سال ۱۳۰۷ در انتخابات دوره هفتم مجلس شورای ملی به نمایندگی اصفهان انتخاب شد. سال بعد متهم به تحریک ایلات فارس و بازداشت شد و مدتی تحت نظر بود. او در سال ۱۳۱۰ اجازه یافت به املاک خود در اصفهان مراجعت کند.
صارم الدوله در زمان سلطنت محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۲۸ به عضویت مجلس مؤسسان برای اصلاحاتی در قانون اساسی انتخاب شد.^[۳]

تأسیس مدرسهٔ دولتی اکبریه در اصفهان در زمان حیات این شاهزاده بوده‌است.^[۴]

زندگی شخصی[ویرایش]

صارم الدوله دو بار ازدواج کرد. همسر اولش افتخاراعظم دختر میرزا علی اصغر اتابک و همسر دومش ملک آفاق، صیغه‌ای بود. او از این ازدواج‌ها صاحب ۳ پسر و ۲ دختر شد. خسرو میرزا، اصغر میرزا و ویکتوریا و نصرت فرزندان افتخار اعظم و انور میرزا و نصرت فرزندان ملک آفاق بودند.

پانویس[ویرایش]

↑ معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی. مکارم‌الآثار در احوال رجال دوره قاجار. ج۶، ص۲۰۵۱
↑ نامه رضاخان به اکبر میرزا صارم الدوله والی فارس، اول جوزا (خرداد) ۱۳۰۲، بایگانی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
↑ فاطمه امیری پری (۱۸ فروردین ۱۳۹۰). «زندگی سیاسی صارم الدوله» (PDF). جام جم. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۹ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۴.
↑ مجله ارمغان شماره نهم و دهم، سال چهارم، ۱۳۰۱

منابع[ویرایش]

غنی، سیروس، رضاشاه، انتشارات نیلوفر، چاپ یکم

[1] معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی. مکارم‌الآثار در احوال رجال دوره قاجار. ج۶، ص۲۰۵۱

[2] نامه رضاخان به اکبر میرزا صارم الدوله والی فارس، اول جوزا (خرداد) ۱۳۰۲، بایگانی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.

[3] فاطمه امیری پری (۱۸ فروردین ۱۳۹۰). «زندگی سیاسی صارم الدوله» (PDF). جام جم. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۹ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۴.

