آئورت - ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
سرخرگ: بطن چپ | |
---|---|
Schematic view of the aorta and a number of its most important branches | |
لاتین | Aorta, arteria maxima |
خونرسانی | The systemic circulation (entire body with exception of the respiratory zone of the lung or the pulmonary circulation) |
خاستگاه | بطن چپ |
شاخهها | آئورت صعودی: قوس آئورت (supra-aortic vessels): آئورت نزولی توراسیک:
شاخه انتهایی: |
سیاهرگ | سینوس کرونری بزرگسیاهرگ زیرین[۱] بزرگسیاهرگ زبرین[۲] |
پیشساز | Truncus arteriosus Paired dorsal aortae (combine into the single descending aorta) |
آئورت (به انگلیسی: Aorta) یا بزرگسرخرگ،[۳] سرخرگ بزرگی است که به بطن چپ قلب متصل است و خون تصفیهشده را به تمام بدن میرساند.
مهمترین شاهرگ بدن آئورت است که خون را از بطن چپ قلب دریافت و به اعضای بدن میرساند. آئورت سه لایهٔ داخلی، میانی و خارجی دارد که از کلاژن، الاستین و عضلات صاف ساخته شدهاند. (این لایهها در واقع سه بافت اصلی پیوندی، ماهیچهای، و پوششی هستند)
در ابتدای محل خروج آئورت از بطن چپ، دریچهٔ سینی شکلی (دریچهٔ آئورت) قرار دارد که یک طرفه است و در هنگام انقباض بطن چپ باز و بعد از وارد شدن خون به آئورت بسته میشود و اجازهٔ بازگشت خون از آئورت به بطن چپ را نمیدهد. دریچهٔ سینی فاقد بافت ماهیچهای است و جهت جریان خون آن را باز و بسته میکند. (مشابه همین دریچه در ابتدای سرخرگ ششی و بطن راست وجود دارد).
واژهشناسی[ویرایش]
نام فارسی این رگ، بزرگسرخرگ،[۳] است و در قدیم در فارسی به آن اَبهَر، رگ جان، رگ هفتاندام و امالشرائین هم میگفتند و در تعریف آن نوشته میشد: رگ پشت به دل پیوسته.[۴]
خاقانی میگوید:
- دلدل مشتری پیش جفته زد اندر آسمان
- آه ز دل کشان زحل گفت قطعت ابهری.
واژه اروپایی آئورت در کتابهای قدیم پزشکی ایران از یونانی گرفته شده و به صورت اوُرتا به کار رفته است و در کتابهای عربی آن را اورطه مینوشتند.[۵] در فارسی شکلهای آورطی و آورتی دیده شدهاست.[۴] اصل یونانی این واژه به صورت Αορτή (آئورته) و در اصل به معنی بند و نواری است که چیزی از آن میآویزند. ارسطو این واژه را برای اشاره به بزرگسرخرگ استفاده کرد. آئورته به صورت آئورتا به لاتین و از آن زبان به دیگر زبانهای اروپایی راه یافت.[۶]
مسیر آئورت[ویرایش]
سرخرگ آئورت پس از خروج از بطن چپ به سه قسمت آئورت صعودی، قوس آئورت، آئورت نزولی تقسیم میشود.
سرخرگهای تاجی (شریانهای کرونری) از ابتدای آئورت (بزرگسرخرگ بالارو) منشأ گرفته و بنابراین اولین شریانهایی هستند که خون حاوی اکسیژن زیاد را دریافت میدارند. دو سرخرگ تاجی (چپ وراست) نسبتاً کوچک بوده و هر کدام کمتر از ۳ یا ۴ میلیمتر قطر دارند. وظیفهٔ رگهای کرونری، تغذیه و خونرسانی به قلب میباشد.
از قوس آئورت ابتدا سرخرگ بازوییسری (براکیوسفالیک) راست جدا میشود که این سرخرگ خود به دو شاخه سرخرگ زیرترقوهای (سابکلاوین) راست و کاروتید مشترک راست تقسیم میشود. دومین سرخرگ اصلی که از آئورت جدا میشود سرخرگ کاروتید مشترک چپ و سومین سرخرگ، سرخرگ زیرترقوهای چپ است.
ادامه آئورت پایینرو را در قفسه سینه بخش نزولی آئورت سینهای (توراسیک) و در محوطه شکم آئورت شکمی مینامند. شریانهای بین دندهای راست و چپ، برونشی و مری از آئورت سینهای و شریانهای سلیاک، شریان مزانتریک فوقانی ،سرخرگهای کلیوی، شریان مزانتریک تحتانی از آئورت شکمی جدا میشوند.
آئورت در انتهای مسیر خود به دو سرخرگ تهیگاهی مشترک (ایلیاک) راست و چپ منشعب شده و به اندام تحتانی خونرسانی میکند.
بیماریهای آئورت[ویرایش]
آئورت میتواند توسط فرایندهای مختلفی آسیب ببیند که معروفترین آنها آنوریسم، آترواسکلروز، آئورتیت، تروما و دایسکشن و ترومبوز است.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- سیسیل مبانی طب داخلی. تهران ۲۰۰۴
- ویکیپدیای انگلیسی آئورت
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ آئورت موجود است. |