Qız qalası əfsanəsi (film, 1923) — Vikipediya

Qız qalası əfsanəsi
Fayl:Qız qalası əfsanəsi (film, 1923).jpg
Janr	dram
Rejissor	Vladimir Ballyuzek
Ssenari müəllifi	N.Breslav-Lurye
Baş rollarda	Sofiya Jozeffi Vaqram Papazyan Hənəfi Terequlov İsmayıl Hidayətzadə Yevgeni Muromski İbrahim Azəri Rza Darablı Kazım Ziya Ağasadıq Gəraybəyli
Operator	Vladimir Lemke
Rəssam	Vladimir Ballyuzek
İstehsalçı	AFKİ
İlk baxış tarixi	27 may 1924
Filmin digər adı	Şərq ekzotikası
Filmin növü	tammetrajlı bədii film
Müddət	54,5 dəqiqə
Ölkələr	SSRİ
Dillər	səssiz (titrlər azərbaycanca və ruscadır)
İl	1923
Bölüm sayı	2
Texniki məlumatlar	8 hissə 1527 metr 2 seriya 35 mm
Rəng	ağ-qara
IMDb	ID1407280/?ref_=fn_al_tt_1

Qız qalası əfsanəsi — rejissor Vladimir Ballyuzekin 1923-cü ildə Azərbaycan Foto-Kino İdarəsində ekranlaşdırdığı tammetrajlı səssiz bədii film. Film 2011-ci ildə kinorejissor Hüseyn Mehdiyevin layihəsi əsasında Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin sifarişi; Rusiya Dövlət Kinofilmləri Fondu və Azərbaycan Dövlət Film Fondunun dəstəyi ilə Azərbaycan Kinorejissorlar Gildiyasında bərpa olunmuşdur.

Məzmun[redaktə | mənbəni redaktə et]

Köhnə Bakı. Səməd xan çox narahatdır. Arvadı hamilədir. Xana xəbər verirlər ki, uşaq anadan olur, ana isə vəfat edir. Qəzəblənmiş xan uşağa belə baxmayıb əmr edir ki, uşağı saraydan uzaqlaşdırsınlar. Körpə qız təbiətin qoynunda bir qarının evində böyüyür, gözəl bir qız olur. Xan ova çıxarkən qızı Gülnarla (Sofiya Jozeffi) rastlaşır, onu tanıyır. Qızını saraya gətirir, Gülnarın sevdiyi oğlanı da (İsmayıl Hidayətzadə) saraya çağırırlar. Gülnar anasının libaslarını geyinərkən xanda şəhvət hissi oyanır. O, Gülnarın simasında vəfat etmiş arvadını görür. Hisslərini cilovlaya bilməyən ata nəhayət, ürəyini qızına açır. Gülnar bu biabırçılığa dözməyib xanın onun üçün tikdirdiyi Qız qalasından özünü dənizə atıb faciəli surətdə həlak olur.

Film haqqında[redaktə | mənbəni redaktə et]

Film Bakıda Xəzər dənizinin sahilində ucalan XII əsrin tarixi memarlıq abidəsi — Qız qalası ilə bağlı Azərbaycan xalq əfsanələri motivləri əsasında çəkilmişdir. Film mövzu və süjetcə maraqlıdır. Sözsüz və səssiz olmasına baxmayaraq, hadisələrin gedişi aydın və anlaşıqlı idi. Bununla belə filmdə süjetlə möhkəm bağlı olmayan əlavə məhəbbət xətləri, üsyan epizodları verilmişdir. Rejissor Azərbaycan xalqının tarixini, onun mədəniyyətini və məişətini yaxşı bilmədiyindən bu mövzunun real traktovkasına və milli koloritinə mənfi təsir göstərmişdir.

Filmin çəkilişlərinə 1923-cü ilin may ayında başlanılmışdı.^[1]

Filmin çəkilişlərində 1500 adam iştirak etmişdir.