[4] مجله ارمغان شماره نهم و دهم، سال چهارم، ۱۳۰۱

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

ن ب و وزیران امور خارجه (فهرست)
قاجار	نشاط اصفهانی (۱۲۰۲–۱۲۰۰) ابوالحسن شیرازی (۱۲۱۳–۱۲۰۲) علی فراهانی (۱۲۱۴–۱۲۱۳) مسعود انصاری (۱۲۱۹–۱۲۱۴) ابوالحسن شیرازی (۱۲۲۵–۱۲۱۹) مسعود انصاری (۱۲۲۷–۱۲۲۵) امیرکبیر* (۱۲۳۰–۱۲۲۷) محمدعلی شیرازی (۱۲۳۰) سعید انصاری (۱۲۵۲–۱۲۳۰) محمد رئیس نوری* (۱۲۵۲) حسین سپهسالار (۱۲۵۹–۱۲۵۲) سعید انصاری (۱۲۶۲–۱۲۵۹) محمد رئیس نوری* (۱۲۶۲) محمود قراگوزلو (۱۲۶۴–۱۲۶۲) یحیی مشیرالدوله (۱۲۶۶–۱۲۶۴) عباس قوام‌الدوله (۱۲۷۵–۱۲۶۶) نصرالله نایینی* (۱۲۷۵) محسن مظاهر (۱۲۷۸–۱۲۷۵) نصرالله نایینی (۱۲۸۵–۱۲۷۸) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۶–۱۲۸۵) جواد سعدالدوله (۱۲۸۶) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۶) حسن پیرنیا (۱۲۸۷–۱۲۸۶) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۷) جواد سعدالدوله (۱۲۸۸–۱۲۸۷) اسدالله مشارالسلطنه* (۱۲۸۸) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۸) اسماعیل ثقةالملک* (۱۲۸۸) محمدابراهیم غفاری (۱۲۸۹–۱۲۸۸) حسینقلی نواب (۱۲۸۹) حسن اسفندیاری (۱۲۹۰–۱۲۸۹) حسن وثوق (۱۲۹۲–۱۲۹۰) محمدابراهیم غفاری (۱۲۹۴–۱۲۹۲) حسن اسفندیاری (۱۲۹۴) علیقلی مسعود انصاری (۱۲۹۴) اکبر صارم‌الدوله (۱۲۹۵–۱۲۹۴) حسن وثوق (۱۲۹۶–۱۲۹۵) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۹۶) علیقلی مسعود انصاری (۱۲۹۷–۱۲۹۶) اسدالله مشارالسلطنه (۱۲۹۷) علیقلی مسعود انصاری (۱۲۹۸–۱۲۹۷) فیروز فیروز (۱۲۹۹–۱۲۹۸) اسدالله مشارالسلطنه (۱۲۹۹) حسن اسفندیاری (۱۲۹۹) مصطفی‌قلی فهیم‌الدوله* (۱۲۹۹) جهانگیر ناظم‌الملک* (۱۲۹۹) حسن اسفندیاری (۱۲۹۹) محمود جم (۱۳۰۰–۱۲۹۹) محمدتقی معززالدوله (۱۳۰۰) حسن اسفندیاری (۱۳۰۰) ابوالقاسم عمید* (۱۳۰۰) اسدالله مشارالسلطنه (۱۳۰۰) ابراهیم حکیمی (۱۳۰۱–۱۳۰۰) احمد قوام (۱۳۰۱) محمدعلی فروغی (۱۳۰۲–۱۳۰۱) محمد مصدق (۱۳۰۲) محمدعلی فروغی (۱۳۰۳–۱۳۰۲) حسن مشار (۱۳۰۴–۱۳۰۳)
پهلوی	داوود مفتاح* (۱۳۰۵–۱۳۰۴) علیقلی مسعود انصاری (۱۳۰۷–۱۳۰۵) فتح‌الله پاکروان* (۱۳۰۷) ابوالقاسم عمید* (۱۳۰۷) محمدعلی فرزین (۱۳۰۹–۱۳۰۷) محمدعلی فروغی (۱۳۱۲–۱۳۰۹) سید باقر کاظمی (۱۳۱۴–۱۳۱۲) عنایت‌الله سمیعی (۱۳۱۶–۱۳۱۵) مصطفی عدل* (۱۳۱۷–۱۳۱۶) علی سهیلی (۱۳۱۷) مظفر اعلم (۱۳۱۹–۱۳۱۷) جواد عامری* (۱۳۲۰–۱۳۱۹) علی سهیلی (۱۳۲۱–۱۳۲۰) محمد ساعد (۱۳۲۳–۱۳۲۱) محسن رئیس (۱۳۲۳) نصرالله انتظام (۱۳۲۴–۱۳۲۳) انوشیروان سپهبدی (۱۳۲۴) ابوالقاسم نجم (۱۳۲۴) احمد قوام (۱۳۲۵–۱۳۲۴) محمدعلی همایون‌جاه (۱۳۲۶–۱۳۲۵) انوشیروان سپهبدی (۱۳۲۶) موسی نوری اسفندیاری (۱۳۲۶) سید باقر کاظمی (۱۳۲۶) موسی نوری اسفندیاری (۱۳۲۷–۱۳۲۶) علی‌اصغر حکمت (۱۳۲۸–۱۳۲۷) علی‌اکبر سیاسی (۱۳۲۸) حسین علاء (۱۳۲۹–۱۳۲۸) محمود صلاحی* (۱۳۲۹) محسن رئیس (۱۳۲۹) عبدالله انتظام (۱۳۳۰–۱۳۲۹) سید باقر کاظمی (۱۳۳۱–۱۳۳۰) حسین نواب (۱۳۳۱) حسین فاطمی (۱۳۳۲–۱۳۳۱) عبدالله انتظام (۱۳۳۴–۱۳۳۲) علیقلی اردلان (۱۳۳۷–۱۳۳۴) علی‌اصغر حکمت (۱۳۳۸–۱۳۳۷) جلال عبده (۱۳۳۸) غلام‌عباس آرام (۱۳۳۹–۱۳۳۸) امیرخسرو افشار* (۱۳۳۹) یدالله عضدی (۱۳۳۹) حسین قدس نخعی (۱۳۴۱–۱۳۳۹) غلام‌عباس آرام (۱۳۴۵–۱۳۴۱) اردشیر زاهدی (۱۳۵۰–۱۳۴۵) عباسعلی خلعتبری (۱۳۵۷–۱۳۵۰) امیرخسرو افشار (۱۳۵۷) احمد میرفندرسکی (۱۳۵۷)
جمهوری اسلامی	کریم سنجابی (۱۳۵۸–۱۳۵۷) مهدی بازرگان* (۱۳۵۸) ابراهیم یزدی (۱۳۵۸) سید ابوالحسن بنی‌صدر* (۱۳۵۸) صادق قطب‌زاده (۱۳۵۹–۱۳۵۸) محمدکریم خداپناهی* (۱۳۵۹) محمدعلی رجایی* (۱۳۶۰–۱۳۵۹) میرحسین موسوی (۱۳۶۰) علی‌اکبر ولایتی (۱۳۷۶–۱۳۶۰) کمال خرازی (۱۳۸۴–۱۳۷۶) منوچهر متکی (۱۳۸۹–۱۳۸۴) علی‌اکبر صالحی (۱۳۹۲–۱۳۸۹) محمدجواد ظریف (۱۴۰۰–۱۳۹۲) حسین امیرعبداللهیان (اکنون–۱۴۰۰)
* سرپرست