Venesuela siyasi böhranı (2019) — Vikipediya

Venesuela siyasi böhranı
    Venesuela
     Quaydonu dəstəkləyənlər
     Maduronu dəstəkləyənlər
     Venesuela Milli Asambleyasını dəstəkləyənlər
     Neytral mövqe sərgiləyənlər
Tarix 10 yanvar 2019 — h.h
Yeri  Venesuela
Münaqişə tərəfləri

Venesuela Venesuela Milli Asambleyası

Venesuela Venesuela hökuməti

Komandan(lar)

Xuan Quaydo

Nikolas Maduro
Tərəflərin qüvvəsi

Hakimiyyət orqanları:

  • Venesuela milli Asambleyası
  • Venesuela Ali Məhkəməsi (mühacirətdə)

Fövqəlmilli orqanlar:

Hakimiyyət orqanları:

Fövqəlmilli orqanlar:

Bitərəflər:

Fövqəlmilli orqanlar:
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

2019-cu ilin yanvarında yeni bir mərhələyə keçən Venesuela siyasi böhranı — müxalifətin hərəkətləri nəticəsində iki güc mərkəzi ortaya çıxır. Venesuela Milli Asambleyasının Spikeri Xuan Quaydo, Nikolas Maduronun ikinci müddətə prezident seçilməsi ilə əlaqədar həyata keçirdiyi andiçmə mərasiminin ardından baş qaldıran çox minlik mitinqlərin fonunda özünü prezident səlahiyyətlərinin icraedicisi elan edir[131]. Venesuela Prezidentinin özü isə prezidentlik müddətinin sonuna qədər hakimiyyətdə qalacağını bildirir. Nikolas Maduro baş vermiş hadisəni dövlət çevrilişinə cəhd hesab edərək, bunda ABŞ hökumətini ittiham etmiş və Amerika Birləşmiş Ştatları ilə diplomatik əlaqələri kəsmişdir.

Venesuelada ağırlaşan siyası qarşıdurma dünya ictimaiyyətinin qütbləşməsinə səbəb oldu. Xuan Quaydonu ABŞ, Lima qrupu ölkələri (Meksika istisna), Amerika Dövlətləri Təşkilatı, dünyanın bir sıra ölkələri dəstəklədi[131]. 26 yanvar tarixində Avropa İttifaqı ölkələri Nikolas Maduronun 8 gün ərzində yeni seçkilərin keçirilməsi barədə qərar verməyəcəyi təqdirdə Xuan Quaydonu prezident kimi tanıyacağını bəyan edir. Maduronu isə Rusiya, Çin, Boliviya, Kuba, Meksika, Nikaraqua, Salvador, İran, Türkiyə və CAR dəstəkləyir. 26 yanvarda ABŞ-nin Rusiyanın etirazlarına qarşı başlatdığı BMT Təhlükəsizlik Şurasının təcili toplantısı, yalnız xarici siyasət səviyyəsində qarşıdurmanın ağırlaşmasına gətirib çıxardı. Bir çox ölkələrin danışıqlar yolu ilə böhranı həll etmək və onun beynəlxalq səviyyəyə qaldırılmasına mane olmasına baxmayaraq, prezident Nikolas Maduroya qarşı xarici təzyiq artmaqda davam edir[132].

Tarix öncəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Venesuela 2018-ci ilin əvvəlində demək olar ki, tamamilə xarici siyasət təcridində idi və bir sıra qonşu dövlətlərlə münasibətləri dayandırmışdı. Bununla yanaşı Venesuelaya qarşı ABŞ sanksiyalar tətbiq etmişdir. Bu səbəbdən Venesuela hiperinflyasiyadan əziyyət çəkir: Milli Asambleyanın bəyanatına əsasən 2018-ci ildə bu demək olar ki, 1,700,000 % təşkil edib. Ölkədə qida və əsas malların kəskin çatışmazlığı yaşanır[133]

Prezident Maduro ilə Milli Asambleya arasındakı qarşıdurma 2015-ci ildən bəri davam edir. Müxalifət parlamentdə əksəriyyəti qazandığı üçün Maduronun fövqəladə səlahiyyətlərini genişləndirməyi rədd etdmişdir[134].

Nikolas Maduro hakimiyyəti illərində bir neçə dəfə fövqəladə səlahiyyətlər almışdır ki, bu da ona parlamentin razılığı olmadan qanunvericilik fəaliyyətini həyata keçirmək hüququ verirdi. İlk dəfə 19 noyabr 2013-cü ildə Venesuela Milli Asambleyası ona (bir il müddətinə) "korrupsiya və iqtisadi müharibəyə qarşı mübarizə" sahəsində 19 noyabr 2014-cü il tarixinə qədər səlahiyyət hüququ vermişdir[135][136][137][138]. 2015, 2016 və 2017-ci illərdə Maduro bu səlahiyyətlərdən 2010-cu il çağırışı olan milli asambleyanın dəstəyini sayəsindəistifadə etmişdir. Lakin 2015-ci ildə Maduro əlehdarları parlamentdə çoxluq əldə etdikdən sonra o, bu səlahiyyətləri Venesuela Ədliyyə Yüksək Tribunalından almışdır.

6 dekabr 2015-ci ildə Maduro əlehdarları seçkilərdə qalib gələrək parlamentdə çoxluq təşkil etməyə başladılar. 2016-cı ilin yanvarında dörd deputata Ədliyyə Yüksək Tribunalı tərəfimndən mandatdan məhrum edilir. Bundan sonra müxalifət əsaslı bir səs çoxluğunu itirmiş və Maduroya qarşı effektiv mübarizə qabiliyyətindən məhrum olmuşdur[139]. 2016-cı il mayın 2-də müxalifət liderləri Maduronun prezidentlik səlahiyyətlərini geri çağırması ilə əlaqədar referendum başlatdılar və onların planlarını dəstəkləyənlərdən imza toplamasını həyata keçirdilər[140]. 21 oktyabr 2016-cı ildə səs toplamanın bitməsinə bir neçə gün qalmış Maduronu dəstəıklkəyən Milli Seçki Şurası referenduma hazırlığı dayandırır[141].

2017-ci il konsitutsiya böhranı[redaktə | mənbəni redaktə et]

29 mart 2017-ci ildə əvvəlki parlamentin ləğv olunmasından qısa müddət əvvəl təyin etdiyi Ali Məhkəmə, Milli asambleyanı qanunvericilik hakimiyyətindən məhrum edərək bu səlahiyyətləri öz üzərinə götürmüşdür[142][143][144][145]. 2017-ci il etirtazları zamanı Ali Məhkəmə özünü bütün qərarlarını ləğv etmişdir[146][147][148]. 13 iyunda Milli Asambleya yeni Ali Məhkəmənin heyətini təsdiq edir[149]. hansı ki, bu heyət prezident hakimiyyəti tərəfindən tanınmır və Panamada fəaliyyət göstərməək məcburiyyətində qalır.

Maduro mayın 1-də Konstitusiyanın 347-ci maddəsini tətbiq edərək 1999-cu il Konstitusiyasının yerinə yenikonsitutsiya hazırlamağı qərara alır. Hansı ki, bu parlamentin səlahiyyətlərini azaldacaq və ölkədə müxalifəti təsir imkanlarındfan məhreum edəcəkdi. Milli Seçki Şurası Konsitutsiya Asambleyası ilə razılığa gələrək seçkilərə hazırlaşır[150].

Venesuela Konstitusiya Asambleyasına seçkilər 30 iyul 2017-ci il tarixində reallaşdırıldı. Avqustun 8-də seçilmiş Konstitusiya Məclisi özünü ən yüksək səlahiyyətləri olan bir orqanı elan etdi[151]. 18 avqustda Konstitusiya Məclisi qanunvericilik səlahiyyətlərini öz üzərinə götürüb, «sülh, təhlükəsizlik, suverenlik, sosial-iqtisadi və maliyyə sisteminin qorunması» məsələsində Milli Asambleyaya münasibətdə üstünlüyünü elan etdi[152]. Növbəti gün isə Milli Asambleyanı qanunvericilik səlahiyyətindən məhrum edir[153]. buna cavab olaraq Milli Asambleya konsitutsiya Asambleyasını tanımadığını bəyan edir[154].

Venesuela sosial münaqişələr üzrə monitorinq mərkəzinin (Observatorio Venezolano de Conflictividad Social) verdiyi məlumata görə, Konstitusiya Asambleyasının çağırılmasına qarşı etiraz aksiyalarının dağıdılması nəticəsində 163 adam öldürülmüşdür. Hökumət isə 129 nəfərin öldüyünü təstiqləmişdir[131]. Ölkədə baş qaldıran zorakılıq fonunda ali prakror Luis Orteqa Dias hökuməti terrorizmdə və vətəndaş hüquqlarını tapdalamaqda ittiham edir. Bunun ardından ali məhkləmə onun səlahiyyətlərini dondurur və ölkəni tərk etməsinə qadağa qoyur[155][156].

2018-ci ildə Venesuelada nönbədən kənar prezident seçiləri keçirilir[157][158][159]. bununla belə konsitutsiya asambleyası üç müxalifət partiyasının seçilərdə iştirakına icazə vermir (Ədalət üçün, Demokratik hərəkat və Xalq iradəsi). Səbəb kimi isə yerli seçkilərdə iştirakdan imtina etməklə legitimliklərini itirməsi göstərilir[160].

Maduronun əlehdarları erkən seçkilərin təyin edilməsinin seçki prosesinin iştirakçılarını bərabərlik və şəffaflığın təminatlarından məhrum etdiyini bəyan edirlər[161]. 2015-ci ildə seçilmiş Milli Asambleyanın səlahiyyətinin əlindən alınması qanunverici quruluşa qarşı dövlət çevrilişi olaraq xarakterizə edildi[162]. Bir sıra Venesueladan olan qeyri-hökumət təşkilatları (Foro Penal Venezolano, Sumate, Voto Joven, Venezuelan Electoral Observatory və Citizen Electoral Network) seçki qanunveriçiliyinin pozulması ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə etmişdir[163][164][165][166].

Konsitutsiya Asambleyasının legitimliyini 40-dan artıq dövlət, o cümlədəmn Amerika və Avropanın bir çox ölkələri tanımaqdan imtina etmişdir[167]. Onlar 199-cu il konsitutsiyasına əsasən qanuni yolla seçilmiş Milli Asambleyanı tanıdıqlarını bəyan etmişlər. Venesuelanın mövcud Konstitusiyasının 233-cü maddəsi dövlət başçısının "vəzifədən getdiyi" halda səlahiyyətlərini parlament spikerinə təhvil verməsini nəzərdə tutur. Bu vəziyyətdə konstitusiyada 1 ay ərzində yeni seçkilərin keçirilməsi nəzərdə tutulur[134].

2015-ci ildəki parlament seçkilərində üstünlük əldə edən müxalifət spiker postuna hər il bir fraksiyadan nümayəndə seçiləcəyinə qərar vermişdir[168]. 2018-ci ilin dekabrında bu vəzifəyə Xuan Quaydo gətirilir və 5 yanvar 2019-cu ildə and içməsini gerçəkləşdirir. Məhs o 23 yanvar tarixində 1999-cu ilin konsitutsiyasının 233 maddəsini əsas gətirərək özünü prezident elan edir[169]).

2018-ci il prezident seçkiləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

20 may 2018-ci ildə Venesuelada prezident seçkiləri keçirilir. Nəticələrə əsasən indiki prezident Nikolas Maduro 68 % səs toplayır və yeni müddətə prezident seçilir[132]. Ancaq müxalifətin rəyinə əsasən seçkilər kütləvi qanun pozuntuları ilə müşahidə olunmuşdur[170][171][172]. Bu fikiri həm ölkə daxilində həmdə xaricində olan siyasi qüvvələr dəstəkləyir[173]. Maduronun özü isə diktatura rejimi təşkil etməkdə ittiham edilir[174][175][176].

Seçkilərdə Nikolas Maduronun zəfərini tanımayan bir sıra Qərb və Latın Amerikası ölkələri Karakasda olan səfirlərini geri çağırmış, ABŞ administrasiyası isə Venesuelaya qarşı əlavə sanksiyalar tətbiq edərək, yeni seçkilər tələb etmişdir[177].

Müxaliflər Maduronun 10 yanvar 2019-cu il içməsinə kimi bir neçə ay müddətində onun səlahiyyətlərindən imtina etməsini istəmişdir. Maduronun legitimliyini tanımayanlar arasında Lima qrupu ölkələri (Meksika istisna[178]), ABŞ və Amerika Dövlətləri Təşkilatına daxil olan ölkələrin böyük əksəriyyəti daxildir. Maduronun qalibiyyətini isə Rusiya, Çin, Meksika və ALBA alyansı ölkələri dəstəkləmişdir[179][180].

Maduroya qarşı xarici təzyiq 2019-cu ilin yanvar ayında, and içməsindən öncə başlamışdı[181][182][183].

Nikolas Maduronun andiçmə mərazimi 10 yanvar 2019-cu ildə Ali Məhkəmə binasında baş tutmuşdur. Milli Asambleyanın spikeri Xuan Quaydo andiçmənin ardından venesuelada texniki baxımından dövlət başçısının və ali abş komandanın olmadığını bəyan etmişdir[184]. Həmin gün Quaydo Milli Asambleya üçün fövqəladə vəziyyət elan edir[185][186][187], xalq, ordu və xarici müttəfiqlərin birgə səyləri ilə ölkədə nəzarətini bərpa etmək lazım olduğunu bildirir[188]. Milli Asambleya ölkəndə nəzarətini bərpa etmək məqsədi ilə keçid hökumətinin yaradılması üçün plan hazırlayır[189].

