Cənubi Koreyada iqlim dəyişikliyi — Vikipediya

1960-cı illərdən 1980-ci ilə qədər sürətli şəhərsalma və sənaye inkişafından bəri Cənubi Koreyada iqlim dəyişikliyinin təsirləri sürətlənmişdir. Sənayeləşmə və əhalinin artması iqlim dəyişikliyi üçün antropogen amillər olan müxtəlif çirkləndiricilər və istixana qazları istehsal etmişdir. Cənubi Koreyada illik temperatur, yağış miqdarı və yağıntı daxil olmaqla iqlim parametrlərində dəyişikliklər yaşanır. Rekord minimum temperatur günlərinin sayı sürətlə azaldı və yay ərzində maksimum yağıntı artmağa başladı. Cənubi Koreya hökuməti 1990-cı ildən bəri hər üç ildə bir milli iqlim dəyişikliyi fəaliyyət planlarını hazırlamışdır. Bu planlara istixana qazı tullantılarının azaldılması, iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma və beynəlxalq əməkdaşlıq daxildir.

İqlim dəyişikliyi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yağış artımı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Cənubi Koreyanın paytaxtı Seulda dünyanın ən uzun davamlı instrumental yağış kolleksiyası olan ənənəvi cheugugi(Koreyanın Çoson sülaləsi tərəfindən ixtira edilən və istifadə edilən ilk tanınmış yağış göstəricisidir. Böyük Secong Krallığı dövründə icad edilmiş və hər əyalət idarəsinə tədarük edilmişdir) yağış göstəricilərindən başlayaraq 228 illik yağış qeydləri var. Gündəlik yağıntının qeydləri ekstremal hava hadisələrinin və onilliklər boyu davam edən yağış dəyişkənliyinin təkiliyinin aşkarlanması üçün yüksək dəqiqlikli bir məlumat verir. Yağışlar 1778–1907-ci illər arasında cheugugi ilə ölçülürdü və 1908-ci ildən bəri müasir müşahidə avadanlıqları hazırlanmağa başladı və istifadə edildi. Cheugugi dövrü ilə müasir dövrü müqayisə edən müasir dövr orta yağış nisbətində əhəmiyyətli bir artım göstərir. Məsələn, cheugugi dövründə yay yağışının statistik məlumatları 861,8 mm, müasir dövr üçün isə 946,5 mm-dir. Şiddətli yağış və leysan yağış hadisələrinin tezliyi artdığına görə son 9 ildə yağan yağışın miqdarı artdıqca, şiddətli yağış riski Koreya yarımadanın cənub hissəsində mərkəzdən daha çox olmağa başladı. Yarımadanın cənub hissəsinə (Cənub sahili, Çecu Adası) daxil olan çox miqdarda su buxarı yayda Sarı dənizə tökülür və yüksək leysan yağışlar yaradır.

Temperatur artımı[redaktə | mənbəni redaktə et]

1999-cu ildən bəri Anmyeondo`da yerləşən Koreya Qlobal Atmosfer Nəzarət Mərkəzi karbon qazı (CO2), metan (CH4), azot oksidi (N2O) və xlorofluorokarbonlar (CFC-11 və CFC) kimi böyük istixana qazlarını (İQ) izləyir. Anmyeondo stansiyası nisbətən çirklənmədən azad bir mühitdə, Koreya yarımadası da daxil olmaqla, Şimal-Şərqi Asiyanın fon atmosferini müşahidə etmək üçün ideal bir ərazidədir. Bu sera qazları arasında iqlim faktorlarının bir çox aspektlərini dəyişdirməyə təsir göstərən qaz karbon qazıdır. Son bir neçə onillikdə sənayeləşmə dövründə (ikinci sənaye inqilabı) insanlar atmosferə karbon qazı(CO2) buraxan fosil yanacaqları (kömür, neft, benzin, təbii qaz) yandırırdılar. Bu sənayeləşmə səbəbindən şəhər və kənd yerləri arasında kəskin bir temperatur ziddiyyəti göstərilir.Son 29 ildə Seul stansiyası üçün illik ortalama temperaturdakı artım 1,5 °C, kənd və dəniz sahillərindəki stansiyalar üçün 0,6 °C olmuşdur. Bu dərəcə fərqləri şəhərləşmiş ərazilərə nisbətən daha böyükdür. Cənubi Koreyada sürətli bir istilik artımı yaşanır. Gündəlik maksimum və minimum yüksək temperaturların Şərqi Asiyada artması ehtimalı yüksəkdir, nəticədə daha şiddətli istilik, lakin daha az şiddətli soyuq hədlər yaranmağa başlayır.Bu orta temperatur artımı, xüsusən 1950-ci illərdən sonrakı temperatur artım nisbəti 1950-ci illərdən əvvəlki temperatur artım nisbətindən 1,5 dəfə çoxdur. Bundan əlavə, istilik dalğasından ölənlərin sayının kəskin artacağı, düyü və kartof kimi əsas yeməli bitkilərin məhsuldarlığının kəskin azalacağı və balıq və dəniz yosunu kimi balıqçılıq sənayesinə ciddi zərbə vurulacağı gözlənilir.

