ادبیات گمانه‌زن - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

ادبیات داستانی گمانه‌زن (به انگلیسی: Speculative fiction) دسته‌ای وسیع از ادبیات داستانی است که شامل ژانرهایی با عناصری است که در واقعیت، تاریخ ثبت شده، طبیعت یا دنیای کنونی وجود ندارند. چنین داستانی موضوعات مختلفی را در زمینه‌های فراطبیعی، مربوط به آینده و دیگر حوزه‌های تخیلی پوشش می‌دهد.^[۱] ژانرهای زیر این دسته شامل، اما نه محدود به، علمی-تخیلی، فانتزی، ترسناک، ادبیات داستانی ابرقهرمانی، تاریخ جایگزین، ادبیات داستانی اتوپیایی و دیستوپیایی، و ادبیات داستانی فراطبیعی، و همچنین ترکیبی از آن‌ها (به عنوان مثال، فانتزی علمی-تخیلی) می‌شود.^[۲]

تاریخچه[ویرایش]

اغلب همه‌گیری عبارت اصلی را به رابرت هاین‌لاین و مقاله‌اش با عنوان در نگارش ادبیات گمانه‌زن (۱۹۸۴) نسبت می‌دهند. هاین‌لاین در این مقاله این عبارت را به عنوان معادل علمی-تخیلی به کار برد. هاین‌لاین بعداً گفت که این عبارت در مقاله به فانتزی اشاره نداشته‌است. هر چند ممکن است هاین‌لاین شخصاً به این ترکیب رسیده باشد، اما نخستین کاربرد ثبت شدهٔ این عبارت به سال ۱۸۸۹ باز می‌گردد.

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

↑ "speculative fiction". Dictionary.com Unabridged. Random House, Inc.
↑ Henwood, Belinda (2007). Publishing. Career FAQs. p. 86.

«مدخل ادبیات گمانه‌زن». مشارکت‌کنندگانِ دانش‌نامه‌ٔ هنر و ادبیات گمانه‌زن. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۲.^{^{[پیوند مرده]}}

[1] "speculative fiction". Dictionary.com Unabridged. Random House, Inc.

[2] Henwood, Belinda (2007). Publishing. Career FAQs. p. 86.

[۱]

[۲]

ن ب و روایت
شخصیت	هماورد قهرمان ضدقهرمان بایرونی تراژیک قهرمان دروغین پروتاگونیست Archenemy قوس شخصیتی نقص شخصیت شخصیت‌پردازی رازدار هامارتیا شخصیت مکمل شخصیت کانونی Foil Gothic double شیوه روایت شخصیت قراردادی Straight man Supporting character شخصیت عنوان Tragic hero Tritagonist ویلن
پی‌رنگ	اکشن پیشینه داستان تفنگ چخوف کلیشه پایان نفس‌گیر اوج کشمکش امداد غیبی Dialogue Dramatic structure Dreamworld Eucatastrophe توصیف آینه‌داری گذشته‌نمایی آینده‌نمایی داستان قاب از میانه رویدادها Kishōtenketsu مک‌گافین تیغ اوکام Pace Plot device پیچش داستانی Poetic justice نکته انحرافی کشف پیش‌گویی خودمحقق‌کننده Shaggy dog story پیرنگ فرعی تعلیق مجاز
صحنه	تاریخ جایگزین پیشینه داستان ویران‌شهر Fictional location city country دنیای خیالی آرمان‌شهر
درون‌مایه	آیرونی نغمه معرف استعاره پیام اخلاقی بن‌مایه معامله با شیطان خیر و شر پرورش اخلاقی پیشگویی خودکام‌بخش سفر در زمان
سبک	تمثیل Bathos Diction Figure of speech Imagery فنون روایت Mode فضا شیوه روایت آرایه‌های ادبی تعلیق ناباوری نمادگرایی Tone
ساختار	روایت خطی روایت غیرخطی films television series Types of fiction with multiple endings
فرم	Cantastoria کمیک Epic حکایت Fabliau متل داستانک فولکلور Kamishibai Gamebook افسانه رمان رمان کوتاه Parable نمایشنامه شعر فیلمنامه داستان کوتاه
گونه (فهرست)	اکشن ماجراجویی رمان طنز جنایی Docufiction رمان نامه‌نگارانه ادبیات شهوانی خیال‌پردازی ادبیات داستانی Gothic تاریخی ترسناک List of writing genres واقع‌گرایی جادویی معمایی Nautical Non-Fiction Paranoid فلسفی رندنامه Political روان‌شناختی Religious رمان عاشقانه سرگذشت‌نامه طنز علمی–تخیلی ادبیات گمانه‌زن ابرقهرمانی Theological دلهره‌آور ادبیات شهری Western برخوانی (بیضائی)
شیوه روایت	روایت اول‌شخص Multiple narrators جریان سیال ذهن Stream of unconsciousness راوی غیرقابل اعتماد نقل Self-insertion
زمان	زمان گذشته زمان حال Future
مرتبط	مخاطب پدیدآور غیرداستانی خلاق Fiction writing نقد ادبی نظریه ادبی سفر قهرمان روایت‌شناسی بلاغت Screenwriting قصه‌گویی Tellability

ن ب و گونه هنری وحشت
رسانه	رده:رمان‌های ترسناک کمیک فیلم ترسناک فهرست فیلم‌های ترسناک تلویزیون بازی‌ها مجله‌ها جالو Grand Guignol
زیرمجموعه‌های	Body بالیوود (فیلم) چینی (فیلم) کمدی فهرست کمدی زامبی کیهانی فانتزی تاریک Dark romanticism Ero guro شهوانی شبح ادبیات گوتیک ترس ژاپنی کره‌ای (فیلم) Lovecraftian هیولایی Jiangshi خون‌آشام گرگینه Occult detective روانشناسی رده:فیلم‌های ترسناک مذهبی (فیلم) شیطانی علمی تخیلی (فیلم) فیلم اسلشر (فیلم) Splatter/gore (فیلم) Splatterpunk داستان ماوراء طبیعی ترس و بقا ادبیات شگرف Weird menace Weird West زامبی Space Goth
سبک‌های مرتبط	خیال‌پردازی Fantastique رمزآلود ادبیات گمانه‌زن هیجان انگیز علمی–تخیلی
مقالات دیگر	فیلم درجه ب نویسندگان جوایز کنوانسیون همجنسگرایان Macabre مجله زرد بهره‌برداری
وحشت درگاه