Hadisələrin gedişatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nikolas Maduronun andiçməsindən sonra (10 yanvar 2019)

Əvvəlki hadisələr[redaktə | mənbəni redaktə et]

Gələcək böhranın ilk ciddi əlamətləri Maduroya yaxınlığı ilə bilinən Ali Məhkəmə və seçici hakimlərin 10 yanvar tarixindən önçə Amerika Birləşmiş Ştatlara qaçması ilə ortaya çıxır. Eyni zamanda hakim Kristian Serpa Maduronu "qeyri-səlahiyyətli" və "qeyri-qanuni" adlandırır[181][182][190].

Amerika kəşfiyyatından alınan məlumata görə, Maduronun ən üst səviyyə səlahiyyətlilərindən biri və mudafiə naziri Vladimir Lopes onun hakimiyyətdən əl çəkməyəcəyi halda istefa verəcəyini bildirmişdir[191].

Etiraz mitinqi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Venesuela Milli asambleyasının spikeri Xuan Quaydo 8 yanvar tarixindədə Nikolas Maduronun qanuni yolla seçilmiş prezident kimi tanınmadığını bəyan etmiş və keçid hökuməti təşkil etməyi təklif etmişdir[192]. O, Maduronun prezidentliyini qəsb etdiyini və ölkənin həqiqətən diktatorluq halına gəldiyini məclis adına bəyan edir[193][194]. Quaydo hərbçiləri Konstitusiyaya riayyət etməyə çağırmışdır[194].

O, vəziyyətin ictimai müzakirəyə (isp. cabildo abierto) açılaçağını bəyan edərək, bunu 11 yanvara təyin edir[195]. Bu müzakirələr Karakas küçələrində bir mitinq formasını alır. Həmin gün yığıncaqda danışan Quaydo Venesuela Konstitusiyası əsasında özünü dövlət başçısı elan etməyi və Maduronun prezidentliyindən çıxarılması barədə məlumat verir[196]. Eyni zamanda parlament Venesuela prezidentini "qəsbkar" elan edən qətnamə qəbul edir. Bundan sonra müxalifət 23 yanvarda ümummilli etiraz aksiyası təşkil etməyi qərara alır[197].

Maduro müxalifətin açıqlamalarına cavab olaraq, Milli Asambleyanın onun and içməsində iştirak etməyən deputatları “xain” adlandırır[198][199].

İkili hakimiyyət[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nikolas Maduro

10 yanvar 2019-cu ildə Karakasda 2018-ci ilin may ayında keçirilən seçkiləri qazanan Nikolas Maduronun təntənəli andiçmə mərasimi keçirilir. Bu ölkə daxilində çox minli etirazlara səbəb olur. Venesuela müxalifətinin məlumatına əsasən 23 yanvarda əhali ilə polis və ordu arasında baş vermiş roqquşmalarda 13 nəfər ölmüş, 218 nəfər isə həbs edilmişdir[131]. El Nacional tərəfindən verilən məlumata görə Milli Qvardiya döyüşçüləri nümayişçilərə qarşı Karakas metro stansiyalarından birində gözyaşardıcı qazdan istifadə etmışlər[200]. Küçə hərəkat iştirakçıları ölkədə qeyri-qanuni seçkilərə, hökumətin son dərəcə səmərəsiz iqtisadi siyasətinə, hiperinflyasiyaya və kütləvi köçmələrə qarşı (4 milyona çatır) etiraz edirdilər[131].

Etirazçılar Xuan Quaydoya Nikolas Maduronun prezident elan edilməsi anında özünü prezident elan etməsinə çağırdı. Amma o, ordudan birmənalı dəstək gözlədiyini ifadə edərək, məsəlkəni gecikdirirdi. Əvvəllər bütün münaqişələrdə ordu Prezident hakimiyyətini dəstəkləmişdi[200].

Xuan Quaydo

11 yanvar Milli Asambleya Quaydonun prezident səlahiyyətlərini öz üzərinə götürmək niyyətini təsdiqləyən mətbuat açıqlamsı verir[201][202]. Müxalifətin Venesuela ordusunun zabitlərini Maduronun devrilməsinə yönəltmək niyyətində olduğu məlum olur[203].

Müxalifət bunu dövlət çevrilişi hesab etmir. Səbəb isə Maduronun ikinci prezidentlik müddətinə seçilməsini bir çox dünya dövlətləri tərəfindən tanınmaması göstərilir[199]. В частности, оппозиция ссылается на статьи 233, 333 и 350 Конституции[196][197].

12 yanvar Quaydo Panamada mühacirətdə olan Venesuela Ali Məhkəməsinin sədrindən prezidentlik səlahiyyətlərini öz üzərinə götürməsi barədə məktub alır[204].

21 yanvar Sosial şəbəkələrdə və Venesuelanın müstəqil KİV-lərində yayılmış məlumata görə Milli Qvardiyanın döyüşçüləri San Xose de Kotino kasıb rayonunda prezident Nikolas Maduronun əmrlərinə riayət etməmiş və vətəndaşları itaətsizliyə çağırmışdır. El Nacional qəzetinin verdiyi məlumata görə, yerli sakinlər üsyancıları dəstəklədi və barrikadalar qurmağa başladılar. Lakin polis, kəşfiyyat xidmətinin, hərbi qulluqçuların bölgəyə gəlişi ilə ixtişaşlar yatırılır[205].

23 yanvar bütün ölkə ərazisində «Bəli, biz bacararıq!» (isp. ¡Sí, se puede!)[205] şuarı altında mitinqlər təşkil edilir. Bu mitinqlər Milli Asambleya və Venesuela Azadlıq Cəbhəsi ilə birgə təşkil edilmişdir. Axşam Karakasda bir mitinqdə toplanmadan əvvəl çıxış edən Xuan Quaydo, Nikolas Maduronun yerinə "formal icra səlahiyyətlərini qəbul etdiyini" və "tiranlığı və hakimiyyətin qəsbini" iddət tətbiq etmədən bitirəcəyinə vəd verir[200]. Venesuela Ali Məhkəməsi İcraedici hakimiyyəti dəstəkləyərək Baş prokurorluğa «icra orqanının funksiyalarının qəsb edilməsi» ilə əlaqədar olaraq parlamentə qarşı «hərəkətə keçirməsini» tələb etdi[206].

Bu hadisələrin fonunda Maduro prezident sarayının Miraflores balkonundan tərəfdarları qarşısına çıxaraq bəyan edir: «Biz vətənimizin, bizim Bolivarian Respublikasının varlıq hüququnu qoruyacağıq. Rəhbərlik etdiyim hökumət ölkənin suverenliyini bütün vastələrdən istifadə etməklə müdafiə edəcək»[206].

Venesuela şəhərlərində baş verən genişmiqyaslı nümayişlər zamanı, hər iki lider nümayişçiləri şiddətdən qaçınmağa çağırmışdır. Bununla belə Milli Qvardiya və polislə toqquşmalar baş verdi. Nəticədə ən azı səkkiz nəfər həlak olmuş, onlarla insan isə yaralanmışdır[206].

Hadisələrin gedişatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Müdafiə Naziri Vladimir Lopes Xuan Quaydonu qəbul etmədiyini bəyan edir

23 yanvar Venesuela müdafiə naziri Vladimir Padrino Lopez, ölkənin silahlı qüvvələrinin seçilən prezident Nikolas Maduroya sadiq olduğunu bəyan edir[207]. Venesuela dövlət şirkəti, ölkə ixracının əksəriyyətini əlində saxlayan PDVSA Maduro üçün dəstək verdiyini ifadə edir[208].

25 yanvar Nikolas Maduro müxalifət liderləri ilə görüşmək üçün hazır olduğunu bəyan edir. Ancaq Quaydo danışıqlardan imtina edir. Onun fikirincə hökumət sadəcə vaxt qazanmaq istəyir. Quaydo siyasi münaqişənin yeganə çıxış yolunu azad və demokratik seçkidə olduğunu bəyan edir[209]. Quaydo hesab edir ki, seçkilərin hazırlanması 6-9 ay çəkə bilər.

Həftə sonu, 26-27 yanvar tarixlərində Quaydo tərəfdarları prezidenti dəstəkləyən hərbçiləri və hökumət rəsmiləri əleyhinə olan müxalifətin təşəbbüsünü izah etmək istiqamətli küçə hərəkətləri etdi. Quaydonun Twitterində yerləşdirdiyi sənəddə deyilir: "Amnistiya ümumi səsvermə ilə azad, şəffaf seçkilər keçirməklə keçid siyasi prosesini asanlaşdırmaqdır. Demokratik düzəlişi bərpa etməyə kömək edəcək hərbçi və siyasətçilər özlərini ölkənin demokratik həyatında bərpa edə biləcəklər". Bundan sonra Venesuelanın ABŞ-dəki səfirliyinin hərbi attaşesi Xose Luis Silva müxalifət tərəfinə keçdiyini elan edir.

26 yanvar Venesuela hakimiyyəti ABŞ səfirliyi üzvlərinin ölkənı 72 saat ərzində tərk etməyi tələb edir. Oda məlumdur ki, ABŞ hökuməti Maduronun tələblərinə məhəl qoymayacağını bəyan edir. Əsas olaraq Maduronun Venesduelanın qanuni prezidenti olmamasını göstərir[210].

27 yanvar Xuan Quaydo The Washington Post qəzetinə verdiyi müsahibədə müxalifətin prezident Nikolas Maduronı vəzifədən uzaqlaşdırılması üçün hərbi və mülki dövlət qurumları ilə gizli əlaqə saxladığını söyləyir. O, müxalifəti təmsil edən Venesuela keçid hökumətinin Venesuelanın neft istehsal edən PDVSA — Citgo şirkətinin Amerika bölünməsinə nəzarət etmək niyyətində olduğunu bəyan edir. Həmin gün Quaydo yanvar nümayişlərində öldürülənlərin xatirəsinə Karakasın kilsələrindən birində dua etdikdən sonra orduya müraciət edərək, dinc etiraz nümayişlərinə maneə olmamağa çağırdı[211].

Reuters agentliyinin verdiyi məlumata görə, BMT-nin məlumatlarına əsasən 21-26 yanvar tarixlərində Nikolas Maduro əleyhinə nümayişlər zamanı 850 nəfər saxlanılıb (bunlardan 696-ı yanvarın 23-nə kimi), 40 nəfər ölmüşdür (26 nəfər hökumət qüvvələri tərəfindən vurulmüş, 5 nəfər ev axtarışında öldürülmüş, 11 nəfər isə quldur qurbanı ölmüşdür[212].)

29 yanvar Venesuela Ali Məhkəməsi Xuan Quaydonu ölkəni tərlk etməsinə qadağa tətbiq etdi və bank hesablarına girişini bağladı. Bundan əvvəl Venesuela Baş prokuroru Tarek Vilyam Saab «22 yanvar tarixindən etibarən ölkədə baş verən şiddət hadisələri ilə əlaqədar» Quaydonu ittiham etmişdir[213]

30 yanvar Venesuela müxalifətinin nümayəndələri qanunsuz olaraq bağlanmış beynəlxalq müqavilələri pozmaq niyyətlərini açıqlayır. Xüsusilə müxalifət əvvəllər Rusiyadan silah tədarükü ilə bağlı müqavilələri yenidən nəzərdən keçirmək niyyətində olduğunu bəyan edir. Xuan Quaydo tərəfindən təyin edilmiş Xuan Vekko Atlantik Şurasında çıxışı zamanı Nikolas Maduro ilə danışığa getməyəcəklərini bəyan etmişdir[214].

31 yanvar Reuters agentliyi Venesuela Mərkəsi Bankının 15 ton qızılı BƏƏ-nə gördərməyi və onu xarici valyutara çevirməyi barədə məlumat yayır. Agentliyin məlumatına görə Venesuela artıq 26 yanvardsa öz rezervlərindən 3 ton qızılı satmışdır[215][216].

1 fevral Xuan Quaydo «Clarin» qəzetinə verdiyi müsahibədə, Venesuela müxalifətinin hakimiyyətə gəldikdən sonra yalnız Milli Asambleya tərəfindən təsdiqlənmiş beynəlxalq müqavilələri tanıyacağını bildirir. Quaydonun sözlərinə görə onlar «Rusiya və Çin şirkətlərinin qanuni investisiyalarına hörmət edəcəklər» [217].

2 fevral Venesuela ordusunun generalı Fransisko Esteban Yanes Rodriges Quaydonun tərəfinə keçmiş və digər hərbçiləri də bu addımı atmağa[218][219] və «xalqa kürəyini çevirməməyə» çağırmışdır. Hava qüvvələri onu xain olaraq xidmətdən uzaqlaşdırmışlar[220].

Karakasda həm Maduro həm də Quayda tərəfdarları mitinq təşkil edirlət. Bu mitinqdə çıxış edən Maduuro yeni növbədən kənar parlament seçkilərinin keçirilməsi təklifini verir[221]. Quaydo isə Maduronu devirmək üçün tərəfdarlarını mitinqləri davam etdirməyə çağırır[222].

4 fevral Avropa İttifaqı ölkələri tərəfindən hakimiyətə verilən səkkiz günlük müddət bitdikdən sonra aparıcı Avropa ölkələri rəsmi olaraq Xuan Quaydonu Venesuelanın müvəqqəti prezidenti kimi tanıyır. Quaydonun prezident kimi tanındığını İspaniyanın Baş naziri Pedro Sançes, Böyük Britaniyanın Xarici İşlər Naziri Ceremi Hant, Almaniyanın kansleri Angela Merkel, Fransa Prezidenti Emmanuel Makron, həmçinin İsveçrə, Avstriya, Portuqaliya və Danimarkanın[223] liderləri bəyan etmişdir.

