Xeyrəddin Karaca — Vikipediya

Xeyrəddin Karaca
türk. Hayrettin Karaca
Doğum tarixi	4 aprel 1922(1922-04-04)[1]
Vəfat tarixi	20 yanvar 2020(2020-01-20) (97 yaşında)
Vəfat yeri	İstanbul, İstanbul ili, Türkiyə
Dəfn yeri	Ədirnəqapı Şəhidliyi
Fəaliyyəti	iş adamı, ətraf mühit fəalı
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Xeyrəddin Karaca (4 aprel 1922^[1] – 20 yanvar 2020, İstanbul) — bir Türk sənayeçi və ətraf mühit fəalıydı. Atası Xocazadə Xəlil Əfəndi və anası Zəhra Xanım, hər ikisi Krımdan mühacir idilər. Orta məktəbi bitirdikdən sonra ailənin trikotaj ticarətini götürərək ölkənin ən uğurlu sənaye müəssisələrindən birinə çevirdi. Karaca firması Türkiyədə ixracatın lideri olub, üstəlik bunu digər müəssisələrdən təxminən 20 il əvvəl həyata keçirmişdir. Xeyrəddin Karaca bu mövzuda belə danışır: " Mən sənayeçi olmaq istəmirdim. İstədiyim ədəbiyyatla məşğul olub qalan vaxtımı təbiətlə iç-içə keçirmək idi. Lakin o vaxtlar atamıza qarşı çıxmaqdan söhbət belə gedə bilməzdi."

Əlli yaşlarında Türkiyənin ilk özəl dendrarisini qurdu. Ölkə daxili və xaricində gəzdiyi hər yerdən toxum topladı , botanika bağlarını gəzdi və əlaqələr qurdu. Bu gün Yalovadakı Karaca Arboretumu bütün dünyada botaniklər tərəfindən tanınır. İldə iki dəfə nəşr olunan Arboretum Magazine, alimlərin araşdırmalarının və fikirlərinin dərc olunduğu bir forumdur. 14.000 növə ev sahibliyi edən dendrarid həm də ölkənin nəsli kəsilməkdə olan növlərinin gen qorunması mərkəzidir. Hannover Universitetindən ekologiya professoru Franz H. Meyer, Xeyrəddin Karaca haqqında "Heç bir mənfəət olmadan insanlığın xeyrinə çalışmağa bu qədər sadiq olan birinə rast gəlmədim" deyib. Həm də TEMA Vəqfinin qurucularından biridir. Onunla müsahibədən Eroziya Dədə - Hayrettin Karaca adlı bir kitab yayımlanmışdır.

Ölümü[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Toprak Dede" kimi tanınan TEMA Vəqfinin qurucu fəxri prezidenti Xeyrəddin Karaca, 20 yanvar 2020-ci ildə 97 yaşında İstanbulda vəfat etdi. Nəəşi 22 yanvar 2020-ci ildə Fatih Məscidindən götürülərək Edirnekapı Şəhidlər Qəbiristanlığında dəfn edildi.

Mükafatlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Karadeniz Texniki Universiteti Meşə Fakültəsi tərəfindən fəxri doktoru 1990
• Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ətraf Proqramının 'Qlobal 500 Roll Onur' Mükafatı 1992
• "Ətraf Mühit Xartiyası" 1992 Ətraf Mühit Nazirliyi tərəfindən
• 'Ətraf Mükafatı', 1993 Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi tərəfindən verilmişdir
• 'Lvin Club International tərəfindən Melvin Jones Fellow Mükafatı 1994
• Ətraf Mühit Nazirliyinin 1994-cü il üçün "Mükəmməl Xidmət Mükafatı"
• ODTÜ 1995 tərəfindən 'Fəlsəfə Fəxri Doktoru'
• Ege Universiteti "Fəxri doktoru" 1995
• Milli Olimpiya Komitəsi "Fair Play" Mükafatı 1996
• Jurnalistlər və Yazıçılar Vəqfi "Tolerantlıq Mükafatı" 1996
• Atatürk Kültür Mərkəzi tərəfindən "Fəxri Üzvlük Sertifikatı" 1997
• Kırıkkale Universiteti 1997-ci ildə ilk Fəxri Doktorantura
• Prezident Mədəniyyət və İncəsənət Böyük Mükafatı 1997
• "Çevreted 97 Onur Mükafatı" 1997 tərəfindən ÇEVRETED tərəfindən
• Çanaqqala Onsekiz Mart Universiteti "İlin Öncüsü 2000" Mükafatı 1998
• Gənc Hüquqşünaslar Dərnəyi tərəfindən "İlin vətəndaşı" mükafatı 1998
• 1998-ci il Babalar Günü üçün Türk Uşaqları Jurnalı tərəfindən "Baba Yer" adı
• Anadolu Universiteti Fəxri Doktor Mükafatı 1998
• BİLSES Vəqfi "Ətraf Mükafatı" 1998
• Ankara Çankaya İzci Qrupu tərəfindən "İlin Təbiət Dostu" Mükafatı 1998
• Ankara Jurnalistlər Cəmiyyəti tərəfindən "İlin adamı" mükafatı 1999
• Türk Dünyası Yazıçılar və Sənətçilər Vəqfi tərəfindən "1998 Türk Dünyasına Xidmət Ödülü" 1999
• Parlament Onur Mükafatı 2005
• Sağ Yaşam Mükafatı 2012 (Alternativ Nobel Mükafatı)
• Birləşmiş Millətlər Təşkilatının "Meşə Qəhrəmanı Mükafatı" 2013

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]