French
Deutschİvan Kojedub — Vikipediya
| İvan Kojedub | |
|---|---|
| ukr. Іван Микитович Кожедуб | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Ləqəbləri | Batko, Boroda (rus. Батько, Борода) |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Obrajievka, Çerniqov quberniyası, Ukrayna SSR |
| Vəfat tarixi | (71 yaşında) |
| Vəfat yeri | Moskva, SSRİ |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ |
| Təhsili | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | ukraynalı |
| Qoşun növü | SSRİ hərbi hava qüvvələri |
| Xidmət illəri | 1940–1991 |
| Rütbəsi |  |
| Vəzifəsi | Aviasiya marşalı |
| Döyüşlər | Böyük Vətən müharibəsi |
| Təltifləri |
                  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İvan Nikitoviç Kojedub (ukr. Іван Микитович Кожедуб; 8 iyun 1920[1][2][…] – 8 avqust 1991[3], Moskva) — sovet hərbi xadimi, Böyük Vətən müharibəsi dövründə hərbi təyyarəçi. Üç dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (04.02.1944[4], 1944, 1945).
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
İvan Kojedub 8 iyul 1920-ci ildə Ukrayna SSR-in Çerniqov quberniyasının (indiki Sumı vilayəti) Obrejievka kəndində yoxsul kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Onun arzusu təyyarəçi olmaq idi. Buna görə də, o əvvəlcə aerokulbda məşğul oldu, sonra təyyarəçilik məktəbini bitirdi. 1934-cü ildə Şostka şəhərində kimya-texnologiya texnikumunu bitirmişdir. 1940-cı ildə Qırmızı Ordu sıralarında hərbi xidmətə yola düşmüşdür. Elə bundan bir qədər sonra — 1941-ci ildə çavuş, 23 fevral 1942-ci ildə baş çavuş rütbəsinə layiq görülmüşdür. O, Böyük Vətən müharibəsi başladıqdan sonra, bir qədər gec — 1943-cü ilin iyulunda cəbhəyə göndərilmişdir. İvan Kojedub ilk qələbəsini Kursk səmasında, sonuncu qələbəsini Berlin göylərində qazanmışdır. 330 döyüş uçuşu keçirmiş, 120 hava döyüşündə iştirak etmiş, artıq 25 yaşında düşmənin 62 təyyarəsini vurmuşdur. O, bütün bu uğurları cəmi 2 ilə qazanmışdır. Müharibədən sonra Kojedub yazmışdır:
« Döyüşdə o kəs qələbə qazanır ki, təyyarə və silaha çox yaxşı yiyələnir, düşməni hücumda qabaqlayır, lazımi manevr edir və təşəbbüsü ələ alır». İ.N.Kojedub
İvan Kojedub da belə təyyarəçi olub. Elə buna görə də 2 ilə üç dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülüb. (04.02.1944, 19.08.1944, 18.08.1945) Onun hazırladığı təyyarəçilərin bəziləri Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülüb. Əlli ilə yaxın Sovet ordusunda xidmət edən Kojedub SSRİ Ali Sovetinin deputatı olmuş, dəfələrlə Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının qurultaylarında nümayəndə seçilmişdir. Aviasiya marşalı İvan Kojedub 8 avqust 1991-ci ildə Moskva şəhərində vəfat etmişdir.
Hərbi rütbələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
- çavuş (1941),
- baş çavuş (23.02.1942),
- kiçik leytenant (15.05.1943)
- leytenant (5.08.1943),
- baş leytenant (10.11.1943),
- kapitan (24.04.1944),
- mayor (19.11.1944),
- podpolkovnik (20.01.1949),
- polkovnik (3.01.1951),
- Aviasiya general-mayoru (3.08.1953),
- Aviasiya general-leytenantı (27.04.1962),
- Aviasiya general-polkovniki (29.04.1970),
- Aviasiya marşalı (7.05.1985).
Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Üçqat Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (04.02.1944, № 1472; 19.08.1944, № 36; 18.08.1945, № 3).
- İki dəfə Lenin ordeni (04.02.1944; 21.02.1978).
- Yeddi dəfə Qırmızı Bayraq ordeni (22.07.1943, № 52212; 30.09.1943, № 4567; 29.03.1945, № 4108; 29.06.1945, № 756; 02.06.1951, № 122; 22.02.1968, № 23; 26.06.1970, № 537483).
- Aleksandr Nevski ordeni (31.07.1945, № 37500).
- I dərəcəli Vətən Müharibəsi Ordeni (06.04.1985)
- İki dəfə Qırmızı Ulduz ordeni (04.06.1955; 26.10.1955)
Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]
 |  | ||
| Kiyevdə abidə (Ukrayna) | Sum şəhərində abidə | Obrajievka kəndində abidə | Moskvada abidə |
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Uşaq ensiklopediyası. II cild. Bakı, 1988. səh. 120
- Кожедуб И. Три сражения. — М.: Воениздат НКО СССР, 1945. — 40 с.
- Служу Родине. — М. — Л.: Детгиз, 1949.
- Праздник Победы. — М., 1963.
- Кожедуб И. Н. Верность отчизне. — М.: Детская литература,, 1969, 1975. — 430 с. — 100 000 экз.
- Друзья-однополчане. — М.: Детская литература, 1975.
- Иван Кожедуб. Верность отчизне. Ищущий боя. — М.: Яуза, Эксмо, 2006. — 608 с. — (Сталинские соколы). — 5000 экз.
- Кожедуб И. Н. Неизвестный Кожедуб. Служу Родине Arxivləşdirilib 2017-04-17 at the Wayback Machine. — М.: Яуза, Эксмо, 2009. — 368 с. — (Величайшие советские асы). — 4000 экз.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Очерк о жизни и творчестве И. Кожедуба[ölü keçid]. (укр.).
- Биография Ивана Кожедуба / Бодрихин Н. Г. Советские асы. Очерки о советских лётчиках. — М.: ЗАО КФК «ТАМП», 1998.
- Подробно обснятый Ла-7 Ивана Кожедуба в музее Монино (50 фото).
- Fotoşəkillər 176 GIAP
- Кожедуб И. Три сражения. — М.: Воениздат НКО СССР, 1945. — текст книги на сайте «Военная литература».
- Кожедуб И. Н. Верность Отчизне.
- Биография Ивана Кожедуба.
- АвиаХобби. Самолёт Кожедуба.
- Иван Кожедуб.
- Трижды Герой Советского Союза Кожедуб И. Н. и Кременчуг Arxivləşdirilib 2013-12-24 at the Wayback Machine.
- Советский ас Иван Кожедуб, две стороны одной медали.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Кожедуб Иван Никитович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Bibliothèque nationale de France Ivan Nikitovič Kožedub // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ Ivan Nikolayevich Kozhedub // TracesOfWar.
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР «О присвоении звания Героя Советского Союза офицерскому составу военно-воздушных сил Красной Армии» от 4 февраля 1944 года Arxivləşdirilib 2022-01-13 at the Wayback Machine // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1944. — 17 февраля (№ 10 (270)). — С. 1