5 fevral Venesuela Milli asambleyası bütün ölkədə «demokratiyaya keçid» və "konstitusiyon qaydaların bərpası" haqqında qanunu qəbul edir[224]. Parlament həmçinin Xuan Quaydonu prezident kimi tanımış Braziliya, Qvatemala, Paraqvay və İspaniya kimi ölkələrə yeni səfrlər təyin etmişdir. Bundan əlavə müxalifətin artıq Argentina, Kanda, Çili, Kolumbiya, Kosta-Rika, Ekvador, ABŞ, Honduras, Panama və Peruda səfirləri var. Faktiki olaraq hazırda bütün bu ölkələrdə Venesuelanın iki nümayəndəsi var: mövcud hökumətin səfiri və Xuan Quaydo tərəfindən təyin olunmuş səfir. Bu ölkələrdən bəziləri Maduro hökumətinin diplomatik nümayəndəliklərinin rəhbərlərini, Xuan Quaydonu ölkənin qanuni prezidenti kimi qəbul etmələrini, ya da ölkəni tərk etmələri barədə xəbərdarlıq edirlirlər[225].

6 fevral müxalif millət vəkili Franklin Duarte France-Presse agentliyimnə verdiyi müsahibədə Venesuela ordusunun Kolumbiya ilə sərhəddə, Kukuta şəhərində olan nöqtədən humanitar yardımın gəlməli olduğu ərazidənki bir körpünü bağladığını bildirmişdir[226][227]. ABŞ Venesuela hökumətinin razılığı olmadan ölkəyə dərman, cərrahiyyə ləvazimatları və qida əlavələri göndərməyə cəhd göstərmişdi. Qırmızı Xaçın yerli şöbəsi Kolumbiyadan yüklərin çatdırılmasında iştirak etməkdən imtina etmişdir[225]. Fevralın 14-də Vaşinqtonda Venesuelaya humanitar yardımın toplanması ilə bağlı beynəlxalq konfrans keçirilməlidir[228]

8 fevral Kolumbiyanın sərhəddində Kukuta şəhərində venesuelalılar üçün humanitar yardımların paylayacaq bir mərkəz açıldı. Açılış mərasimində ABŞ-nin Kolumbiya səfiri Kevin Vitaker, Kolumbiya hökumətinin nümayəndələri və Venesuela müxalifəti iştirak etmişdir. Hələdə humanitar yardımın Venesuelaya necə girə biləcəyi aydın deyil[229].

10 fevral Venesuela quru qoşunlarının polkovniki Ruben Alberto Paz Ximenez (isp. Ruben Paz Jimenez) Xuan Quaydonu dövlət başçısı vəzifəsinin icraedicisi kimi tanıdığını bildirir. O, bununlada müxalifətə keçən üçüncü yüksək səviyyəli Venesuela hərbçisi olur. Bundan əlavə Ximenez bildirib ki, əsgərlərin 90 %-i prezident Madurodan narazıdır. Səbəb isə əsgərlərın mövcud hökuməti hakimiyyətdə saxlamaq üçün istifadə olunmasıdır. Üstəlik o, hərbçiləri ABŞ-dən gələn humanitar yardımı buraxmağa çağırıb[220]. Bu arada Nikolas Maduro ölkə tarixində ən böyük silahlı mülki-hərbi qüvvələrin iştirakı ilə tərbu təlimlərə başlanıldığını elan etdi[230]. Fevralın 10-dan 15-dək keçiriləcək təlimlər zamanı «ölkə ərazisininə mümkün ola biləcək hücum» senarisi işlənəcəkdir[231].

12 fevral Venesuelada mövcud böhranın başlanğıcından etibarən dördüncü etiraz dalğası baş verdi. Paytaxt küçələrinə həm müxalifəti dəstəkləyənlər həm də hazırkı hökuməti dəstəkləyənlər çıxır. Xuan Quaydo edirazların «azad seçkilərin keçirilməsi» elan ediləcəyi günə qədər davam edəcəyini təkrarlayır. Onun çıxışının əsas mövzusu umanitar yardımın ölkəyə buraxılmasdı ilə əlaqəli olur. Hökumət tərəfdarlarının mitinqi Karacasda müxalifət mitinqinin bitməsindən bir neçə saat sonra başladı. Nikolas Maduro Gənclərin Günü münasibətilə təbriklərini vətəndaşlara çatdırdı. Paytaxtdakı vəziyyət ümumən sakit oldu[232].

16 fevral Xuan Quaydo silahlı qüvvələri 8 gün ərzində Milli Asambleyanın tərəfinə keçməyə çağırdı[233].

17 fevral KİV məlumatlarına görə, Venesuelaya istiqamətli ABŞ kursunun formalaşmasında əsas rol oynayan ABŞ senatoru Marko Rubio Kolumbiyanın Kukuta şəhərinə gəlir. Rubio Venesuelaya göndərilən humanitar yardımın qarşısının alınmasını «insanlığa qarşı cinayət adlandırmış» və buna maneə törətməyə çalışacaq Venesuela hərbçilərini «ədalətdən həyatlarının sonuna qədər gizlənə bilməyəcəklərini» bəyan etmişdir[234].

Bu ərəfədə Venesuela hakimiyyəti Xuan Quaydo ilə Avropa dövlətlərinin səfirləri arasında görüşü planlaşdıran Avropa Parlamentinin nümayəndə heyətlərini ölkədən qovmuşdur[235].

18 fevral Venesuela ordusunun beş snayperi Maduro üçün video müraciət edərək bu məsələnin nə qədər davam edə biləcəyi ilə bağlı sual vermişlər. Onlar bəyanatlarında xalqın aclıq çəkdiyini, ordunun «bu korrupsiyalaşmış hökumətə»[236] son verə biləcəyini bildirmişdir.

19 fevral ABŞ Prezidenti Donald Tramp Venesuelada hökuməti dəyişmək üçün «bütün variantların» keçərli olduğunu bildirmiş və ölkənin əsgərlərini müxalifət tərəfinə getməyə çağırmışdır. Dövlət başçısı əks halda bunun hərbçilər üçün «hər şeyin itirilməsi»[237] olacağını bəyan etmişdir.

Elə həmin gün Rusiyanın 20 fevralda Karakasa 300 ton humanitar yardım göndərəcəyi məlum olmuşdur[238]. Braziliya Prezidenti Kair Bolsonardın mətbuat katibi Otaviu Santana du Requ Barrus mətbuat konfransında, Braziliya hökumətinin 23 fevraldan Venesuelaya aparılacaq humanitar yardımla bağlı nazirliklərarası xüsusi bir qrup təşkil olunduğunu bəyan etmişdir. Onun sözlərinə görə Bolsanaru hökuməti əməliyyatı ABŞ-la birgə gerçəkləşdirəcəkdir. Söhbət qida və tibbi məmulatların Boa Vista və Pakaraima yaşayış məntəqələrindəkı toplama mərkəzlərinə göndərilməsindən gedi[239].

Bu vaxt Venesuela hakimiyyəti Niderland krallığına aid olan Aruba, Kyurasao və Bonayre kimi Kiçik Antil arxipelaqına daxil olan adalardan gəmi və təyyarələrlə girişi bağladı.[240].

20 fevral Karacas Beynəlxalq hava limanında Rusiya nümayəndələri, Dünya Səhiyyə Təşkilatının Venesuela Səhiyyə Nazirliyinə göndərdiyi dərman və tibbi avadanlıqları təhvil vermişdir. Venesuelaya 7,5 ton dərman vasitəsi, tibbi alətlər və təchizatla birlikdə təcili yardım dəsti gətirilmişdir. Gələcəkdə də bir çatdırılma planlaşdırılır[241].

21 fevral ABŞ-də Venesuela müxalifətinin nümayəndələri bildirmişlər ki, Venesuelanın bu ölkədəki aktivləri və hesabları, Venesuelanın səfirlik və konsulluqlarının bank hesabları dondurulmuşdur. Vaşinqtonda Venesuela müxalifətinin baş köməkçisi Qustavo Markano Nicolas Maduronun ABŞ-dəki diplomatik korpusunun işini dayandırdığını bildirmişdir. Vaşinqtondakı Venesuela müxalifətinin nümayəndəsi Karlos Vekkio bildirir ki, səfirlikdə olan 56 diplomatdan 11-i Quaydonun tərəfinə keçdiyini təsdiqləmişdir. Onun sözlərinə görə bu diplomatlar müxalifətin maraqları üçün fəaliyyətlərini davam etdirəcəklər. Daha əvvəl, 21 fevralda Venesuelanın BMT-dəki hərbi ataşesi polkovnik Pedro Çirinov Quaydonu dəstəklədiyinni bəyan etmişdir[242].

22 fevral Venesuela konstitusiyasına uyğun olaraq özünü müvəqqəti prezident elan edən Xuan Guaydonun 30 gün ərzində seçkilər keçirməli olduğu müddət bitir[243]. Elə həmin gün Xuan Quaydo öz Twitter səhifəsində ilk "prezidentlik" fərmanını yerləşdirir: «Silahlı Qüvvələrin baş komandanı olaraq, humanitar yardımın Venesuelaya daxil olmasına icazə verirəm və müxtəlif elementlərə əmr edirəm <…> onlar bu sərəncam uyğun şəkildə fəaliyyət göztərsinlər». Quaydo həmçinin humanitar yardımın daxil olması üçün bütün sərhədlərin aşılmasını tələb edir. Elə bu zaman venesuelanın hazır ki prezidenti Braziliya ilə sərhəddi bağlamağı əmr edir[244]. Bundan öncə isə 19 yanvarda isə Quaydonun Karib dənizində yerləşən adalardan humanitar yardımın daxil olmasına ümüid etdiyi sərhədlər də bağlanılır[245].

BMT-nin insan haqları üzrə ali komisarı Michelle Bachelet-in hazırladığı hesabatda bildirilir ki, 2018-ci ildən 2019-cu ilin iyul ayına kimi Venesuelada keçirilmiş xüsusi əməliyyatlar nəticəsində azı 6856 adam öldürülüb. Hesabata görə, həmin əməliyyatları hakimiyyətə sadiq silahlı qruplar və Venesuelanın xüsusi xidməti keçirib. Michelle Bachelet-in sözlərinə görə, onların 5 min nəfərindən çoxu ötən il, 1500 nəfəri isə bu il öldürülüb.[246]

Beynəlxalq reaksiyalar[redaktə | mənbəni redaktə et]

 ABŞ[redaktə | mənbəni redaktə et]

23 yanvar Quaydonun simvolik andiçməsindən bir neçə dəqiqədən sonra ABŞ prezidenti Donald Trump Quaydonu «Venesuela xalqı tərəfindən seçilmiş yeganə nüfuza rəhbərlik edən bir şəxs» kimi tanımışdır[206]. Donald Tramp Maduronu «qeyri legitim» lider adlandırmış və «ABŞ-n bütün diplomatik və iqtisadi yükünü venesuela demokratiyasının bərpasına sərf etməkdə davam edəcəyinə»[200][247] söz vermişdir. Buna cavab olaraq Maduro ABŞ-L bütün diplomatik əlaqələri kəsdiyini bəyan etmiş və amerika dilomatlarını ölkəni 72 saat ərzində tərk etməsini tələb etmişdir[248]

ABŞ administrasiyası dərhal işə keçmiş və Karakasdakı rejimi devrmək məıqsədi ilə böyük beynəlxalq koalisiyanın təşkilinə başlamışdır[132]. 24 yanvar Amerika Dövlətləri Təşkilatınin toplantısında iştirak edən ABŞ-nin dövlət katibi Mayk Pompeo Maduro hökumətini «mənəvi iflas» və «təməlindən qeyri-demokratik» adlandırmışdır[249].

25 yanvar ABŞ dövlət katibi Mayk Pompeo Elliot Abramsı Venesuela koordinasiya siyasəti üzrə xüsusi nümayəndəsi təyin etdiг[250]. ABŞ administrasiyası Venesuela hökumətinin müxalifətə qarşı güc tətbiq edəcəyi təqdirdə Venesuela əlehinə iqtisadi sanksiyaları güçləndirməyə hazır olduqlarını bəyan etmişdir.

27 yanvar ABŞ Dövlət katibi Mayk Pompeo Xuan Quaydonun təyin etdiyi Venesuela hökumətinin müvəqqəti işlər vəkili Karlos Alfredo Vekkonu qəbul etdiklərini bəyan etmişdir[251].

28 yanvar ABŞ prezidentinin Milli Təhlükəsizlik Məsləhətçisi Con Bolton Venesuela dövlət neft şirkəti olan PDVSA qarşı sanksiyalar tətbiq olunacağını açıqladı. Boltonun sözlərinə görə, ABŞ şirkətin 7 milyard dollar dəyərində olan səhmlərinə həbs qoymuşdur. Sanksiyalar Venesuelaya illik ixracı baxımından 11 milyard dollar ziyan vurmuşdur[252]. ABŞ-də qeydiyyatdan keçmiş PDVSA məxsus olan Citgo Petroleum şirkətinə o şərtlə fəaliyyət göstərmək hüququ verilir ki, onlar əldə ilanan gəlirin PDVSA-ya deyil ABŞ-də bloklanmış hesablarda göndərsin. Bundan öncə isə Xuan Quaydo Venesuelaya məxsus xarici səhmlərin qorunması üçün PDVSA neft şirkətinin yeni rəhbərliyinin təşkilinə başladığını elan etmişdir[253].

