French
Deutschاهراب - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
اهراب یکی ازمحله‌های تاریخی شهر تبریز است. این محله در مرکز شهر و در مابین خیابان‌های امام خمینی، خیام، شریعتی و ۱۷ شهریور واقع شده‌است. در جریان انقلاب مشروطه، این محله از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین محله‌های شهر بوده و پناه‌گاه برخی از سران مشروطه بوده‌است. محلهٔ اهراب در حوزهٔ استحفاظی شهرداری منطقهٔ ۳ تبریز قرار گرفته‌است.
موقعیت[ویرایش]
اهراب از محلات جنوب شهر تبریز است. از شمال به محله ویجویه (ورجی) و میارمیار و قره‌آغاج، از جنوب و از شرق به محله لیلاوا و از جنوب به محله گازران (گزاران) محدود است. مرکز آن میدان مسجد نجف بیک نایب (مسجد امام خمینی)، آراچورکچی خانا (نانوایی میانه) و چشمه باشی (سرچشمه) است. خیابان خیام از جنوب به شمال این محله را دو بخش کرده: بخش غربی آن خیابان قطران (باغات وزیرآباد و شاووا) (شاه آباد) و بخش شرقی محله اهراب محله بارناوا (بارون آواک) هستند.[۱]
محله اهراب ۸ مسجد دارد که معروف‌ترین آنها مسجد نجف بیک نایب (امام خمینی)، مسجد ملا علی‌اکبر، مسجد ملاحسین و مسجد میانه هستند. آبشخور این محله در قدیم قنات «خوجا میجان (خواجه مرجان)» و «خامت خان (خان محمدخان)»، بوده‌است.[۲]
وجه تسمیه[ویرایش]
به عقیده بهروز خاماچی، نام اهراب از دو بخشی «اَهْر + آب» تشکیل یافته‌است. «اَهْر» در لغت به معنای درخت زبان گنجشک و سخت چوب آمده‌است. بدین ترتیب «اهر یعنی درختان و درخت زبان گنجشک (قوش دیلی) که در کنار آب باشند یا زمین و منطقه‌ای که سراسر آن پوشیده از درخت زبان گنجشک باشد.»[۱] در تابستان سال ۱۳۹۴ دست‌اندرکاران شهرداری تبریز برای ساخت خیابانی تازه بیش از دو سوم زمینهای باغ بنکداریان محله اهراب تبریز را در هم کوبیدند و به دنبال زدودن باغ بنکداریان در اهراب تبریز نزدیک بود ساختمان قاجاری واقع در آن باغ بزرگ نیز فرو ریزد اما سرانجام ساختمان قدیمی باغ در جای خود باقی ماند و تنها زمینهای باغ بنکداریان در هم کوبیده شد - در امتداد خیابان تازه راه اندازی شده در محله اهراب یک باب ساختمان و باغ بزرگ دیگری قرار دارد که زمان ساخت آن مربوط به عهد قاجار بوده و در سالیان پیش از انقلاب ۵۷ عمارت بزرگ درونی باغ وابسته به انگلیسی‌های ساکن تبریز بوده و در آنجا زبان‌های فرانسه و انگلیسی آموزش داده می‌شده از این رو اهالی اهراب از دیرباز آن مکان تاریخی را بریتیش اسکول biritish school می‌نامند، ولیکن سازه و باغ پیرامونی آن به دلیل ادامه مسیرگشایی برای تکمیل خیابان تازه راه اندازی شده در اهراب امروزه در آستانه نابودی قرار دارد
پیشینه[ویرایش]
نادر میرزای قاجار این محله را برزنی از محله چرنداب نوشته‌است.[۳]
محلهٔ اهراب دو گورستان معروف داشت. یکی گورستان گجیل از سال ۱۳۰۴ شمسی در زمانی که امیرلشکر عبدالله خان طهماسبی فرمانده لشکر شمالغرب آذربایجان و استاندار از طرف رضاخان، که این گورستان قدیمی به باغ گلستان و گردشگاه عمومی تبدیل شد و دیگری گورستان شاووا (شاه آباد) بود که به پارک «آنا» تبدیل شد.
نام و لغت گجیل در برهان قاطع به فتح اول «گ» بر وزن رجیل به معنای محله و گورستانی در تبریز آمده‌است.[۴] سالخوردگان این محله، از اجداد خود سینه به سینه روایت کرده‌اند که مساحت گورستان گجیل ۶۰ خروار زمین بوده و ساکنان محلات ورجی، کوچه باغ، اهراب و میارمیار از این گورستان استفاده می‌کردند.[۱]
آثار تاریخی[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ شهر من تبریز، بهروز خاماچی، ندای شمس، ص ۱۳۸–۱۴۰
- ↑ تاریخ تبریز تا پایان قرن نهم هجری، دکتر محمدجواد مشکور، نشر انجمن آثار ملی، تهران، ۱۳۵۲، ص ۱۱۳
- ↑ تاریخ جغرافی دارالسلطنه تبریز، نادر میرزا، چاپ دوم، به کوششی محمدرضا طباطبائی مجد، نشر ستوده، تبریز، ۱۳۷۳، صی ۴۷
- ↑ برهان قاطع، به تصحیح دکتر معین، ج ۳، ص ۱۷۷۶