الفبای قبطی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

الفبای قبطی
الفبای قبطی;
نوع	الفبا
زبان‌ها	زبان قبطی
دورهٔ زمانی	۲۰۰ ق. م تاکنون
سامانهٔ مادر	هیروگلیف مصری نیاسینایی فنیقی یونانی تکمیل توسط دموتی الفبای قبطی; ; ; ;
سامانهٔ فرزند	نوبی کهن
ایزو ۱۵۹۲۴	Copt, 204
جهت	چپ به راست
مخفف یونیکد	Coptic
دامنه یونیکد	U+2C80–U+2CFF قبطی; U+0370–U+03FF یونانی و قبطی; U+102E0–U+102FF اعداد قبطی;

الفبای قبطی خطی است که برای نوشتن زبان قبطی کاربرد دارد. گلیف‌های این الفبا براساس الفبای یونانی هستند که توسط حروف الفبای مصری دموتی تکمیل شده‌اند. این خط نخستین خط برای نگارش زبان‌های مصری بود. در حال حاضر چندین الفبای قبطی وجود دارد، زیرا سیستم نوشتاری قبطی ممکن است در بین لهجه‌ها و زیرشاخه‌های مختلف زبان قبطی تفاوت زیادی داشته باشد.

حروف[ویرایش]

یونیکد بزرگ	یونیکد کوچک	ارزش عددی	نام حرف	برابر یونانی	برابر لاتین	تلفظ صعیدی	تلفظ بحیری	تلفظ قبطی اخیر^[۱]	تلفظ یونانی-بحیری^[۲]
Ⲁ	ⲁ	۱	alpha	Α, α	a	[a]	[a]	[æ, ɑ]	[ɐ]
Ⲃ	ⲃ	۲	wêta, wida	Β, β	b	[β]	[β] (final [b])	[w] (final [b])	[b, v]
Ⲅ	ⲅ	۳	gamma	Γ, γ	g	[k] (واژگان یونانی نشانه‌دار)	—	[ɣ, g, ŋ](فقط در وام‌واژه‌های یونانی)	[ɣ, g, ŋ]
Ⲇ	ⲇ	۴	dalda	Δ, δ	d	[t] (واژگان یونانی نشانه‌دار)	—	[d] (فقط در وام‌واژه‌های یونانی)	[ð, d]
Ⲉ	ⲉ	۵	aia	Ε, ε	ə	[ɛ, ə] (ei = [iː, j])	[ɛ, ə]	[æ, ɑ]	[e̞]
Ⲋ	ⲋ	۶	(soou '6')	استیگما Ϛ, ϛاستیگما	s͡t	—	—	—	—
Ⲍ	ⲍ	۷	zêta, zita	Ζ, ζ	z	[s] (واژگان یونانی نشانه‌دار)	—	[z] (فقط در وام‌واژه‌های یونانی)	[z]
Ⲏ	ⲏ	۸	ê(i)ta, hada	Η, η	aa, ê	[eː]	[e]	[æ, ɑ, ɪ]	[iː]
Ⲑ	ⲑ	۹	tida	Θ, θ	th	[t.h]	[tʰ]	[t]	[θ]
Ⲓ	ⲓ	۱۰	iôta, iauda	Ι, ι	i	[iː, j]	[i, j, ə]	[ɪ, j]	[i,j,ɪ]
Ⲕ	ⲕ	۲۰	kab(b)a	Κ, κ	k	[k]	[kʼ, k]	[k]	[k]
Ⲗ	ⲗ	۳۰	lauda, laula	Λ, λ	l	[l]	[l]	[l]	[l]
Ⲙ	ⲙ	۴۰	mê, me, mi	Μ, μ	m	[m]	[m]	[m]	[m]
Ⲛ	ⲛ	۵۰	ne, ni, nnê	Ν, ν	n	[n]	[n]	[n]	[n]
Ⲝ	ⲝ	۶۰	ksi	Ξ, ξ	ks	—	—	[ks] (فقط در وام‌واژه‌های یونانی)	[ks, e̞ks]
Ⲟ	ⲟ	۷۰	ou, o	Ο, ο	o	[ɔ]	[ɔ]	[ɔ]	[o̞, u]
Ⲡ	ⲡ	۸۰	bi	Π, π	p	[p]	[p]	[b]	[p]
Ϥ	ϥ	۹۰	fai, fêei, fei	قوپا (ارزش عددی)	f	[f]	[f]	[f]	[f]
Ⲣ	ⲣ	۱۰۰	ro, hro, rô	Ρ, ρ	r	[ɾ~r]	[ɾ~r]	[ɾ~r]	[ɾ~r]
Ⲥ	ⲥ	۲۰۰	sima, summa, sêma	Σ, σ, ς	s	[s]	[s]	[s]	[s]
Ⲧ	ⲧ	۳۰۰	dau	Τ, τ	t	[t]	[tʼ, t]	[d] (final [t])	[t]
Ⲩ	ⲩ	۴۰۰	he, ue	Υ, υ	u	[w] (ou = [uː, w])		[ɪ, w] (ou = [u, w])	[i, w, v, u]
Ⲫ	ⲫ	۵۰۰	phi	Φ, φ	ph	[p.h]	[pʰ]	[b~f]	[f]
Ⲭ	ⲭ	۶۰۰	khi	Χ, χ	kh	[k.h]	[kʰ]	[k]	[k, x, ç]
Ⲯ	ⲯ	۷۰۰	psi	Ψ, ψ	ps	—	—	[bs] (فقط در وام‌واژه‌های یونانی)	[ps, e̞ps]
Ⲱ	ⲱ	۸۰۰	ô, au	Ω, ω	ô	[oː]	[o]	[u]	[o̞ː]
Ⳁ	ⳁ	۹۰۰	sampi	سمپی (ارزش عددی)	—	—	—	—	—
Ϣ	ϣ	—	šai, šei	(ندارد)	š	[ʃ]	[ʃ]	[ʃ]	[ʃ]
Ϧ (Ⳉ)	ϧ (ⳉ)	—	xai, xei	(ندارد)	x	NA	[x]	[x]	[x]
Ϩ	ϩ	—	hori, hôrei	(ندارد)	h	[h]	[h]	[h]	[h]
Ϫ	ϫ	—	janjia	(ندارد)	j	[t͡ʃ]	[t͡ʃʼ, t͡ʃ]	[ɟ]	[g, dʒ]
Ϭ	ϭ	—	cima	(ندارد)	c	[kʲ]	[t͡ʃʰ]	[ʃ]	[tʃ, e̞tʃ]
Ϯ	ϯ	—	di, †ei	(ندارد)	ti	[tiː]	[tʼi, ti, tə]	[di]	[ti]

حروف برگرفته از دموتی[ویرایش]

در قطبی کهن، دربرگیرنده تعداد زیادی نشانهٔ دموتی از جمله تعدادی واژه‌نگاشت بود. کمی بعد آن‌ها به نصف کاهش یافتند چرا که الفبای یونانی بعضی از صداها را پوشش نمی‌داد. حروف باقیمانده شامل موارد زیر هستند:

هیروگلیف

دموتی

قبطی

برابر لاتین