Latın Amerikası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Amerika Dövlətləri Təşkilatı venesuela müxalifətini dəstəkləyən ilk təşkilatlardan olmuşdur[199]. Müvəqqəti hökumətr başçısı kimi Quaydonu ADT-nın sədri Luis Almarqo və Beynəlxalq Amerika İnkişaf Bankının rəhbəri Luis Alberto Moreno[254] dəstəkləmişdir.

Quaydonunm prezident kimi tanınması Lima qrupu (Argentina, Braziliya, Qayana, Qvatemala, Honduras, Kanada, Kolumbiya, Kosta-Rika, Panama, Paraqvay, Peru, Sent-Lüsiya, Çili) və Ekvador[255][256] tərəfindən dəstəklənmişdir. Lima Qrupunun üzvü olan dövlətlər ilk növbədə Milli asambleyaya dəstək verib və Maduronun ikinci müddətə prezitent seçilməsinin qanuniliyini tanımadılar. 29 yanvar tarixində Perunun xarici işlər naziri Nestor Popolisio müxbirlərə verdiyi müsahibədə «Lima Qrupu olaraq biz Venesuelada vəziyyətə silahlı müdaxiləni dəstəkləmirik»[257] ifadəsini işlətmişdir.

Maduronun tərəfini isə Meksika, Boliviya, Kuba, Uruqvay, Nikaraqua, Salvador[254][258][259][260][261][262][263] dəstəkləmişdir.

Uruqvay və Meksika hakimiyyəti Venesuela böhranında hər iki tərəfini "sülh və demokratik bir həll" tapmağa çağırdı. Bu işdə Venesuela hakimiyyəti və müxalifəti arasında danışıqlarda yardımını təklif etmişdir[254]. Uruqvay Xarici İşlər Nazirliyi 7 fevralda böhranla bağlı Montevideoda beynəlxalq konfransın keçiriləcəyini açıqladı. Venesuela prezidenti Nicolas Maduro bu təşəbbüsü dəstəklədi. 1 fevral Xuan Quaydo Uruqvay və Meksika prezidentləri Tabare Vaskes və Andres Manuel Lopez Obradora məktub göndərərək müxalifətin «yalnız hakimiyyətin qəsb edilməsinə son qoyulacağı, hakimiyyətin qanuni bir şəkildə gerçəkləşdirilməsini təmin edəcəklərini söylədi. Venesuela xalqının nümayəndələri bütün demokratik qüvvələrin qəbul ediləcəyi azad seçkilmiş qüvvələrə ötürüləcəyi» halda prezidentlə danışığa gedəcəklərini bəyan edir. Quaydo Uruqvay və Meksikanı Venesueladakı vəziyyətlə əlaqədar neyral mövqeyindən imtina etməyə çağırdı[264].

ALBA qrupu ölkələri Maduronu dəstəklədi və müxalifəti onu prezident kimi tanımağa çağırdı[179].

 Rusiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rusiya Federasiyası Xarici İşlər Nazirliyi ABŞ-nin mövqeyini kəskin tənqid edir[265][266]. Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Nicolas Maduroya zəng edərək şəxsən «Venesuelanın qanuni hökumətinə dəstək ifadəyini» edir[267]. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi Venesuelada qarşılıqlı anlaşma tapmağa kömək edəcək bütün dövlətlərlə əməkdaşlıq etməyə hazır olduğunu açıqlayır. Xarici İşlər Nazirliyinin açıqlamasında münaqişəyə hərbi müdaxilənin «fəlakətli nəticələrə səbəb olabiləcəyi»[131] vurğulanır.

Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Nikolas Maduro ilə telefonda söhbətində Venesuela hakimiyyətlərinə dəstək verdiyini və respublikanın daxili işlərinə qarışmağın qanunsuz olduğunu bəyan edir[268].

Rusiya xarici işlər nazirinin müavini Sergey Ryabkov «Dost Venesuelanın» Rusiyanın strateji ortağı olaraq daima dəstək verəcəyini qeyd edir. Ryabkov ABŞ-nin Venesuelaya hərbi müdaxiləsini mümkünsüz hesab edərək bunun «fəlakətli bir senariyə» sbəb ola biləcəyi ilə xəbərdar edir[268].

Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin Latın Amerika Departamentinin direktoru A.V. Şetinin RİA Novosti-yə bildirib ki, Rusiya istənilən halda Venesuela hakimiyyəti ilə müxalifət arasında vasitəçilik etməyə hazırdır. Yanvarın 24-də Rusiya Xarici İşlər naziri Sergey Lavrov Rusiyanın Venesuelada bütün siyasi qüvvələrlə, Beynəlxalq oyunçuları ilə əməkdaşlıq etməyə hazır olduğunu bildirib.[268].

«Interfaxa» Rusiyanın Beynəlxalq Əlaqələr Federasiya Şurası Komitəsinin sədri Konstantin Kosaçev bildirib ki «Trampın sonuncu bəyanatları və Venesuelaya qarşı mövcud olan bütün siyasət» Venesuelanın daxili işlərində birbaşa və qeyri-kafi müdaxilədir, Venesuelada baş verənlər dövlətin tamamilə daxili işidir[200].

1 fevral Rusiyanın Xarici İşlər Nazirliyinin Latın Amerika Departamentinin direktoru A.V. Şetininin təşkil etdiyi görüşdə Moskvada akkreditə olunmuş bir sıra Latın Amerikası və Karib hövzəsi ölkələrinin diplomatik missiyasının rəhbərləri ilə Venesuela və onun ətrafında vəziyyətin inkişafına həsr olunmuş müzakirələr aparılmışdır. Yığıncaqda A.V. Şetinin Venesuela işində xaricdən zorla müdaxilənin yolverilməzliyi, sanksiyalar təzyiqinin zərərli olması və bütün problemlərin daxili sülh danışıqları yolu ilə həll etmək üçün Rusiyanın mövqeyini təkrarlayır[269].

 ÇXR[redaktə | mənbəni redaktə et]

Venesuelanın ən böyük kreditoru olan Çin, (Venesuelanın Çinə borcu təxminən 50 milyard dollardır) Xarici İşlər Nazirliyi vastəsi ilə tərəfləri tərəfləri dözümlüklük və «istənilən xarici müdaxiləyə qarşı» çıxmağa, məsələnin sakitlik və konstitusiya çərçivəsində sülh danışıqları yolu ilə çözməyə çağırmışdır[131][270].

1 fevral Çinin Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Qen Şuan ölkəsinin müxtəlif kanallar vasitəsilə, həm Venesuela müxalifəti, həm də mövcud iqtidar rəhbərliyi ilə «danışıqlar prosesini inkişaf etdirmək məqsədilə» sıx əlaqələr saxladığını bəyan edir. Dioplomatın sözlərinə hazırda əsas hədəf belə bir dialoqun formalaşdırılması üçün şərait qurmaqdır. Əvvəllər isə Qen Şuan Çinin Nikolas Maduronu Venesuelanın qanuni prezidenti olduğunu tanıdığını bildirmiş və ölkənin daxili işlərinə xarici müdaxiləyə qarşı olduqlarını bəyan etmişdir[271].

 Ukrayna[redaktə | mənbəni redaktə et]

24 yanvar Ukrayna Xarici İşlər Nazirliyi Venesuelanın Milli Assambleyasını dəstəklədiyini bəyan etdi[272]

4 fevral Ukrayna Quadonu Venesuela hökumətinin qanuni rəhbəri - Milli Asambleya və demokratik müxalifət lideri kimi tanıdı[273].

 Fələstin[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fələstin Prezidenti Mahmud Abbas Əddis-Əbəbədə keçirilən Afrika İttifaqının toplantısında ABŞ Venesuelanın daxili işlərinə qarışmamalıdır bəyanatını verir[274]

Digər ölkələr[redaktə | mənbəni redaktə et]

Maduronu həmçinin Belarus, İran, Suriya, Türkiyə[275] və KXDR[276] hökumətləri dəstəkləmişdir.

27 yanvar İsrail Quaydonu Venesuelanın yeni dövlət başçısı kimi tanıdıqlarını bəyan edir[277].

28 yanvar Avstraliya Xuan Quaydonu Venesuelanın müvəqqəti prezidenti kimi tanıyır[278].

 Avropa İttifaqı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Avropa Şurasının sədri Donald Tusk «bütün Avropanın Venesuelanın demokratik qüvvələrinə dəstək verəcəyinə» ümid bəslədiyini bildirir. Onun sözlərinə görə Milli Asambleya Nikolas Madurodan fərqli olaraq «Venesuela vətəndaşlarından demokratik bir mandata malikdir». İspaniyanın Xarici İşlər Naziri Jozep Borrel Avropa İttifaqını Venesuelada vəziyyətlə əlaqədar olaraq «hərəkətin birliyini qorumağa» çağırdı[254].

25 yanvar Bloomberg agentliyinin məlumatına görə İngiltərə Bankı Amerika rəhbərliyinin müraciətindən sonra, Nikolas Maduro hökumətinin 1,2 milyard dollarlıq qızıl rezervinin qaytarılması istəyindən imtina etmişdir. Agentliyin verdiyi məlumata görə, ABŞ səlahiyyətliləri Maduronun Venesuelanın xarici səhmlərinə əlçatarlığı önləməklə Xuan Quydoya yardım etmək istəyirlər[279].

26 yanvar Almaniya, Fransa, İspaniya və Böyük Britaniya Maduroya səkkiz gün ərzində yeni bir prezident seçkiləri çağırmaq üçün ultimatum vermiş, əks halda Xuan Quaydonu Venesuelanın müvəqqəti prezidenti kimi tanıyacaqlarını bəyan etmişlər. Avropa İttifaqının daxili işlər üzrə nümayəndəsi Federika Maqerini Maduronun yaxın günlərdə növbədən kənar seçkilərə getçməyəcəyi halda Xuan Quaydonu qanuni prezident kimi tanıyacaqlarını bəyan edir. Maduro bu ultimatumu rədd etmişdir[277][280].

31 yanvar Avropa Parlamenti Xuan Quaydonu «yeni azad və şəffaf seçkilər» keçirilənə qədər prezident vəzifəsini icra edən şəxs olaraq tanıyır. Federina Maqerini bütün Avropa ölkələrini Quaydoya dəstək verməyə çağırdı. Onun çıxışında Nikolas Maduro 2018-ci il mayın 20-də keçirilən seçkilərdə beynəlxalq demokratik standartların pozulması fonundaprezident seçilməsi vuyrğulanır. Eyni zamanda qətnamədə Avropa Birliyinin «bu ölkədəki böhranı şiddətlə həll etmək üçün hər hansı təklif və ya cəhdləri rədd etməsi»[281] vurğulanır. Avropa Parlamentinin qərarları hüquqi cəhətdən məcburi deyildir. Onlar Aİ-nın, Avropa Şurasının və hətta Avropa Komissiyasının üzv dövlətləri üçün məcburi deyilsayılmır. Avropa İttifaqı ölkələri daxili siyasətində məsuldur və ümumi qərar qəbul etmək üçün onların tamamilə yekdilliyi tələb olunur[282].

Aİ Xarici İşlər Nazirliyinin Buxaresdəki bir yığıncaqda Xuan quaydonun müvəqqəti ptezident kimi tanınması ilə əlaqədar səsvermədə İtaliyanın əlehinə olması ilə ümumi bir fikir əldə edə bilmədi. Bu baxımdan 28 Aİ ölkəsindən hər birinin ayrı-ayrılıqda bunu etməsi qərara alındı. Nazirlər toplantısında Venesuela ilə başlı əlaqə qrupu təşkil olundu. İtaliya hökumətinin əksəriyyəti «Liqa» və «5 ulduz hərəkətı» partiyalarının üzvü olduğundan Venesuelada vəziyyətlə bağlı müxtəlif mövqelər sərgiləyirlər. «Hərəkat» partiyası düşünür ki, Guaydonun tanınması başqa bir ölkənin daxili işlərinə müdaxilə etməmək prinsipini pozur. «Liqa» partiyası isə Maduronu «vaxtı bitmiş tiran» adlandırır. İtaliya Baş naziri Cuzeppe Contenin son rəsmi bəyanatında Nicolas Maduro növbəti dövr üçün yenidən prezident seçilməsi ilə nəticələnən seçkini tanımadıqlarını və yeni bir prezident seçkilərinin təşkilinin mütləq olmasını vurğulamışdır[283].

4 fevral Avstriya, Böyük Britaniya, Almaniya, Danimarka İspaniya, Latviya, Niderland, Portuqaliya, Fransa və İsveçrə 8 günlük ultimatumun sonunda Qauydonu Venesuelanın müvəqqəti prezidenti olaraq tanıdıqlarını bəyan etmişdir[284][285].

