Sakastan (Sasani vilayəti) — Vikipediya

Sakastan (həmçinin Sagestan, Sagistan, Secaniş, Segistan, Sistan və Sicistan kimi də tanınır) son antik dövrdə Sasani vilayəti. İndiki Nimruz vilayətinin tərkibində yerləşir. Vilayət qərbdə Kirman, şimal-qərbdə Spahan, şimal-şərqdə Kuşanşəhr və cənub-şərqdə Turanla həmsərhəd idi. Vilayət qubernatoru mərzban tituluna sahib idi. 459/60-cı ildə bu titul ləğv edilənə qədər vali "Sakanşah" (sakların şahı) titulunu da daşıyırdı.

Etimologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Sakastan" sözü eramızdan əvvəl köçəri skif qrupu olan "saklar ölkəsi" deməkdir. Onlar e.ə. II əsrdən e.ə. I əsrə qədər İran yaylasında və Hindistanda Hind-skif padşahlığı kimi tanınan bir krallıq qurmuşdular.^[1][2] Bundahişndə Pəhləvi dilində yazılmış zərdüşti yazısında vilayət "Secansih" kimi qeydə alınmışdır.^[3] Ərəblərin İranı zəbt etməsindən sonra bu vilayət "Sicistan", daha sonra isə “ Sistan ” adı ilə tanınmışdır. Regionda indiki İranda Sistan və Bəlucistan ostanı olaraq qalır.^[2]

Mərzbanları[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Narse (240–271)
• II Bəhram (271-274)
• Sakastanlı Hörmüzd (274–283)
• III Bəhram (283–293)
• Şapur Sakanşah (IV əsrin əvvəlləri)
• III Hörmüzd (???-457)
• Karin-pəhləvi sülaləsindən naməlum aristokrat (459/60–???)
• Suhra (???–484)
• Sakastanlı Bəxtiyar (II Xosrov dövründə)
• Sakastanlı Rüstəm (VII əsrin əvvəlləri)
• Sakastanlı Apərviz (???–650/1)

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). New York, New York and London, United Kingdom: Routledge (Taylor & Francis). 2002. ISBN 0-415-14687-9.
• Pourshariati, Parvaneh. Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran. London and New York: I.B. Tauris. 2008. ISBN 978-1-84511-645-3.
• Zarrinkub, Abd al-Husain. The Arab conquest of Iran and its aftermath // The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press. 1975. 1–57. ISBN 978-0-521-20093-6.
• Morony, M. ʿARAB ii. Arab conquest of Iran // Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 2. 1986. 203–210.
• Christensen, Peter. The Decline of Iranshahr: Irrigation and Environments in the History of the Middle East, 500 B.C. to A.D. 1500. Museum Tusculanum Press. 1993. 1–351. ISBN 9788772892597.
• Shapur Shahbazi, A. SASANIAN DYNASTY // Encyclopaedia Iranica, Online Edition. 2005. İstifadə tarixi: 3. 4. 2014.
• Frye, Richard Nelson. The History of Ancient Iran. C.H.Beck. 1984. 1–411. ISBN 9783406093975. The history of ancient Iran
• Schmitt, R. DRANGIANA // Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 5. 1995. 534–537.
• Bosworth, Clifford Edmund. Sīstān // The Encyclopedia of Islam, New Edition, Volume IX: San–Sze. Leiden, and New York: BRILL. 1997. 681–685. ISBN 9789004082656.
• Gazerani, Saghi. The Sistani Cycle of Epics and Iran’s National History: On the Margins of Historiography. BRILL. 2015. 1–250. ISBN 9789004282964.
• Brunner, Christopher. Geographical and Administrative divisions: Settlements and Economy // The Cambridge History of Iran: The Seleucid, Parthian, and Sasanian periods (2). Cambridge: Cambridge University Press. 1983. 747–778. ISBN 978-0-521-24693-4.