Reichstag - Vikipedi

Reichstag
Genel bilgiler
Şehir	Berlin
Ülke	Almanya
Koordinatlar	52°31′07″K 13°22′34″D / 52.51861°K 13.37611°D
Başlama	9 Haziran 1884
Tamamlanma	1894
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)	Paul Wallot

Reichstag (Almanca telaffuz: [ˈʁaɪçsˌtaːk] ( dinle); resmi adı: Deutscher Bundestag – Reichstagsgebäude Almanca telaffuz: [ˈʁaɪçstaːksɡəˌbɔʏdə] ( dinle); Türkçe: Parlamento), Berlin'de bulunan ve Alman Federal Meclisi'ne (Bundestag) ev sahipliği yapan tarihi bir devlet binasıdır.

Bina, mimar Paul Wallot tarafından 1884 ile 1894 yılları arasında Spree nehrinin kenarında, Tiergarten semtinde neo-rönesans tarzında inşa edilmiştir. Hem Alman İmparatorluğu, hem de Weimar Cumhuriyeti meclisleri de bu binada toplandı.

1933 yılında meydana gelen Reichstag Yangınından ve İkinci Dünya Savaşı'nda oluşan ağır hasarın ardından, bina 1960'lı yıllara kadar atıl hâlde durdu. 1960'lı yıllarda Almanya Demokratik Cumhuriyeti döneminde bina tamir edilerek sergi ve özel etkinlikler için kullanıldı.

1991 yılında binanın parlamento binası olarak kullanılması kararı alındı. 1995'ten 1999'a kadar İngiliz mimar Norman Foster tarafından baştan aşağı yeniden tasarlandı.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Alman İmparatorluğu[değiştir | kaynağı değiştir]

1870'li yıllara kadar çeşitli bölgelerde birçok bina Almanya Parlamentosu olarak hizmet verdiyse de doğan ihtiyaçtan dolayı 1882 yılında bir mimarlık yarışması düzenlendi. 189 aday arasından Frankfurt kökenli bir mimar olan Paul Wallot yarışmayı kazandı. 1884 yılında başlanan inşaat 1894 yılında tamamlandı.^[1]

Reichstag yangını ve Nasyonal Sosyalizm dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

30 Ocak 1933'te Alman İmparatorluğu Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi lideri Adolf Hitler'i "İmparatorluk şansölyesi" olarak atadı. Adolf Hitler, 1 Şubat'ta meclisi feshetti. 28 Şubat 1933 gecesi meclis binası Reichstag'ın kubbesi alev aldı. Büyük toplantı salonu ve çevresindeki bazı odalar yandı. Yangının bir kundaklama sonucu meydana geldiği açıktı. Olayın fâili ise hiçbir zaman aydınlatılamadı.

Nasyonal Sosyalistler, yangın olayını suistimal ederek siyasi amaçları doğrultusunda kullandılar. Aynı gece siyasi muhaliflere yönelik, büyük bir tutuklama faaliyeti başlatıldı. Cumhurbaşkanı von Hindenburg, yangının ertesi günü halkın ve devletin korunması gerekçesi ile Reichstag yangın yönetmeliğini imzalamak mecburiyetinde bırakıldı. Bu yönetmeliğin birinci maddesi, temel hakları geçici olarak askıya alıyordu. Beşinci madde ise siyasi suçlara vatana ihanet gerekçesi ile izin verdi.

21 Mart 1933'te yeni parlamentonun açılış oturumu, Potsdam Günü adıyla Reichstag Yangınından sonra gerçekleşti. Yaygın tekrar edilen yanlış bilginin aksine, Hitler Reichstag Binasında hiç konuşma yapmadı.^[2] Hitler, meclise hitab ettiği tüm konuşmalarını yangından sonra parlamento binası olarak kullanılmaya başlanan Kroll Opera Binasında yaptı.

1933 yılının mayıs ayında, Hollandalı ve bir komünist olan Marinus van der Lubbe, Bulgar Georgi Dimitroff ve Komünist Partinin önde gelen diğer üyeleriyle birlikte yangının fâilleri olarak tutuklandılar. Savcılık, yangını silahlı bir darbenin habercisi olarak göstermeye çalıştı. Siyasi bir gösteriye dönüştürülen dava duruşmalarında Marinus van der Lubbe, şüpheli bir itiraf ile ölüm cezasına çarptırıldı. Bu esnada idam cezasını düzenleyen kanun, alelacele değiştirildi ve van der Lubbe 1934 yılı Ocak ayında idam edildi. Diğer davalılar, delil yetersizliği gerekçesi ile beraat etti.

İkinci Dünya Savaşı sırasında, pencereleri duvar örülerek kapatılmış olan bina, hava saldırılarına karşı bir sığınak olarak kullanıldı. AEG orada elektron tüpleri üretti. Binada bir hastane kuruldu ve 1943'ten 1945'e kadar yakındaki Charité Tıp Fakültesinin kadın hastalıkları ve doğum bölümü burada barındırıldı. Yaklaşık 60 ile 100 kadar çocuğun Reichstag binasında doğduğu tahmin ediliyor.^[3]

II. Dünya Savaşı sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

II. Dünya Savaşı'nda harap olan binaya savaşın sonlarına doğru SSCB tarafından Zafer Sancağı çekildi. Soğuk Savaş döneminde Batı Berlin sınırları içinde kaldı.

Paul Baumgarten adlı bir mimarın öncülüğünde 1960’lı yıllarda restorasyon çalışmalarının yapıldığı yapı Almanya 3 Ekim 1990’da birleşmesinin hemen ardından ilk sembolik meclis toplantısına sahiplik yaptı.^[4]

1995 yılında ünlü Enstalasyon (Yerleştirme) sanatçıları Christo ve Jeanne-Claude tarafından paketlendi.^[5]

20 Haziran 1991 tarihinde Berlin’in yeniden Almanya Cumhuriyeti’nin başkenti olmasıyla Reichstag da yeniden Almanya Federal Meclis binası oldu. Açılan mimarlık yarışmasını kazanan ünlü mimar Norman Foster’in öncülüğünde yeniden restore edilen bina Nisan 1999’da meclis binası olarak kullanıma açıldı.^[6]

Cam kubbe[değiştir | kaynağı değiştir]

Norman Foster'ın restorasyonu sırasında eklenen cam kubbe, binanın üzerinde yer alan geniş bir cam bölümdür. 360 derecelik bir bakış açısına sahiptir. Hemen aşağısında parlamento ana salonu yer alır. Gün ışığını doğrudan doğruya parlamento içerisine yansıtır. Ziyarete açık olan kubbe pek çok turistin ilgisini çekmektedir.