7 fevral Avropa Birliyi və Uruqvay Venesuela böhranını həll etmək üçün əlaqə qrupunun ilk toplantısını Montevideoda keçirəcək. Toplantıya Avropa İttifaqının nümayəndələri və birliyinin səkkiz ölkəsi də qatılacaqdır: İtaliya, Böyük Britaniya, Almaniya, İspaniya, Fransa, Niderland, Portuqaliya və İsveçrə. Bundan əlavə qrupa dörd Latın Amerikası ölkəsi daxildir: Boliviya, Kosta-Rika, Uruqvay və Ekvador[286]

Beynəlxalq Əlaqə Qrupunun görüşündən sonra Avropa İttifaqının xarici işlər və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi Federika Moqerini sonuncu mətbuat konfransında bildirib ki, Venesuela ilə bağlı Beynəlxalq Əlaqə Qrupu ölkədə yeni prezident seçkilərinin keçirilməsi üçün və humanitar yardımın vaxtında çatdırılmasına zəmanət verəcək: «Venesuelada böhran yalnız venesuelalıların özləri tərəfindən hərbi müdaxilə etmədən, yalnız sülh, siyasi və demokratik vasitələrlə, azad seçki yolu ilə həll edilə bilər»[287].

24 fevral İspaniyanın Xarici İşlər Naziri Joze Borrel İspaniyanın Venesueladakı vəziyyətlə əlaqədar xarici ölkələr tərəfindən hərbi müdaxiləni dəstəkləməyəcəyini barədə xəbərdarlıq etmişdir: «Biz aydın şəkildə xəbərdar etdik ki, Venesueladakı vəziyyətlə bağlı heç bir xarici hərbi müdaxiləni qətiyyətlə dəstəkləməyəcəyik və bu addını qınayacağıq. Hansı ki, ümid edirik baş verməyəcək.»[288].

BMT Təhlükəsizlik Şurasının yığıncağı[redaktə | mənbəni redaktə et]

26 yanvar tarixində Rusiyanın etirazlarına baxmayaraq Amerika Birləşmiş Ştatların təşəbbüsü ilə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası təcili toplantısı keçirildi. Bu toplantı yalnız xarici siyasət səviyyəsində qütbləşməyə gətirib çıxardı. Rusiya rəhbərliyi böhranı danışıqlar yolu ilə həll etmək və onun beynəlmiləlləşdirilməsinin qarşısını almaq cəhdlərinə baxmayaraq, prezident Nikolas Maduroya xarici təzyiq artmaqda davam edir[132].

BMT Təhlükəsizlik Şurasının toplantısında iştirak edən Avropa İttifaqı «beynəlxalq demokratik standartlara və Venesuela Konstitusiyasında nəzərdə tutulmuş qaydada azad, şəffaf və etibarlı prezident seçkiləri keçirilməsinə» çağırış etdi. Bəyanatda deyilir ki, əgər səkkiz gündə yeni seçkilər açıqlanmazsa, Avropanın aparıcı ölkələri Xuan Quaydonu Venesuelanın müvəqqəti dövlət başçısı kimi tanıyacaqlarını qeyd edirlər[132].

Rusiya nümayəndəsi BMT-dəki Vasili Nebenzya Quaydoya xarici dəstəyi beynəlxalq qanunun pozduğunu və «birbaşa qan tökülməsinə aparan yol» olduğunu bəyan edir[289]. O, həmçinin ABŞ administrasiyasını BMT Təhlükəsizlik Şurasını «özünü çirkin oyunlarına» cəlb etməkdə ittiham edib. Rusiyanın mövqeyi böhranın ölkə daxili dialoqla çözülməsidir. Hansı ki, Təhlükəsizlik Şurasının fövqəladə toplantısının keçirilməsinin də yeganə məqsədi Venesuelada sabitliyin davam etməsinə nail olmaqdır[132]. Maduronu həmçinin Çin, Meksika və Türkiyədə dəstəkləmişdir[289]

ABŞ dövlət katibi Mayk Pompeo çıxışında, Rusiya və Çinini «yıxılmaqda olan rejimi dəstəkləməkdə» günahlandırdı və beynəlxalq ictimaiyyəti qərar verməyə çağırdı: «Hər bir ölkənin tərəf seçmə vaxtı gəldi <…> siz ya azadlıq qüvvələrinin tərəfində olacaqsınız, ya da şiddətin və Maduro liqasının yanında». Pompeo da müttəfiqlərini Maduroya və onun rejiminə maddi dəstək verməməyə çağırdı[132][277]. Buna cavab olaraq Rusiya nümayəndəsi, ABŞ-ni Maduroya qarşı razılaşma təşkil etməsində günahlandırdı[289].

BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclasının ardınca məlum olur ki, 2018-ci ilin dekabrında Quaydo ABŞ, Braziliya və Kolumbiyada olmuş, Venesuelada kütləvi müxalifət nümayişləri strategiyası haqqında bu ölkələrin rəhbərliyinə məlumat vermiş və məsləhətləşmələr aparmışdır. Quaydonun özünü Venesuela Konstitusiyasının müddəaları əsasında prezident elan etməsi qərarı, ABŞ vitse-prezidenti ilə telefon danışığından sonra qəbul edilmişdir[277][290].

İctimai fikir[redaktə | mənbəni redaktə et]

Venesuelada Hercon tərəfindən aparılan 1000 qeydiyyatdan keçmiş seçicinin telefonla sorğusunun nəticəsi olaraq, respondentlərin 79,9 faizi Maduronun istefası ilə razılaşmışdır. Milli Asambleyaya gəldikdə isə respondentlərin 68,8 % onun işini müsbət, 15,6 % mənfi olaraq qiymətləndirmişdir. Onlardan Quaydonun Milli Asambleyada müvəqqəti prezident səlahiyyətlərini öz üzərinə götürməsi ilə razısınızmı soruşulduqda, 68,6 % razılaşdığı halda, 19,4 % əlehinə olduğunu bildirmişdir[291].

Meganalisis tərəfindən 19 - 20 yanvar tarixlərində 900 nəfərlə apardığı sorğunun nəticələrinə görə 81,4 % Quaydonun 23 yanvarda and içərək səlahiyyətləri öz üzərinə götürəcəyinə inandığını ümid etmişdir. Üstəlik 84,2 % respondent Maduronun yerinə Quaydonun keçid hökumətini dəstəklədiyini bildirmişdir[292].

Venesuelada 24 - 25 yanvar 2019-cu ildə aparılan sorğuya əsasən respondentlərin 83,7 % Quaydonu prezident kimi tanımış, 11,4 % fikirində tərəddüt etmiş, 4,8 % isə Maduronu prezident hesab etmişdir[293].

İnternetin bloklanması[redaktə | mənbəni redaktə et]

border=none Əsas məqalə: Venesuelada Vikipediyanın bloklanması

Bəzi mənbələr bloklanmanın 11 yanvar 2019-cu il tarixindən başladığını bildirir. Buna səbəb isə vikipediyanın ispan dilli versiyasında Nikolas Maduro, Xuan Quaydo, «Venesuela Prezidenti» və «Venesuela Prezidentlərinin siyahısı» məqalələrində baş vermiş redaktə müharibəsi sonucunda ortaya çıxmışdır. Nəticədə redaktə müharibəsi 2 saat davam etmiş və eyni məqaləyə 37 dəyişiklik həyata keçirilmişdir[294][295][296].

Venesuela qeyri-hökumət təşkilatları həmçinin Instagram, Twitter və YouTube kanallarına girişin bloklandığını bildirir[297].

Rusiyanın Maduroya dəstəyi[redaktə | mənbəni redaktə et]

25 yanvar 2019-cu ildə Reuters agentliyi qeyri-rəsmi Rusiyadan olan mənbəyə əsaslanaraq[298] Maduronu qorumaq məqsədi ilə keçmiş rus hərbi qulluqçulardan ibarət olan[299][300] «Vaqner qrupu»[301] nu Venesuelaya göndərildiyini xəbər vermişdir. Mənbə[302] 400 nəfərdən ibarət olan bir qrupdan bəhs edir[303]. Rusiyanın Venesueladakı səfiri Vladimir Zaemski ölkədə Rusiya xüsusi hərbi şirkətlərinin olması barədə məlumatları «Yalan xəbər» olaraq adlandırır[298]. Rusiya və Venesueladan olan rəsmi şəxslər isə müxtəlif mətbuatdan aydınlaşdırılma istəmiş, bu ehtimalları da rədd etmişlər[304][305][306].