Filmdə aktyorlar Ağasadıq Gəraybəyli, Möhsün Sənani və Rüstəm Kazımovun oynadıqları ilk rollarıdır.

Film "Qız qalası" əfsanəsi əsasında çəkilmişdir.

Film 2011-ci ildə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin sifarişi; Rusiya Dövlət Kinofilmləri Fondu və Azərbaycan Dövlət Film Fondunun dəstəyi ilə Azərbaycan Kinorejissorlar Gildiyasında bərpa olunmuşdur.

Filmin heyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Film üzərində işləyənlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ssenari müəllifi: N.Breslav-Lurye

Quruluşçu rejissor: Vladimir Ballyuzek

Quruluşçu operator: Vladimir Lemke

Quruluşçu rəssam: Vladimir Ballyuzek

Qrim rəssamı: Georgi Parisaşvili

Rejissor köməkçisi: Məmməd Əlili

Rollarda[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sofiya Jozeffi — xanın arvadı Cəvahir; xanın qızı Gülnar

Vaqram Papazyan — Səməd xan

Hənəfi Terequlov — Şirvan xanı

İsmayıl Hidayətzadə — Zöhrab

Yevgeni Muromski — Gülnarın sevgilisi Kərim

İbrahim Azəri — Səməd xanın vəziri

Rza Darablı — Səməd xanın vəkili

Kazım Ziya — molla

O.Zərifyan — münəccim

Ağasadıq Gəraybəyli — həkim

B.Anqarskaya — Cəvahirin qulluqçusu

Ələkbər Hüseynzadə — əyan

Möhsün Sənani — döyüşçü

Georgi Parisaşvili

N.Breslav-Lurye

Hacıməmməd Qafqazlı — əyan

Məcid Şamxalov

Rüstəm Kazımov

Xeyri Əmirzadə

Filmin bərpa heyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Layihənin rəhbəri: Hüseyn Mehdiyev

Bəstəkar: Fərəc Qarayev

Dialoqların mətni: Ramiz Rövşən

Redaktor-ekspert: Ayaz Salayev

Montaj: Elşad Rəhimov

Səs operatoru: Teymur Kərimov

Musiqi redaktoru: Rauf Əliyev

Redaktor: Aysel Əliyeva

Təsvirin redaktoru: İqrar Əşrəfzadə

Assistent: İsmayıl Qasımov

Maliyyə: Asiyat Ağayeva

İcraçı prodüser: Şahirə Tacəddin

Sitatlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

— Koqda Deviçya Başnya Stoyala u samoqo morya volnı laskali yeya mraçnıye stenı.

— Vo dvortse xana Sameda usluqi qotovili komnatu novobraçnım.

— Qurani Kərim: Beregis yedinokrovnoy jenşinı, sladkoy, kak myod i yadovitoy, kak zmeya.

— Gyulnar kajdoye utro smotrela iz okna. Ona tak boyalas uvidet pervıye kamni

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Газ. "Бакинский рабочий". 16 января 1924 г.
• "Pravda" qəzeti, 2 aprel 1924-cü il.
• Şəmsəddin Abbasov. “Sovet Azərbaycanının kinosu” //Kommunist.- 1958.- 29 avqust.
• Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası. Memarlıq və İncəsənət İnstitutu. Nazim Sadıxov. Azərbaycan bədii kinosu (1920-1935-ci illər). Bakı: Elm, 1970.
• Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 12.
• Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 35-36.
• Aydın Kazımzadə. Azərbaycan kinosu. Filmlərin izahlı kataloqu: 1898-2002. 2 cilddə. 1-ci cild. Bakı: Nağıl evi, 2003.
• Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 19-20.
• Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 812.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Filmi izlə: orijinal versiya  (az.),  (rus.) bərpa edilmiş versiya  (az.)
• "Qız qalası" bədii filminin montaj vərəqələri^{[ölü keçid]}. rej. V. Ballyuzek. 1923-cü il (35 mm, səssiz, ağ-qara, 8 hissə) 2000-ci il.