Koreyada iqlim dəyişikliyinin törətdiyi fəsatlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Digər ölkələr kimi, Koreya da iqlim dəyişikliyinin təsirindən qaça bilməz. Son bir neçə onillikdə daşqın və qasırğanın artması və onlardan gələn zərər böyükdür. Karbon emissiyasını iqlim dəyişikliyinin səbəblərindən biri kimi göstərə bilərik.

Təbii fəlakətlər:daşqın və tayfunlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Təbii fəlakətlər nəticəsində əmlaka dəyən ziyan və insan tələfatı iqlim dəyişikliyinin tipik təsiridir. Bu səbəbdən təbii fəlakəti azaltmaq xalqların iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma hədəflərindən biridir. Daşqın, tayfun və ya qasırğa intensivliyinin artması, genişmiqyaslı təbii fəlakətlərin sayının davamlı artmasına səbəb olur. Xüsusilə daşqın və tayfun nəticəsində yaranan ziyan böyükdür. Artan təhlükəyə baxmayaraq, təbii fəlakətə, xüsusən də tayfuna qarşı həssaslıq, fəlakətlərin qarşısının alınması, dəyişdirilmiş tikinti normaları, sənaye strukturları və torpaq istifadəsi kimi bir çox amillərə görə azalmışdır.

Koreya sənayesinin paylanması və təbii fəlakətin ziyan sıxlığı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Koreyadakı sənaye bölgüsü xəritəsinə görə, Koreyanın şimal-şərq hissəsində əhəmiyyətli bir sənayenin olmadığı nəzərə çarpır. Yüksək texnoloji, ağır və informasiya texnologiyaları paytaxtın yaxınlığında və ya Koreyanın cənubundakı dənizə daha yaxın yerlərdə yerləşdirilir. Sənayenin paylanma sıxlığından fərqli olaraq, təbii fəlakətdən gələn zərər xəritəsinə görə, zərər Koreyanın şimal-şərq hissəsində daha sıxdır.

İqlim dəyişikliyinə qarşı tədbirlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Green New Deal[redaktə | mənbəni redaktə et]

The Green New Deal(Yaşıl Yeni Razılaşma), hakim partiyanın Koreya Demokratik Partiyası(DPK-Democratic Party of Korea) tərəfindən 2020-ci il parlament seçkiləri ərəfəsində qurduğu bir plandır. Plana 2050-ci ilədək sıfır emissiyaya çatmaq, xaricdəki kömür elektrik stansiyaları üçün tikinti işlərini dayandırmaq və 2040-cı ildə incə tozları 40% azaltmaq daxildir. Hökumət ayrıca 2034-cü ilə qədər 40% bərpa olunan enerji hədəfinə çatmağı və bəzi kömür tutumlarının mayeləşdirilmiş təbii qazla əvəz olunmasını hədəfləyir.

Şirkət reaksiyası: Yaşıl İnformasiya Texnologiyası Sənayesi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dövlət İdarəetmə və Təhlükəsizlik Nazirliyi yaşıl enerji qənaəti üçün bir hesablama mərkəzinə başlamış və 'enerji qənaətini' təşviq etmək üçün geniş bir plan hazırlamışdır. Peşəkar təşkilatlar vasitəsilə enerji diaqnostikası məqsədi ilə hərtərəfli enerji qənaəti, ətraf mühitin qorunması və büdcə qənaət prosedurları davam edir. Artıq müzakirə edilənlərə əlavə olaraq 'ətraf mühitin yaxşılaşdırılması planları üçün yaşıl əsaslı bir hesablama mərkəzi' olaraq boş dayanma, sökülmə avadanlığı və əsas məzmununa dair plan da planlaşdırıldığı kimi davam edəcəkdir.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-540-85190-5_52-Status^{[ölü keçid]} of the Climate Change Policies in South Korea http://www.climate.go.kr/home/cc_data/2020/Korean_Climate_Change_Assessment_Report_2020_1_summary.pdf-Korean-Climate-Change-Assessment-Report-2020-1-summary.pdf http://www.hani.co.kr/arti/society/environment/955512.html-Ministry of Environment and Meteorological Administration release'Korea Climate Change Assessment Report 2020'