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ ""Es poco conveniente que países democráticos rompan relaciones con Venezuela", dice Ligia Bolívar". EC. 15 April 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 January 2019.
  2. ↑ "Líderes opositores guardan silencio en medio del "tira y encoge" de Guaidó como Presidente". EC. 12 January 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 January 2019.
  3. ↑ 1 2 Wyss, Jim. "Lima Group says it won't recognize Maduro's new term as president of Venezuela". Miami Herald (ingilis). 4 January 2019. 19 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 January 2019.
  4. ↑ 1 2 "Comité de Acreedores de Venezuela asegura que no negociará con el "régimen actual"". Efecto Cocuyo (ispan). 15 April 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 January 2019.
  5. ↑ "Monseñor Ovidio Pérez Morales: La Iglesia venezolana declara ilegítimo al régimen comunista y respalda a la AN". La Patilla (ispan). 15 January 2019. 9 October 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2019.
  6. ↑ "Fedecámaras no puede convalidar un "gobierno cuestionado por su legitimidad de origen"". EC. 15 April 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 January 2019.
  7. ↑ "Frente Institucional de militares retirados anuncia su apoyo irrestricto a Juan Guaidó (Comunicado)". La Patilla (ispan). 13 January 2019. 9 October 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2019.
  8. ↑ "Juan Guaidó y FAVL afinan agenda única para movilización del 23Ene". Analitica (Spanish). 12 January 2019. 29 September 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 January 2019.
  9. ↑ "Statement on Venezuela" (ingilis). Government of Australia. 28 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 January 2019. Australia recognises and supports the President of the National Assembly, Juan Guaidó, in assuming the position of interim president
  10. ↑ Rama, Edi. "#Albania recognizes Juan Guaidó as the Interim President of Venezuela. On behalf of the people of #Albania I wish to @JGuaido and the brave venezuelans to succeed in getting rid of the illegitimate power that has turned their country in a hell for its own people #VenezuelaLibre". Twitter. 24 January 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 January 2019.
  11. ↑ 1 2 Morina, Die. "US Balkan Allies Recognise New Venezuela President". www.Balkaninsight.com. Balkaninsight. 3 February 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  12. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-01-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-07.
  13. ↑ "Sobre la situación en Venezuela: 10 de enero / Comunicado del Gobierno argentino - Ministerio de Relaciones Exteriores y Culto". www.cancilleria.gob.ar. 13 January 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 January 2019.
  14. ↑ "Statement on Venezuela". Department of Foreign Affairs and Trade (ingilis). Government of Australia. 28 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 January 2019. Australia recognises and supports the President of the National Assembly, Juan Guaidó, in assuming the position of interim president
  15. ↑ "Austria recognizes Guaido as interim president of Venezuela: Kurz". Reuters. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  16. ↑ Kurz, Sebastian. "El régimen de #Maduro se ha negado hasta la fecha a aceptar unas elecciones presidenciales libres y justas. Por este motivo, consideramos desde este momento al Presidente @jguaido como Presidente interino legítimo de conformidad con la Constitución venezolana" (Spanish). twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 February 2019.
  17. ↑ 1 2 3 4 "CARICOM remains divided on Venezuela - St. Lucia News Online". St. Lucia News Online (ingilis). 11 January 2019. 15 April 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 January 2019.
  18. ↑ Reynders, Didier. "We steunen @jguaido in zijn opdracht om vrije en transparante verkiezingen te organiseren, zodat de bevolking zich vrij kan uitspreken en zodat er in #Venezuela verzoening kan komen. We steunen de contactgroep, opgericht met de #EU, in deze overgangsperiode" (Dutch). Twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  19. ↑ "Brasil reconoce a Juan Guaidó como presidente interino de Venezuela". Diario Gestíon. 12 January 2019. 27 March 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 January 2019.
  20. ↑ Hunt, Jeremy. "Nicolas Maduro has not called Presidential elections within 8 day limit we have set. So UK alongside European allies now recognises @jguaido as interim constitutional president until credible elections can be held. Let's hope this takes us closer to ending humanitarian crisis". twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 February 2019.
  21. ↑ 1 2 3 4 5 "EU countries recognise Juan Guaidó as interim Venezuelan leader". The Guardian (English). 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019. European countries including Spain, France, the UK, Sweden and Denmark have recognised Juan Guaidó as interim president of Venezuela in a coordinated move made after a deadline for Nicolás Maduro to call presidential elections expired.
  22. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Ministry of Foreign Affairs Poland. "Joint declaration on #Venezuela". twitter. 4 February 2019. 10 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 February 2019.
  23. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-01-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-07.
  24. ↑ Zaharieva, Ekaterina. "Today the #Bulgarian government decided to officially support and accept @jguaido as acting President of #Venezuela. We need a new democratic presidential vote. Committed to the better future of the people of 🇻🇪. Looking forward to the first meeting of the EU-driven #ContactGroup". Twitter. 6 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 February 2019.
  25. ↑ 1 2 3 4 5 6 Trujillo, Carlos. "Permanent Council Approves Resolution to Not Recognize the Legitimacy of the Maduro Regime". U.S. Mission to the Organization of American States (ingilis). 10 January 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2019.
  26. ↑ "Sistema de Noticias-Cancillería Guatemala". Ministry of Foreign Affairs of Guatemala. Government of Guatemala. 13 January 2019. 16 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2019.
  27. ↑ "Alemania aboga por restaurar el Parlamento en Venezuela". Deutsche Welle (ispan). 7 January 2019. 16 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2019.
  28. ↑ MVEP/MFEA. "RH podupire demokratski izabrana tijela Venezuele i pridružuje se zemljama članicama EU u izjavi. U skladu s Ustavom potrebno je provesti slobodne, pravedne i demokratske predsjedničke izbore" (Croatian). Twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  29. ↑ Ministry of Foreign Affairs Poland. "Phone call between FMs #Czaputowicz and Roberto Ampuero Espinoza...The chief of Polish diplomacy told that in view of Nicolas Maduro's ailure to call early presidential elections, Poland intended to recognize @jguaido, as..interim president". Twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  30. ↑ Petříček, Tomáš. "I welcome that the Government of the Czech Republic recognizes Juan #Guaidó as Interim President of #Venezuela who should lead his country to the democratic elections". Twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  31. ↑ Estonian MFA. "Estonia recognises Juan Guaidó as the Interim President of #Venezuela, people of Venezuela have inalienable right to freely & democratically choose their leaders and to decide about their own future. We expect @jguaido to call for new, free and fair presidential elections". Twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  32. ↑ ulkoministeriö(Ministry for Foreign Affairs of Finland). "FM #Soini: To support the constitutional process in Venezuela, Finland supports Guaido as interim President of Venezuela". Twitter. 4 February 2019. 10 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  33. ↑ "Comunicado" (PDF). Secretary of Foreign Affairs and International Cooperation. Government of Honduras. 10 January 2019. 17 January 2019 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2019.
  34. ↑ "Georgia Questions Legitimacy of Nicolas Maduro as President of Venezuela". Georgia Today. 11 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 January 2019.
  35. ↑ "Mamuka Bakhtadze: Georgia recognizes Juan Guaido as Interim President of Venezuela and supports courageous people of Venezuela in their fight for democracy". 1TV. 24 January 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 January 2019.
  36. ↑ Bakhtadze, Mamuka. "🇬🇪 recognizes @jguaido as Interim President of #Venezuela. We express hope that @AsambleaVE will establish a transitional government, prepare free & fair elections & ensure peaceful transition of power. 🇬🇪 supports the courageous people of Venezuela in their fight for democracy". twitter. 24 January 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 February 2019.
  37. ↑ 1 2 Hanke, Jakob; von der Burchard, Hans. "Brussels caught off-guard by Venezuela's political turmoil". POLITICO (ingilis). 24 January 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 January 2019.
  38. ↑ "The Latest". The Tribune (ingilis). 24 January 2019. 28 January 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 January 2019.
  39. ↑ W, Christian. "International News in Brief: Denmark backs Venezuelan opposition in wake of coup attempt – The Post". CPH Post (ingilis). 24 January 2019. 20 May 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 January 2019.
  40. ↑ Samuelsen, Anders. "Denmark recognises the President of the National Assembly @jguaido as the interim President of #Venezuela until new free and democratic elections take place. Applaud similar statements from key EU partners. Important EU statement coming up #dkpol". twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 February 2019.
  41. ↑ "Доминиканская Республика поддержит Хуана Гуайдо на заседании ОАГ по Венесуэле". ТАСС. 28 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 January 2019.
  42. ↑ "Israel recognizes Guaido as leader of Venezuela". Reuters (ingilis). 27 January 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 January 2019. 'Israel joins the United States, Canada, most of the countries of Latin America and countries in Europe in recognizing the new leadership in Venezuela,' said Prime Minister Benjamin Netanyahu in a statement.
  43. ↑ PM of Israel. "Israel joins the United States, Canada, most of the countries of Latin America and countries in Europe in recognizing the new leadership in Venezuela". twitter. 27 January 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 February 2019.
  44. ↑ Sanchez, Pedro. "Reconozco como presidente encargado de Venezuela a @jguaido, con un horizonte claro: la convocatoria de elecciones presidenciales libres, democráticas, con garantías y sin exclusiones. No daré ni un paso atrás. Por la libertad, la democracia y la concordia en #Venezuela" (Spanish). 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 February 2019.
  45. ↑ Þór, Guðlaugur. "Iceland supports @jguaido as the Interim President of Venezuela. Free and fair elections should now be called and the will of the people respected". Twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  46. ↑ Irish Foreign Ministry. "Tánaiste @simoncoveney announces Ireland's support for Mr. Juan Guaidó. Full statement available at." Twitter. 6 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 February 2019.
  47. ↑ "Италия не признала самопровозглашенного президента Венесуэлы (Italy does not recognize the self-proclaimed president of Venezuela)". ВЗГЛЯД (rus). 1 February 2019. 15 May 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 February 2019. Italy does not recognize the self-proclaimed Venezuelan President Juan Guaydo as the head of the Bolivarian Republic, Italian Deputy Foreign Minister Manlio Di Stefano said. ... On Wednesday, Italian Foreign Minister Enzo Moavero Milanese announced that the country fully shares the EU position. He also called for a "free and transparent" presidential election. The foreign ministers of the EU countries did not make a general decision on recognizing Guaydo, stating that this step can be taken by each of the 28 EU countries separately, TASS reports .
  48. ↑ Wallstroem, Margot. "Sweden supports and acknowledges Juan Guaidó as the Interim President of Venezuela, in accordance with the country's constitution, free and fair elections should now be called". twitter. 4 February 2019. 10 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 February 2019.
  49. ↑ "Canada rejects the Maduro regime's illegitimate mandate in Venezuela". Global Affairs Canada. Government of Canada. 10 January 2019. 12 May 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2019.
  50. ↑ "Juan Guaidó se declara presidente da venezuela e tem apoio do brasil". VEJA. 12 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 January 2019.
  51. ↑ "Ministerio de Relaciones Exteriores y Culto". Ministry of Foreign Affairs and Culture of Costa Rica. Government of Costa Rica. 13 January 2019. 7 May 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2019.
  52. ↑ "Comunicado Oficial". Ministry of Foreign Affairs of Panama. Government of Panama. 12 January 2019. 23 January 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2019.
  53. ↑ Rinkēvičs, Edgars. "Latvia recognises and supports Mr. Juan Guaidó, President of the democratically elected National Assembly, as President ad interim of #Venezuela. We call for free, fair and democratic presidential elections @jguaido". Twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  54. ↑ Linkevicius, Linas. "#Lithuania joins other #EU MS in supporting & acknowledging @jguaido, President of @AsambleaVE, as VZ President ad interim. We expect free & democratic elections, strongly support ICG, initiated by EU. Democracy & rule of law in #Venezuela must be restored, human rights protected". Twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  55. ↑ MFA Luxembourg. "Jean #Asselborn: like most #EU partners #Luxembourg recognizes the President of the democratically elected National Assembly Juan #Guaidó as interim President of #Venezuela with the authority to implement process leading to free, fair & democratic presidential elections @jguaido". Twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  56. ↑ Dimitrov, Nikola. "The Republic of Macedonia, in line with its European partners, supports and considers the President of the Venezuelan Assembly, @jguaido as Interim President, in accordance with the Constitution, in order to organize free, fair and democratic presidential elections". Twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  57. ↑ Government of Malta. "STATEMENT BY THE GOVERNMENT OF MALTA". Government of Malta. 5 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 February 2019.
  58. ↑ "Montenegro supports the position of European partners on the need for holding free and democratic elections in Venezuela". MVP(Ministry of Foreign Affairs). 6 February 2019. 7 February 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 February 2019.
  59. ↑ Blok, Stef. "The eight-day period to call for free democratic and transparent elections in Venezuela expired today. The Kingdom of the Netherlands recognizes @jguaido as interim-President of Venezuela. We want freedom and democracy to return to Venezuela asap". Twitter. 4 February 2019. 12 November 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  60. ↑ "Paraguay cuts diplomatic ties with Venezuela after Maduro sworn in". Reuters. 10 January 2019. 23 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 January 2019.
  61. ↑ Ministry of Foreign Affairs Poland. "Phone call between FMs #Czaputowicz and Roberto Ampuero Espinoza...The chief of Polish diplomacy told that in view of Nicolas Maduro's failure to call early presidential elections, Poland intended to recognize @jguaido, as..interim president". Twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  62. ↑ "Medidas adoptadas por el Gobierno del Perú ante el inicio del ilegítimo periodo presidencial de Nicolás Maduro". Ministry of Foreign Affairs of Peru (ispan). Government of Peru. 10 January 2019. 20 May 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2019.
  63. ↑ RepúblicaPortuguesa. "more Portugal reconhece Juan Guaidó como Presidente interino da Venezuela em declaração do Ministro dos @ nestrangeiro_pt" (Portuguese). Twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  64. ↑ "Rosselló recognizes Juan Guaidó as interim president of Venezuela". Primera Hora. 18 January 2019. 17 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 January 2019.
  65. ↑ "E.UU. recuerda que no reconoce toma de posesión de Maduro". EC. 15 April 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 January 2019.
  66. ↑ "Відповідь Речниці МЗС України Катерини Зеленко для ЗМІ щодо політичної кризи у Венесуелі". 7 February 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  67. ↑ "MFA: Ukraine backs Venezuelan opposition leader". www.unian.info (ingilis). 7 February 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  68. ↑ "Wall Street Journal: Juan Guaidó recognized as Venezuela's president by major EU countries". Wall Street Journal. 4 February 2019. 15 February 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019 – Kyiv Post vasitəsilə.
  69. ↑ Macron, Emmanuel. "Les Vénézuéliens ont le droit de s'exprimer librement et démocratiquement. La France reconnaît @jguaido comme « président en charge » pour mettre en œuvre un processus électoral. Nous soutenons le Groupe de contact, créé avec l'UE, dans cette période de transition" (French). twitter. 4 February 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 February 2019.
  70. ↑ Long, Gideon. "Venezuela's opposition vows to help end Maduro's rule". Financial Times (ingilis). 13 January 2019. 16 December 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2019. Sebastián Piñera, Chile’s president, agreed: 'Chile does not recognise the regime of Nicolás Maduro . . . We give our full support to the National Assembly . . . and its new head Juan Guaidó.' (#invalid_param_val)
  71. ↑ "Hungary supports the Spanish People's Party's position with relation to Venezuela". Website of the Hungarian Government. 31 January 2019. 11 August 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 January 2019.
  72. ↑ "Japón lamenta investidura de Maduro y Honduras también se pronuncia - Efecto Cocuyo". efectococuyo.com. 2019-04-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-01.
  73. ↑ Ministry of Foreign Affairs, ROC (Taiwan) [MOFA_Taiwan]. "#Taiwan stands with the forces of freedom. We're keeping a close eye on the situation in #Venezuela & are willing & able to provide humanitarian assistance. It's imperative democratic order is restored & the people can enjoy freedom & a swift return to normal life" (Tweet). 27 January 2019. İstifadə tarixi: 28 January 2019.
  74. ↑ "Kosovo recognises Venezuela opposition leader as president". www.gazetaexpress.com. 2019-01-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-07.
  75. ↑ Pacolli, Behgjet. "We refute the statements of the so-called Ambassador of Venezuela in Belgrade who served the regime of Maduro. Kosovo recognized @jguaido as the legitimate Interim President of #Venezuela and we welcome the increasing number of countries that have taken this stance". twitter. 4 February 2019. 25 February 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 February 2019.
  76. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Ветви государственной власти Венесуэлы поддерживают президента Мадуро". 2019-01-25. 2019-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-26.
  77. ↑ "Maduro Receives Support from Governments and Social Movements in the". prensa-latina.cu. 2019-01-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-01.
  78. ↑ "Hezbollah condemns US interference in Venezuela". Middle East Monitor. 26 January 2019. 10 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 January 2019.
  79. ↑ Charles, Mathew. "ELN interview: Colombian Marxist guerrillas 'will fight' US troops if they invade Venezuela". The Telegraph. 2 February 2019. 4 April 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 February 2019.
  80. ↑ "Телефонный разговор с Президентом Венесуэлы Николасом Мадуро". Пресс-служба Президента Республики Беларусь. 27 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 January 2019.
  81. ↑ "Lukashenko calls for peaceful settlement in Venezuela". Belarus Telegraphic Agency. 28 January 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 January 2019.
  82. ↑ "Lukashenka backs Maduro after hesitation". BelaPAN. 29 January 2019. 26 February 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 January 2019.
  83. ↑ "Bolivia's Morales reaffirms backing for Venezuela's Maduro". Reuters (ingilis). 23 January 2019. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 January 2019. Bolivia’s leftist President Evo Morales affirmed his long-standing alliance with President Nicolas Maduro ... 'Our solidarity with the Venezuelan people and our brother Nicolas Maduro, in these decisive hours in which the claws of imperialism seek again to mortally wound the democracy and self-determination of the peoples of South America,' Morales said in the tweet.
  84. ↑ "PM warns against foreign interference". Khmer Times. 27 January 2019. 7 June 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 January 2019.
  85. ↑ "Iran's Defense Minister in Venezuela for Maduro Inauguration, Bilateral Ties". Tasnim News Agency. 14 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 January 2019.
  86. ↑ 1 2 3 4 "Nicolás Maduro desafía a Occidente aferrado a China y Rusia y busca el apoyo de México" [Nicolás Maduro challenges the West, clinging to China and Russia and seeks the support of Mexico]. El País (Spanish). 11 yanvar 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 yanvar 2019.
  87. ↑ "El Salvador defendió a Maduro ante la OEA". elmundo.sv. 24 May 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 January 2019.
  88. ↑ "Asamblea de El Salvador desconoce a Maduro y respalda a Guaidó en Venezuela". El Mundo. 25 January 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 January 2019.
  89. ↑ "El Salvador expresa su apoyo a Nicolás Maduro". Efecto Cocuyo. 26 January 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 January 2019.
  90. ↑ Rapoza, Kenneth. "Venezuela's Great Depression: Opposition Gets More Aggressive Against Maduro". Forbes (ingilis). 15 January 2019. 16 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 January 2019.
  91. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-01.
  92. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-01-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-07.
  93. ↑ "Prime Minister attends Venezuelan President Maduro's inauguration". St Kitts & Nevis Observer (ingilis). 11 January 2019. 9 July 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 January 2019.
  94. ↑ "BILATERAL ISSUES WITH FOREIGN COUNTRIES". mfa.gov.rs. 28 January 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 January 2019.
  95. ↑ Bernal, Rafael. "Maduro starts new term in Venezuela facing US sanctions, lack of legitimacy abroad". The Hill (ingilis). 10 January 2019. 18 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 January 2019.
  96. ↑ Christopher, Peter. "Local Venezuelans wary of T&T's support of Maduro". Trinidad & Tobago Guardian (ingilis). 11 January 2019. 15 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 January 2019.
  97. ↑ "Manifesto of Solidarity with United Socialist Party of Venezuela". PDGE Guinea Ecuatorial. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 January 2019.
  98. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-04-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-01.
  99. ↑ "President Cyril Ramaphosa congratulates President of Venezuela on his inauguration | South African Government". Government of South Africa. 13 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 January 2019.
  100. ↑ "Statement by Ambassador Jerry Matjila, Permanent Representative of South Africa to the United Nations during the UN Security Council Meeting on Venezuela, 26 January 2019". Government of South Africa. 11 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  101. ↑ "North Korea throws support behind Venezuela's Maduro regime". UPI. 1 February 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 January 2019.
  102. ↑ 1 2 "Maduro v Guaido: Who is backing whom amid crisis in Venezuela". The Straits Times. 28 January 2019. 10 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 February 2019.
  103. ↑ "Regional powers recognise Maduro opponent as interim president". Al Jazeera. 29 January 2019. 18 September 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 January 2019.
  104. ↑ "Canciller uruguayo asegura que presidencia de Maduro es legítima". Noticieros Televisa (ispan). 2019-02-12. 2019-08-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-13.
  105. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-01-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-01.
  106. ↑ "Osetia del Sur y Abjasia, los desconocidos "países" invitados a la toma de poder de Nicolás Maduro en Venezuela" [South Ossetia and Abkhazia, the unknown "countries" invited to the inauguration of Nicolás Maduro in Venezuela]. Emol (Spanish). 10 January 2019. 12 October 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 February 2019.
  107. ↑ "Venezuela and Palestine reaffirm ties of cooperation and brotherhood • Ministerio del Poder Popular para Relaciones Exteriores". 11 January 2019. 26 March 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 February 2019.
  108. ↑ "Western Sahara: Sahrawi Delegation Participates in Inauguration of Venezuelan President". 14 January 2019. 9 July 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 February 2019 – AllAfrica vasitəsilə.
  109. ↑ "Osetia del Sur, el desconocido país sin reconocimiento que apoya a Venezuela". www.lanacion.com.ar. 10 January 2019. 10 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 February 2019.
  110. ↑ "UN political chief calls for dialogue to ease tensions in Venezuela; Security Council divided over path to end crisis". UN News. 20 February 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 January 2019.
  111. ↑ "CARICOM on Venezuela: Non-interference, facilitate dialogue". Trindad and Tobago Guardian. 24 January 2019. 17 October 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 January 2019.
  112. ↑ "Jamaica Observer Limited". Jamaica Observer. 2020-11-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-08.
  113. ↑ "Armenia follows developments in Venezuela, hopes for peaceful solution: MFA spokesperson". Aysor. 2021-01-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-08.
  114. ↑ Writer, Staff. "CARICOM optimistic of peaceful solution to Venezuelan crisis". Barbados Today Newspaper. 29 January 2019. 10 December 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019. St Kitts-Nevis, Trinidad and Tobago, Antigua and Barbuda, Barbados, and Belize abstained during the vote while Grenada was not present. (#invalid_param_val)
  115. ↑ "Prime Minister Barrow speaks out against foreign intervention in Nicaragua and Venezuela". Breaking Belize News. 20 January 2019. 8 November 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 February 2019.
  116. ↑ "Jamaica Observer Limited". Jamaica Observer. 2020-11-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-08.
  117. ↑ Chaudhury, Dipanjan. "India refuses to join efforts to recognise self-declared president of Venezuela". The Economic Times. 25 January 2019. 7 November 2020 tarixində arxivləşdirilib.
  118. ↑ "India calls for dialogue in Venezuela". Anadolu Agency. 25 January 2019. 10 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 January 2019.
  119. ↑ "Indonesia calls for restraint in Venezuela". The Jakarta Post (ingilis). 26 January 2019. 9 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 January 2019.
  120. ↑ "UN Security Council's African members support Venezuela's Maduro". Africa Times. 27 January 2019. 11 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 February 2019.
  121. ↑ "Kuwait urges dialogue to end political standoff in Venezuela". Kuwait News Agency. 27 January 2019. 10 January 2021 tarixində arxivləşdirilib.
  122. ↑ "The Latest: Venezuela opposition leader backs US sanctions". Star Tribune. Associated Press. 29 January 2019. 27 December 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 January 2019.
  123. ↑ "Mexico still recognizes Maduro as Venezuela president, 'for now': spokesman". Reuters (ingilis). 23 January 2019. 5 May 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 January 2019.
  124. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-11-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-08.
  125. ↑ "Press release on recent political developments in Venezuela - Ministry of Foreign Affairs Nepal MOFA". Government of Nepal Ministry of Foreign Affairs. 1 October 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 February 2019.
  126. ↑ Roy, Eleanor Ainge. "Venezuela crisis: New Zealand refuses to back Guaidó as interim president". The Guardian. 29 January 2019. 5 November 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 January 2019.
  127. ↑ Bjørgaas, Tove. "Sverige og Danmark anerkjenner Guaido – Norge vil ikke". NRK.no (norveç). 27 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2019.
  128. ↑ "MOFA Spokesperson's Statement on Crisis in Venezuela". Ministry of Foreign Affairs of South Korea. Government of the Republic of Korea. 1 February 2019. İstifadə tarixi: 5 February 2019.
  129. ↑ Geiser, Urs. "Swiss concerned about the deepening crisis in Venezuela". SWI swissinfo.ch (ingilis). 27 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 February 2019.
  130. ↑ "Vatican calls for end to suffering in Venezuela but takes no sides". Reuters. 24 January 2019. 9 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 February 2019.
  131. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Военные не поддержали переворот в Венесуэле. Россия встала на сторону Николаса Мадуро // «Коммерсантъ» от 24.01.2019 Arxivləşdirilib 2019-01-24 at the Wayback Machine (rus.)
  132. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Венесуэльские дела становятся все менее внутренними. В лагерь противников Николаса Мадуро переходит всё больше государств. Армия пока сохраняет верность // Газета «Коммерсантъ» № 14 от 28.01.2019". 2019-01-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  133. ↑ "İkili prezidentlik: Bundan sonra venesuelada nə baş verəcək". 2019-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  134. ↑ 1 2 "Arxivlənmiş surət". 2019-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  135. ↑ "Nicolás Maduro requests enabling law for one year". 1 June 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 April 2016.
  136. ↑ "Venezuela's President Maduro seeks to govern by decree". BBC News. 21 March 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 April 2016.
  137. ↑ Anatoly Kurmanaev and Corina Pons. "Venezuela's Maduro Seeks New Decree Powers for 'Economic War'". Bloomberg.com. 9 October 2013. 12 January 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 April 2016.
  138. ↑ Cawthorne, Andrew; Ellsworth, Brian. "Venezuela's Congress approves decree powers for Maduro". Reuters. 19 November 2013. 1 April 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 March 2015.
  139. ↑ Casey, Nicholas; Torres, Patricia. "Venezuela Muzzles Legislature, Moving Closer to One-Man Rule". The New York Times. 30 March 2017. 9 December 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 March 2017.
  140. ↑ "Venezuela starts validating recall referendum signatures". BBC. June 21, 2016. November 8, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 8, 2016.
  141. ↑ "Venezuela Suspends Recall Campaign Against President Maduro". Fox News. 20 October 2016. 19 August 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 October 2016.
  142. ↑ Rafael Romo. "Venezuela's high court dissolves National Assembly". CNN. 30 March 2017. 12 December 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 April 2017.
  143. ↑ "Venezuela rejects coup accusations". The Jamaica Observer. 30 March 2017. 31 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 April 2017.
  144. ↑ "Venezuela's Top Prosecutor Rebukes Supreme Court Power Grab". U.S. News & World Report. 31 March 2017. 1 April 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 April 2017.
  145. ↑ "Venezuela 'coup': Alarm grows as court takes power". BBC. 31 March 2017. 2 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 March 2017.
  146. ↑ "Venezuela: Supreme court backtracks on powers bid". BBC. 1 April 2017. 2 May 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 April 2017.
  147. ↑ Slotkin, Jason. "Venezuela's Top Court And President Reverse Course, Restore Powers To Legislature". NPR. 1 April 2017. 1 April 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 April 2017.
  148. ↑ Zuñiga, Mariana; Miroff, Nick. "Denounced as dictatorship, Venezuela backs down, reverses court's ruling on legislature's powers". The Washington Post. 1 April 2017. 1 April 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 April 2017.
  149. ↑ "Asamblea Nacional continuará proceso para elección de nuevos magistrados". El Nacional (ispan). 2017-06-13. 2018-06-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-07-10.
  150. ↑ Rodríguez Rosas, Ronny. "CNE se saltó 70 procesos y auditorías para un proceso electoral al organizar la ANC". Efecto Cocuyo. 17 June 2017. 17 June 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 June 2017.
  151. ↑ Goodman, Joshua; Sanchez, Fabiola. "New Venezuela assembly declares itself superior government branch". Associated Press. The Chicago Tribune. 8 August 2017. 14 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 August 2017.
  152. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-01-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  153. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2018-03-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  154. ↑ "Asamblea Nacional reitera que no acatará sentencia de la Constituyente cubana". La Patilla (ispan). 19 August 2017. 19 August 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 August 2017.
  155. ↑ "У опасной черты. Перерастут ли протесты в Венесуэле в военный переворот // «Коммерсантъ FM» от 01.07.2017". 2019-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  156. ↑ "Парламент Венесуэлы взяли штурмом. Сторонники президента Николаса Мадуро отметили День независимости страны // «Коммерсантъ» от 05.07.2017". 2019-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  157. ↑ "Venezuela opposition weighs election run". BBC News. 8 February 2018. 27 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 February 2018.
  158. ↑ "CNE: El 22 de abril se realizarán las presidenciales". Globovision. 7 February 2018. 13 September 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 February 2018.
  159. ↑ Redacción, Voz de América -. "Postergan elecciones en Venezuela hasta mayo". Voice of America (ispan). 1 March 2018. 8 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 March 2018.
  160. ↑ "Venezuela presidential election: Nicolas Maduro's government blocks opposition candidates from competing". The Independent. 2019-02-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  161. ↑ León, Ibis. "Estas son las garantías electorales que afecta la convocatoria "acelerada" del CNE, según el OEV". Efecto Cocuyo. 12 February 2018. 14 February 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 February 2018.
  162. ↑ Rodríguez Rosas, Ronny. "Aveledo compara megaelecciones de Maduro con plebiscito de 1957". Efecto Cocuyo. 23 February 2018. 27 February 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2018.
  163. ↑ Rodríguez Rosas, Ronny. "Foro Penal no avala convocatoria a elecciones presidenciales". Efecto Cocuyo. 23 February 2018. 1 April 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 February 2018.
  164. ↑ León, Ibis. "Observadores electorales detectan 11 irregularidades en el proceso de municipales". Efecto Cocuyo. 9 December 2017. 1 February 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 December 2017.
  165. ↑ Rodríguez Rosas, Ronny. "CNE obstaculiza inscripción de venezolanos en Registro Electoral, afirman ONG". Efecto Cocuyo. 15 February 2018. 22 February 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 January 2019.
  166. ↑ León, Rafael. "Adelanto de sufragios acorta plazos de jornadas del RE". El Nacional. 25 January 2018. 31 March 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 February 2018.
  167. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  168. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  169. ↑ "meduza:Лидер парламента Венесуэлы объявил себя исполняющим обязанности президента. Его поддержали Трамп и лидеры южноамериканских стран". 2019-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  170. ↑ Olmo (@BBCgolmo), Guillermo D. "Por qué es polémico que Maduro jure como presidente de Venezuela y por qué lo hace ahora si las elecciones fueron en mayo". BBC News Mundo (ingilis). 10 January 2019. 27 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2019.
  171. ↑ "Maduro gana con la abstención histórica más alta en comicios presidenciales - Efecto Cocuyo". efectococuyo.com. 21 December 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2019.
  172. ↑ "«Сейчас это страна, из которой все бегут». Один из лидеров оппозиции Венесуэлы — о «выборах без выбора» // Коммерсантъ, 21.05.2018". 2019-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  173. ↑ Sen, Ashish Kumar. "Venezuela's Sham Election". Atlantic Council (ingilis). 18 November 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2019.
  174. ↑ Corrales, Javier. "Venezuela's Odd Transition to Dictatorship". Americas Quarterly. 20 December 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 December 2016.
  175. ↑ Brodzinsky, Sibylla. "Venezuelans warn of 'dictatorship' after officials block bid to recall Maduro". The Guardian. 21 October 2016. 9 December 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 December 2016.
  176. ↑ "Almagro: Maduro se transforma en dictador por negarles a venezolanos derecho a decidir su futuro". CNN en Español. 24 August 2016. 20 December 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 December 2016.
  177. ↑ "Николас Мадуро нашел точку опоры. На фоне противостояния с США президент Венесуэлы получил поддержку России // «Коммерсантъ» от 05.12.2018". 2019-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  178. ↑ "Mexico urges regional bloc not to meddle in Venezuela". Reuters (ingilis). 5 January 2019. 5 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 January 2019.
  179. ↑ 1 2 "Maduro asumió pese a EEUU, la OEA, la UE y las amenazas de la oposición". www.portalalba.org. 12 January 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 January 2019.
  180. ↑ "Venezuela Congress leader challenges Maduro's right to presidency - News - Al Jazeera". www.aljazeera.com. 27 May 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 January 2019.
  181. ↑ 1 2 "Venezuela Swears in an illegitimate President". Financial Times (ingilis). 20 September 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2019.
  182. ↑ 1 2 Herrero, Ana Vanessa. "Venezuela Is in Crisis. So How Did Maduro Secure a Second Term?". The New York Times (ingilis). 10 January 2019. 11 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2019.
  183. ↑ "Peru, Paraguay recall diplomats over Maduro inauguration | Venezuela News | Al Jazeera". www.aljazeera.com. 10 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2019.
  184. ↑ Smith, Scott. "Isolation greets Maduro's new term as Venezuela's president". AP NEWS. 2019-01-10. 2019-01-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-11.
  185. ↑ "AN se declara en emergencia ante la usurpación de Nicolás Maduro en el cargo de la Presidencia de la República" [AN declares itself in emergency over the usurpation of Nicolás Maduro in the office of the Presidency of the Republic] (Spanish). National Assembly of Venezuela. 11 January 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 January 2019. La Asamblea Nacional de Venezuela se declaró en emergencia ante la usurpación de Nicolás Maduro en el cargo de la Presidencia de la República, así lo anunció el presidente del Parlamento venezolano, diputado Juan Guaidó ["The Venezuelan National Assembly has declared that it's in a State of emergency with the usurpation of the job of President of the Republic by Nicolás Maduro, as announced by the President of the Venezuelan Parliament, Deputy Juan Guaidó"]
  186. ↑ C.A, GLOBAL HOST. "El Tiempo | Venezuela | Asamblea Nacional se declaró en emergencia y convocó a cabildo abierto | El Periódico del Pueblo Oriental" (Spanish). 2019-01-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-11.
  187. ↑ "El Parlamento venezolano se declara "en emergencia" para protestar por la jura de Maduro". El Español (ispan). 2019-01-11. 2019-01-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-11.
  188. ↑ "AN se declara en emergencia ante la usurpación de Nicolás Maduro en el cargo de la Presidencia de la República". www.asambleanacional.gob.ve. 2019-01-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-11. (#invalid_param_val)
  189. ↑ "Asamblea Nacional arranca proceso para Ley de Transición". www.asambleanacional.gob.ve. 2019-01-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-11.
  190. ↑ Redacción. "Christian Zerpa, el juez afín a Maduro que huyó a Estados Unidos y denuncia falta de independencia del poder judicial de Venezuela". BBC News Mundo (ingilis). 7 January 2019. 7 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2019.
  191. ↑ Caracas, Stephen Gibbs. "World leaders shun Venezuela as 'dictator' Maduro sworn in". The Times (ingilis). 11 January 2019. 28 May 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2019.
  192. ↑ "Asamblea Nacional arranca proceso para Ley de Transicion". 9 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 January 2019.
  193. ↑ Smith, Scott. "Isolation greets Maduro's new term as Venezuela's president". AP NEWS. 10 January 2019. 11 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2019.
  194. ↑ 1 2 ""AN se declara en emergencia ante la usurpación de Nicolás Maduro en el cargo de la Presidencia de la República"". www.asambleanacional.gob.ve. 11 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 January 2019.
  195. ↑ C.A, GLOBAL HOST. "El Tiempo | Venezuela | Asamblea Nacional se declaró en emergencia y convocó a cabildo abierto | El Periódico del Pueblo Oriental" (Spanish). 11 January 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2019.
  196. ↑ 1 2 "Juan Guaidó: Me apego a los artículos 333, 350 y 233 para lograr el cese de la usurpación y convocar elecciones libres con la unión del pueblo, FAN y comunidad internacional". 2 May 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2019.
  197. ↑ 1 2 "Мадуро против Гуайдо. Что происходит в Венесуэле? // ТАСС, обновлено 29.01.2019". 2019-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  198. ↑ "Venezuela congress leader challenges Maduro's right to presidency". Al Jazeera. 27 May 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 January 2019.
  199. ↑ 1 2 3 Phillips, Tom. "Venezuela: opposition leader declares himself ready to assume presidency". The Guardian (ingilis). 11 January 2019. 13 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 January 2019.
  200. ↑ 1 2 3 4 5 "В Венесуэле удвоилось число президентов. Лидер оппозиции Хуан Гуаидо при поддержке США объявил себя главой республики // Газета «Коммерсантъ» № 12 от 24.01.2019". 2019-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  201. ↑ "Prensa de la AN rectifica comunicado que proclama a Juan Guaidó Presidente de la República". Efecto Cocuyo. 1 May 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 January 2019.
  202. ↑ "Parallel government emerging in Venezuela". Argus Media. 14 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 January 2019.
  203. ↑ "Venezuela opposition plans incentives for officers who disavow Maduro". Reuters (ingilis). 11 January 2019. 14 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2019.
  204. ↑ "Tribunal Supremo de Justicia pide a Asamblea Nacional tomar la presidencia de Venezuela". El Salvador noticias (Spanish). 15 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 January 2019.
  205. ↑ 1 2 "Президента Венесуэлы испытывают «предателями родины». Группа бойцов нацгвардии взбунтовалась против Николаса Мадуро // «Коммерсантъ» от 21.01.2019". 2019-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  206. ↑ 1 2 3 4 "Двоевластие в Венесуэле. Конфликт президента и оппозиции вышел на новый уровень // ТАСС, 24.01.2019". 2019-01-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  207. ↑ "Военные не поддержали переворот в Венесуэле / kommersant.ru, 24.01.2019". 2019-01-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  208. ↑ "PDVSA поддерживает Мадуро". Oilcapital (rus). oilcapital.ru. 2019-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-25.
  209. ↑ "Четыре европейских страны назвали условие признания Гуаидо президентом Венесуэлы // Коммерсантъ, 26.01.2019". 2019-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  210. ↑ "Венесуэла изменила решение о высылке американских дипломатов // РБК, 27.01.2019". 2019-01-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
  211. ↑ "Оппозиция Венесуэлы ведёт переговоры с военными, чтобы отстранить Мадуро // Коммерсантъ, 28.01.2019". 2019-01-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-01.
  212. ↑ "Число арестованных во время протестов в Венесуэле достигло 850 человек // РБК, 29.01.2018". 2019-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-01.
  213. ↑ https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6056466 Arxivləşdirilib 2019-01-30 at the Wayback Machine Верховный суд Венесуэлы запретил Хуану Гуайдо покидать страну // ТАСС, 30.01.2019
  214. ↑ "Стороны кризиса в Венесуэле концентрируют силы на фоне страдающей экономики // ТАСС, 31.01.2019". 2019-01-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-01.
  215. ↑ "Пескову не известно о каких-либо переговорах о продаже венесуэльского золота России // ТАСС, 01.02.2019". 2019-02-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-02.
  216. ↑ "Драгоценный груз остаётся неизвестным. Что было на борту российских самолетов, вылетевших из Венесуэлы // «Коммерсантъ FM» от 01.02.2019". 2019-02-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-02.
  217. ↑ Гуайдо: оппозиция Венесуэлы признает только одобренные парламентом соглашения Arxivləşdirilib 2019-02-01 at the Wayback Machine // ТАСС, 01.02.2019
  218. ↑ «Venezuela crisis: Juan Guaidó plans major nationwide protests» Arxivləşdirilib 2019-02-02 at the Wayback Machine, BBC, 2.02.2019
  219. ↑ "СМИ: генерал ВВС Венесуэлы признал Гуайдо исполняющим обязанности президента // ТАСС, 02.08.2019". 2019-02-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-02.
  220. ↑ 1 2 В Венесуэле заявили о желании почти всех военных бросить Мадуро. Arxivləşdirilib 2019-11-06 at the Wayback Machine // Лента. Ру, 10.02.2019.
  221. ↑ "Venesuela prezidenti Nikolas Maduro ölkə parlamentinə növbədənkənar seçkilərin keçirilməsini təklif edib". 2019-02-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-03.
  222. ↑ «Мадуро предложил провести в Венесуэле досрочные парламентские выборы» Arxivləşdirilib 2019-02-03 at the Wayback Machine, BBC, 03.02.2019
  223. ↑ «Страны ЕС признали Гуайдо президентом Венесуэлы» Arxivləşdirilib 2019-02-04 at the Wayback Machine // BBC, 04.02.2019
  224. ↑ "Venesuela Milli Asambleyası «demokratiyaya keçid» qanunu qəbul edildi // TASS, 05.02.2019". 2019-02-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-06.
  225. ↑ 1 2 "Хуан Гуайдо обзаводится послами. Самопровозглашённый президент Венесуэлы назначает глав дипведомств в признавших его странах // Коммерсантъ, 06.02.2019". 2019-02-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-07.
  226. ↑ "Оппозиция Венесуэлы заявила о перекрытии моста, по которому должна поставляться гумпомощь // ТАСС, 06.02.2019". 2019-02-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-07.
  227. ↑ "Venesuela humanitar yardımları qəbul etmir". 2022-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-18.
  228. ↑ Venesuela hökuməti Kolumbiya ilə sərhəddə humanitar yardıma çıxışı bağlayıb Arxivləşdirilib 2022-03-27 at the Wayback Machine.
  229. ↑ "На востоке Колумбии открылся центр по распределению гуманитарной помощи для венесуэльцев // ТАСС, 09.02.2019". 2019-02-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-10.
  230. ↑ "VENESUELLA HAKİMİYYƏTİ MİQYASLI HƏRBİ TƏLİMLƏRƏ BAŞLADI". 2021-04-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-13.
  231. ↑ "Мадуро дал старт «самым важным» в истории Венесуэлы военным учениям // РБК, 11.02.2019". 2019-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-13.
  232. ↑ Четвёртая волна протестов прошла в Венесуэле в спокойной обстановке. Arxivləşdirilib 2019-02-13 at the Wayback Machine // ТАСС, 13.02.2019.
  233. ↑ Гуайдо дал армии Венесуэлы восемь дней для перехода на сторону мятежников Arxivləşdirilib 2019-02-17 at the Wayback Machine. // ИА Regnum, 16.02.2019.
  234. ↑ AP: сенатор США Марко Рубио выступил с угрозами в отношении венесуэльских военных. Arxivləşdirilib 2019-02-18 at the Wayback Machine // ТАСС, 18.02.2019.
  235. ↑ "Гуайдо осудил решение властей Венесуэлы не пускать на территорию страны депутатов ЕП // ТАСС, 18.02.2019". 2019-02-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-19.
  236. ↑ "Снайперы из армии Венесуэлы записали обращение к Мадуро". 2019-02-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-19.
  237. ↑ "Трамп предупредил военных Венесуэлы о возможности «потерять все»". 2022-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-19.
  238. ↑ "Венесуэла получит 300 тонн гуманитарной помощи из России". 2022-05-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-19.
  239. ↑ "Бразилия доставит гуманитарную помощь к границе с Венесуэлой // ТАСС, 20.02.2019". 2019-02-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-26.
  240. ↑ "Венесуэла закрыла морскую границу с несколькими островами в Карибском море // ТАСС, 19.02.2019". 2019-02-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-26.
  241. ↑ "Мадуро поблагодарил Путина за предоставленные Венесуэле лекарства // ТАСС, 21.02.2019". 2019-02-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-26.
  242. ↑ "Оппозиция Венесуэлы заявила о переходе 11 дипломатов на сторону Гуаидо // РБК, 21.02.2019". 2019-02-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-26.
  243. ↑ Выборы, отсрочка или война: сценарии политического кризиса в Венесуэле. Arxivləşdirilib 2019-02-22 at the Wayback Machine // РБК, 21.02.2019.
  244. ↑ Мадуро объявил о закрытии границы с Бразилией. Arxivləşdirilib 2019-02-22 at the Wayback Machine // РБК, 22.02.2019.
  245. ↑ Самопровозглашённый президент Венесуэлы подписал первый указ. Arxivləşdirilib 2019-02-22 at the Wayback Machine // РБК, 22.02.2019.
  246. ↑ "2018-ci ildən bu yana Venesuelada 7 minə yaxın adam öldürülüb". 2022-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-12.
  247. ↑ «Лидер оппозиции Венесуэлы объявил себя президентом. Его признал Трамп» Arxivləşdirilib 2019-01-25 at the Wayback Machine // BBC, 24.01.2019
  248. ↑ Помпео: США сделают все для безопасности своих дипломатов в Венесуэле Arxivləşdirilib 2019-01-25 at the Wayback Machine // РИА, 25 янв 2019
  249. ↑ «Venezuela crisis: Guaidó hints at 'amnesty' for Maduro» Arxivləşdirilib 2022-01-09 at the Wayback Machine, BBC. 25.01.2019
  250. ↑ "Elliott Abrams, prominent D.C. neocon, named special envoy for Venezuela". Politico. 2019-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-04.
  251. ↑ "США приняли назначенца Гуаидо в качестве «временного поверенного» // РБК, 28.01.2019". 2019-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-04.